Na pytania odpowiada Piotr Szalbierz, radca prawny
Tak, w ostatnim czasie znacznie. Moim zdaniem jest to spowodowane wzrostem wartości przedsiębiorstw i ich dynamicznym rozwojem. Przedsiębiorcy, wierząc w swoje siły, chcą prowadzić działalność w coraz szerszym rozmiarze, a na to potrzebują środków finansowych. Myślą nie tylko o sprostaniu krajowym konkurentom, ale również ekspansji na rynki zagraniczne. Nawet jeśli wypracowywane przez nich zyski są duże, to bardzo często nie wystarczają na realizację poważnych przedsięwzięć mających na celu poprawienie ich pozycji na rynku. Priorytetem działalności jest pomoc w pozyskaniu kapitału dla małych i średniej wielkości przedsiębiorstw z całego kraju. Jedną z dróg jest upublicznienie spółki poprzez rynek regulowany bądź alternatywne systemy obrotu.
Małe i średnie przedsiębiorstwa często potrzebują wsparcia zarówno podczas przygotowania do debiutu, jaki i podczas dalszego funkcjonowania na rynku. Dotyczy to przekształceń, kiedy potrzebna jest im pomoc przy dostosowaniu formy prawnej do wymogów formalnych związanych z pozyskaniem kapitału, a także audytu prawnego związanego z wprowadzeniem na giełdę i wyceną przedsiębiorstw.
Czy dzięki zmianie struktury organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa można pozyskać nowy kapitał? Jak długo może to trwać?
Zmiana formy organizacyjno-prawnej jest często niezbędnym środkiem do pozyskania kapitału. Przede wszystkim należy sprawdzić, czy struktura organizacyjno-prawna firmy jest odpowiednia dla pozyskania kapitału. Czas wprowadzania zmian zmierzających do realizacji przekształcenia to okres od czterech do sześciu miesięcy w zależności od tego, w jaką formę prawną firma ma być przekształcona. Podstawowym problemem jest czas oczekiwania na rejestrację w sądzie, który waha się w od trzech do sześciu miesięcy.
W jaki sposób wygląda proces pozyskiwania kapitału poprzez fundusze private equity?
W przypadku inwestycji z udziałem tego rodzaju funduszy nie można mówić o jednym standardowym schemacie. Każda transakcja odznacza się swoją specyfiką i odmiennościami, wynikającymi choćby z planowanej struktury właścicielskiej i podziału kompetencji czy też źródła finansowania. Fundusze nastawione są na transakcję stricte finansową, zmierzającą do uzyskania dużego zwrotu, głównie poprzez wyjście z inwestycji. Bazując na szerokich kontaktach wśród funduszy private equity, tworzy się listę potencjalnych inwestorów. Następnie zostaje im zaprezentowana spółka. Bardzo ważnym elementem przy sfinalizowaniu transakcji przez fundusze jest kadra zarządzająca. Z doświadczenia powiem, że fundusz nie dokona inwestycji w firmę, jeżeli nie ma gwarancji pozyskania odpowiedniej kadry menedżerskiej wśród aktualnego zarządu lub kadry menedżerów zatrudnionych z zewnątrz.
Jakie wady i zalety ma współpraca z funduszem private equity?
Private equity zawsze oznaczało to samo - nabywanie udziałów w spółkach z zamiarem odsprzedaży tych udziałów z zyskiem w przyszłości. Niewątpliwie zaletą tego rozwiązania jest brak konieczności stosowania zabezpieczeń dokonywanej inwestycji. W zamian fundusze bardzo często oczekują większego wpływu na przedsiębiorstwo i podwyższonej premii za ryzyko. Współpraca z funduszami private equity podnosi wiarygodność i poprawia wizerunek firmy. Udzielają one wsparcia w zakresie zarządzania, finansów, marketingu i przy opracowywaniu strategii rozwoju. Istotną zaletą jest również brak obowiązku dokonywania wpłat gotówkowych na rzecz funduszu. Niemniej jednak współpraca z funduszem wiąże się też z dyscyplinowaniem zespołu zarządzającego firmą. Wymagane jest bowiem przygotowywanie okresowych raportów i regularne zwoływanie posiedzeń rady nadzorczej. Poza tym przedsiębiorcy decydujący się na współpracę z funduszem private equity muszą pamiętać, że jest to partner, który może ograniczyć możliwość swobodnego kierowania przedsiębiorstwem zarówno w bieżącym zarządzaniu, jak i opracowywaniu strategii rozwoju. Istnieje również konieczność dzielenia się z nim wypracowanymi zyskami. Dla wielu przedsiębiorców wadą jest też okresowy charakter inwestycji.
Na jak długi okres inwestują fundusze?
Średnio typowy okres inwestowania w daną firmę trwa od trzech do siedmiu lat. Oczywiście dużo zależy od indywidualnych negocjacji. Niemniej jednak przedsiębiorcy decydujący się na tę formę pozyskania kapitału muszą liczyć się z tym, że fundusze nastawiają się na ten przedział czasowy.
