Leasing jest uważany za bardziej dostępną formę finansowania inwestycji niż kredyt bankowy. Wynika to z tego, że procedury przyznawania kredytu bankowego są dużo bardziej złożone niż procedury leasingowe. Przy udzielaniu kredytu banki wymagają wyższej zdolności kredytowej niż przy leasingu. Dla firm, które działają na rynku relatywnie krótko (np. poniżej roku), leasing może się okazać jedyną formą finansowania. Firmy te nie mają bowiem historii działalności popartej odpowiednimi sprawozdaniami finansowymi, co uniemożliwia uzyskanie kredytu bankowego.
Możliwość stosowania prostszych procedur akceptacji klientów przez firmy leasingowe wynika z faktu, że to one pozostają właścicielami leasingowanych środków trwałych w czasie trwania umowy. Przedmioty leasingu pozostają więc podstawowym zabezpieczeniem spłat rat leasingowych i w razie ewentualnych problemów z ich spłatą przez korzystających firma leasingowa ma prawo odebrać leasingowany sprzęt i dokonać jego sprzedaży stronie trzeciej, zabezpieczając w ten sposób swoje roszczenia.
Koszt leasingu i kredytu
Po porównaniu oprocentowania kredytu bankowego oraz ceny leasingu może się okazać, że cena leasingu jest wyższa od oprocentowania kredytu. Taka sytuacja najczęściej dotyczy dużych przedsiębiorstw o bardzo dobrym standingu finansowym, posiadających gwarancje zagranicznej spółki matki. Przy dobrych zabezpieczeniach banki są w stanie udzielić kredytu zarówno inwestycyjnego, jak i obrotowego, stosując raczej niską marżę, np. 0,5 punktu procentowego.
Przy założeniu, że takie przedsiębiorstwo rozważa możliwość podpisania umowy z firmą leasingową, która posiada refinansowanie na podobnych warunkach jak to przedsiębiorstwo, czyli na marży około 0,5 punktu procentowego, koszt leasingu będzie musiał zostać powiększony o marżę, wynoszącą np. 2,5 punktu procentowego. Całkowity koszt leasingu będzie więc wtedy oparty na marży 3 punktów procentowych, czyli będzie znacznie wyższy w porównaniu z kredytem na bazie marży 0,5 punktu procentowego.
Firmom, które nie są w stanie przedstawić dobrych zabezpieczeń kredytu oraz których sytuacja ekonomiczno-finansowa jest nieco gorsza, banki proponują zazwyczaj kredyt znacznie droższy, tj. oparty na wyższej marży. Marża kredytowa może sięgać nawet kilku punktów procentowych. Jeśli jednak sytuacja finansowa przedsiębiorstwa jest na tyle dobra, że firma leasingowa nie podniesie swojej marży (zabezpieczeniem jest przedmiot umowy, który np. jest standardowy i ma szeroki rynek zbytu), finansowanie inwestycji leasingiem może okazać się korzystniejsze cenowo od finansowania kredytem, gdyż marża leasingowa może być niższa od kosztu kredytu uzyskanego bezpośrednio w banku.
Ogólnie rzecz biorąc, pod względem oprocentowania leasing jest droższą formą inwestycji od kredytu bankowego.
Elastyczność leasingu i kredytu
Leasing w porównaniu z kredytem bankowym jest uważany za dużo bardziej elastyczną formę finansowania. Leasing umożliwia indywidualne dostosowanie umowy do bieżących potrzeb korzystającego w zależności o przewidywanych przepływów gotówkowych przedsiębiorstwa poprzez odpowiednie dostosowanie opłaty wstępnej, kwoty wykupu, wysokości i częstotliwości rat. Jeżeli np. korzystający prowadzi działalność sezonową, w której główne wpływy uzyskuje latem i jesienią, jest możliwe, aby w tym okresie spłaty były wyższe, a w pozostałym zmniejszone.