Czy są jeszcze jakieś inne sposoby na pozyskanie kapitału oprócz funduszy venture capital czy private equity?
Alternatywnym sposobem pozyskania kapitału jest Giełda Papierów Wartościowych, a w szczególności rynek NewConnect. Jest to zorganizowany i prowadzony przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie rynek obrotu papierami wartościowymi. Rynek ten był dedykowany małym i średnim przedsiębiorstwom działającym w branży nowych technologii. Jednak z czasem rzeczywistość pokazała, że sektor działalności i czas istnienia przedsiębiorstwa stał się drugorzędną kwestią. Istotnym powodem przeprowadzenia emisji są przede wszystkim dobre perspektywy rozwoju firmy i ich potencjalnie wysoka dynamika przychodów i zysków.
W tym przypadku przy pozyskaniu kapitału z rynku NewConnect również niezbędne jest przekształcenie firmy, tym razem w spółkę akcyjną W skrócie procedura sprowadza się do sporządzenia planu przekształcenia spółki wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta, podjęcia przez udziałowców/wspólników uchwały o przekształceniu spółki. Następnie należy powołać członków zarządu i rady nadzorczej spółki akcyjnej i dokonuje się podpisania statutu spółki akcyjnej.
Po zakończeniu tego procesu przygotowany jest dokument informacyjny i prezentacja firmy, którą następnie przedstawia się potencjalnym inwestorom.
Ważną informacją, którą chciałbym przekazać zainteresowanym tym sposobem pozyskania kapitału, jest to, że przedsiębiorstwo starające się o kapitał ma realną szansę na refundacje poniesionych wydatków na firmę doradczą z funduszy unijnych. Warto też zwrócić uwagę, że koszty poniesione na debiut nie obciążają wyniku finansowego spółki, gdyż są odejmowane od nadwyżki powstałej z różnicy między ceną nominalną i emisyjną emitowanych akcji.
Jak wygląda kontrola nad firmą w przypadku wejścia na rynek NewConnect? Ile kapitału może pozyskać przedsiębiorca?
NewConnect pozwala pozyskać środki oraz umożliwia dotychczasowym właścicielom zachowanie kontroli nad firmą, co niestety nie zawsze jest możliwe w przypadku pozyskania kapitału funduszy private equity lub venture capital.
Odpowiadając na drugie pytanie trzeba zaznaczyć, że dużo zależy od potrzeb firmy i wartości przedsiębiorstwa. Z rynku NewConnect można pozyskać nawet kilkadziesiąt milionów złotych.
Którą formę pozyskania kapitału pan by polecił?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Wszystko zależy od preferencji przedsiębiorstwa szukającego nowego kapitału na realizację swoich przedsięwzięć. Często przedsiębiorcy nie są zainteresowani wchodzeniem na giełdę, bo związane jest to z dodatkowymi obowiązkami wynikającymi z tego, że stają się spółką publiczną. W tej sytuacji najbardziej optymalną formą pozyskania kapitału są inwestorzy branżowi lub fundusze private equity. Jednak należy liczyć się z tym, że fundusze private equity są zainteresowane inwestycjami nie mniejszymi niż 2-3 mln euro i tylko w firmy o dość ugruntowanej pozycji rynkowej, a nie wszyscy spełniają to kryterium. Wówczas jedyną drogą pozyskania kapitału są inwestorzy branżowi lub rynek NewConnect.
Czy aktualna sytuacja na giełdzie nie przeszkadza w pozyskaniu kapitału przez rynek NewConnect?
Sytuacja na giełdzie może nie wygląda zachęcająco, jednak należy pamiętać, że polska gospodarka nadal rozwija się w szybkim tempie. Z naszych analiz wynika, że końcówka 2008 r. i początek 2009 r. powinny przynieść dużo większe zainteresowanie inwestorów zakupem akcji spółek. Biorąc pod uwagę, że trzeba około czterech miesięcy na przygotowanie wszystkich niezbędnych dokumentów do zaprezentowania firmy inwestorom, należy już dziś myśleć o pozyskaniu kapitału tą drogą.
Co pan sądzi o kredytach bankowych? Czy nie jest prostsze zaciągnięcie takiego kredytu na rozwój firmy?
Koszty pozyskania kredytu bankowego są dużo droższe. Poza tym banki niechętnie udzielają kredytu firmom nieposiadającym majątku na ich zabezpieczenie. Z tego chociażby względu wiele firm decyduje się na pozyskanie kapitału poprzez emisje akcji i debiut na NewConnect. Fundusz może dokapitalizować przedsiębiorstwo, a uzyskaną kwotę można przeznaczyć na realizację kolejnych planów i ciekawych pomysłów, które doprowadzą do szybkiego rozwoju przedsiębiorstwa.
PIOTR SZALBIERZ
prezes zarządu Grupy Prawno-Finansowej Causa, radca prawny specjalizujący się w prawie cywilnym, postępowaniu cywilnym oraz prawie handlowym. Uczestniczył w pracach nad zmianami w prawie upadłościowym i naprawczym
Rozmawiała MONIKA BURZYŃSKA