Leasing umożliwia również uzależnienie wysokości spłat od kursu walutowego (leasing denominowany w walutach obcych), co stanowi naturalny hedging w przypadku uzyskiwania przez przedsiębiorstwo dochodów w walutach obcych i ogranicza w ten sposób ryzyko walutowe.
Leasing wypada korzystniej w stosunku do kredytu również pod względem przeniesienia ewentualnych praw i obowiązków z tytułu umowy leasingowej na podmiot trzeci, co może okazać się konieczne w razie trudności ze spłatą rat po stronie leasingobiorcy. Przeniesienie praw i obowiązków wynikających z umowy leasingowej poprzez cesję umowy na podmiot trzeci jest rozwiązaniem szybszym i prostszym niż ewentualna odsprzedaż środka trwałego, na którym jest ustanowione zabezpieczenie banku w formie zastawu lub przewłaszczenia i spłata zaciągniętego kredytu.
Zabezpieczenie kredytu i leasingu
Zabezpieczenie umowy leasingu jest dla przedsiębiorstwa dużo mniej uciążliwe niż w przypadku kredytu. Podstawowym zabezpieczeniem umowy leasingu jest przedmiot leasingu, nabywany przez finansującego i udostępniany korzystającemu. Dodatkowym zabezpieczeniem najczęściej jest weksel własny in blanco wystawiony przez korzystającego lub kaucja gwarancyjna. W przypadku kredytu bankowego banki często żądają zabezpieczeń w formie hipoteki czy zastawu, co jest rozwiązaniem kłopotliwym, długotrwałym i bardziej kosztownym.
Dodatkowe świadczenia i cena zakupu środków trwałych
Umowy leasingowe umożliwiają świadczenie dodatkowych usług związanych z finansowaniem inwestycji (takiej możliwości nie ma w przypadku kredytu bankowego). Do takich usług należą przede wszystkim: ubezpieczenie przedmiotu leasingu, podatki drogowe (w przypadku leasingu pojazdów powyżej 3,5 tony), a także serwis związany z eksploatacją. Decydując się na ubezpieczenie przedmiotu leasingu przez finansującego, korzystający może uzyskać korzystniejsze stawki ubezpieczenia w porównaniu z indywidualnym ubezpieczeniem danego aktywu w przypadku finansowania go kredytem bankowym. Jest to podyktowane tym, że firmy leasingowe dzięki stałej współpracy z brokerami czy firmami ubezpieczeniowymi są w stanie zaoferować swoim klientom atrakcyjniejsze pakiety ubezpieczeniowe.
Kredyt bankowy, w odróżnieniu od leasingu, nie przewiduje również pozostałych usług dodatkowych, np. tzw. full service, na mocy której firma leasingowa bierze na siebie ciężar związany z konserwacją, remontami i częściami zamiennymi. Firmy leasingowe mogą nawet brać na siebie odpowiedzialność w zakresie wymiany dostarczonego sprzętu na nowsze modele, a także szkoleń specjalistycznych personelu.
Pod względem pakietu usług dodatkowych leasing jawi się jako korzystniejsza forma finansowania inwestycji niż kredyt bankowy ze względu na to, że cena tych świadczeń jest atrakcyjniejsza niż w przypadkach indywidualnych.
Leasing wypada korzystniej również pod względem ceny nabywanych środków trwałych. Firmy leasingowe, współpracujące na stałe z producentami sprzętu, mają możliwość uzyskania atrakcyjniejszych warunków zakupu dóbr inwestycyjnych niż indywidualny przedsiębiorca. Korzystniejsze warunki mogą dotyczyć również obsługi i serwisu posprzedażowego.
Leasing i kredyt a wskaźniki finansowe bilansu przedsiębiorstwa
Leasing operacyjny w porównaniu z kredytem bankowym posiada kolejną zaletę w zakresie samej ewidencji księgowej i prezentacji w bilansie.
Zakup środka trwałego z wykorzystaniem kredytu bankowego powoduje wzrost w bilansie pozycji środków trwałych podlegających dalszej amortyzacji, natomiast po stronie pasywów następuje wzrost zobowiązań z tytułu kredytu bankowego. Taka operacja wpływa na pogorszenie wskaźników struktury bilansu. Leasing operacyjny natomiast nie niesie ze sobą zmian w strukturze aktywów i pasywów. Znajduje jedynie odzwierciedlenie w rachunku zysków i strat jako koszt okresu z tytułu płaconej raty leasingowej.
Przykład 1
Struktura bilansu firmy ABC Sp. z o.o. na 31 grudnia 2008 r. ma następującą postać:
Tabela 1. Bilans
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
1 stycznia 2009 r. firma planuje dokonanie inwestycji w środki trwałe (samochody dostawcze) w wysokości 5 000 000 zł. Firma rozważa możliwość sfinansowania inwestycji pięcioletnim kredytem bankowym albo leasingiem operacyjnym zawartym na pięć lat.
W przypadku wyboru finansowania inwestycji kredytem będzie on spłacany miesięcznie w sposób równomierny, tj. po 1 000 000 zł rocznie. Jaki będzie wpływ obu metod finansowania na strukturę bilansu?
Ocena wskaźników przed dokonaniem inwestycji
1. Wskaźnik zadłużenia:
zobowiązania łącznie : suma aktywów = 25 000 000 zł : 30 000 000 zł = 0,83
Wskaźnik płynności bieżącej:
aktywa obrotowe : zobowiązania krótkoterminowe = 18 000 000 zł : 17 000 000 zł = 1,058
Wariant 1 - finansowanie inwestycji kredytem bankowym
Zakup środków trwałych z kredytu bankowego spowoduje wzrost po stronie aktywów środków trwałych o 5 000 000 zł, natomiast po stronie pasywów wzrost zobowiązań długoterminowych (podlegających spłacie po 31 grudnia 2009 r.) o 4 000 000 zł, a krótkoterminowych (spłacanych do 1 roku) o 1 000 000 zł.
Tabela 2. Bilans po inwestycji finansowanej kredytem bankowym
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Ocena wskaźnikowa po inwestycji
Wskaźnik zadłużenia:
zobowiązania łącznie : suma aktywów = 30 000 000 zł : 35 000 000 zł = 0,86
Wskaźnik płynności bieżącej:
aktywa obrotowe : zobowiązania krótkoterminowe = 18 000 000 zł : 18 000 000 zł = 1,00
Wskaźniki struktury bilansowej i płynności uległy więc pogorszeniu.
Wariant II - finansowanie inwestycji leasingiem operacyjnym
Przystąpienie do umowy leasingu operacyjnego nie powoduje żadnych zmian w bilansie korzystającego. Środki trwałe pozostają jedynie w ewidencji pozabilansowej, natomiast płacone przez korzystającego raty leasingowe odnoszone są bezpośrednio do kosztów okresu w rachunku zysków i strat. Wskaźniki struktury bilansowej i płynności nie ulegają więc zmianie ani pogorszeniu w momencie dokonania inwestycji i przystąpienia do umowy leasingowej.
Tarcza podatkowa
Leasing operacyjny ma przewagę nad kredytem bankowym również pod względem optymalizacji podatkowej. Dzięki leasingowi operacyjnemu korzystający ma prawo do obniżenia podstawy opodatkowania o:
• opłatę wstępną,
• pełną wysokość raty leasingowej,
• ewentualne opłaty manipulacyjne.
W przypadku kredytu bankowego do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć jedynie amortyzację środka trwałego oraz odsetki od kredytu. Maksymalne stawki amortyzacji są ogłoszone w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych i wyznaczają minimalny okres trwania amortyzacji. Umowa leasingu operacyjnego zawarta na okres krótszy od okresu amortyzacji środka trwałego powoduje powstanie tzw. tarczy podatkowej, tj. szybszego zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów inwestycji drogą leasingu niż poprzez kredyt.
W przypadku inwestycji w samochody osobowe o wartości przewyższającej 20 000 euro leasing operacyjny daje dodatkowo możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów pełnych rat leasingowych. W przypadku finansowania takich samochodów kredytem bankowym amortyzacja od kwoty przekraczającej 20 000 euro nie stanowiłaby kosztów uzyskania przychodów - podstawa opodatkowania byłaby więc wyższa. Leasing samochodów osobowych nie wymaga również prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu (tzw. kilometrówki), co jest niezbędne np. przy umowach najmu.
Przykład 2
Firma XYZ Sp. z o.o. planuje inwestycję w ciągniki siodłowe o wartości 10 000 000 zł. Podstawowa stawka amortyzacji ciągników wynosi 14%. Ustawodawca dopuszcza amortyzację degresywną o współczynniku 2. Oprocentowanie leasingu i kredytu na potrzeby porównawcze jest jednakowe i wynosi 8%. Okres finansowania inwestycji w przypadku kredytu i leasingu wynosi trzy lata. Umowa leasingowa przewiduje opłatę wstępną w wysokości 10% i wykup w wysokości 20% inwestycji. Zysk operacyjny spółki (bez uwzględnienia kosztów związanych z inwestycją) jest w każdym roku jednakowy i wynosi 4 000 000 zł.
Poniższe zestawienia zawierają uproszczony rachunek zysków i strat za okres pierwszych trzech lat inwestycji (okres kredytu i leasingu) i wysokości zapłaconego podatku w poszczególnych latach w zależności od wyboru formy finansowania inwestycji.
Tabela 3. Rozkład przychodów, kosztów i podatku dochodowego w przypadku kredytu bankowego
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Tabela 4. Rozkład w przypadku leasingu operacyjnego
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Wysokość podatku zapłaconego przez pierwsze trzy lata leasingu operacyjnego jest o 243 424,92 zł niższa od wysokości podatku zapłaconego w przypadku kredytu ze względu na krótki okres leasingu (trzy lata), który jest krótszy od okresu amortyzacji. W związku z tym inwestycja w przypadku leasingu jest szybciej zamortyzowana w koszt podatkowy, co jest dla przedsiębiorstwa rozwiązaniem korzystniejszym.
Kiedy nie jest opłacalne korzystanie z leasingu operacyjnego w celu szybszej amortyzacji inwestycji w koszty podatkowe
Leasing operacyjny o relatywnie krótkim okresie nie powinien być stosowany w sytuacji, gdy dane przedsiębiorstwo ponosi straty podatkowe lub rozlicza straty z lat ubiegłych. Nie ma ono bowiem możliwości odpowiedniego pomniejszenia zysków podatkowych poprzez wysokie raty leasingowe (powiększenie straty nie przynosi korzyści podatkowej danego okresu).
Pamiętać również należy, że raty leasingu operacyjnego są dodatkowo obciążane 22% stawką VAT. W związku z tym finansowanie inwestycji leasingiem operacyjnym nie zawsze będzie optymalnym rozwiązaniem dla podmiotów, którym nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego ze względu na formę prowadzonej działalności (np. działalność ubezpieczeniowa, bankowa czy medyczna). Podatek VAT powiększa w tym przypadku koszt inwestycji, w efekcie wysokość kosztów może przewyższyć sumę korzyści płynących z leasingu operacyjnego. W takiej sytuacji korzystniejszym rozwiązaniem może okazać się kredyt bankowy.
UWAGA
W obecnych czasach kryzysu banki często doliczają do marży tzw. premię płynnościową, która rośnie wraz z długością okresu finansowania i istotnie podwyższa koszt finansowania.
Jakub Kornacki
specjalista ds. rachunkowości zarządczej