Oczywiście można bez przeszkód zatrudnić osobę prowadzącą gospodarstwo rolne i podlegającą ubezpieczeniom w KRUS. Bez względu na to, czy byłaby to umowa o pracę czy zlecenie, osoba ta będzie w ZUS podlegała ubezpieczeniom właściwym odpowiednio dla pracowników lub zleceniobiorców na ogólnych zasadach. Natomiast rodzaj umowy i wysokość miesięcznych wynagrodzeń przesądzi o tym, czy osoba ta pozostanie jednocześnie w KRUS, czy też wypadnie z tego systemu na rzecz ZUS.
Gospodarstwo nie ma znaczenia
Na powstanie obowiązku ubezpieczenia w ZUS nie ma wpływu posiadanie gospodarstwa rolnego i prowadzenie go w połączeniu z innym źródłem zarobkowania, np. umową-zleceniem lub umową o pracę. Tak wynika z art. 5 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym ubezpieczenie społeczne rolników, jeżeli nie podlegają oni obowiązkowi ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy, regulują odrębne przepisy (tj. ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników).
Osoba uprawiająca gospodarstwo rolne co do zasady jest objęta ubezpieczeniem rolniczym, tj. w KRUS. Jednak ustawa rolnicza ma zastosowanie wówczas, gdy rolnik nie ma dodatkowych umów lub nie pozostaje w innych stosunkach prawnych wywołujących obowiązek ubezpieczenia w ZUS. Zwykle wykonywanie działalności stanowiącej tytuł do ubezpieczeń w ZUS wyklucza rolnika z ubezpieczenia w KRUS, jednak z pewnymi wyjątkami. Możliwe jest bowiem pozostanie w ubezpieczeniu rolniczym mimo wstąpienia do ubezpieczenia w ZUS z tytułu umowy-zlecenia. Rolnik (lub domownik), który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy (czyli obowiązkowo), został objęty innym ubezpieczeniem społecznym z tytułu wykonywania m.in. umowy-zlecenia, podlega nadal temu ubezpieczeniu w okresie wykonywania umowy (zlecenia), jeżeli przychód osiągany z tego tytułu w rozliczeniu miesięcznym nie przekracza minimalnego wynagrodzeniu za pracę. Według słowniczka z pojęciami "inne ubezpieczenie społeczne" to obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych lub zaopatrzenie emerytalne określone w odrębnych przepisach.
Do 2250 zł
Tak więc rolnik podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu w KRUS, który dodatkowo ma dochód z tytułu umowy-zlecenia, może nadal pozostać w ubezpieczeniu rolniczym, jednocześnie będąc ubezpieczonym w ZUS z tego zlecenia, pod warunkiem że osiągany tu przychód, w rozliczeniu miesięcznym, nie przekroczy 2250 zł (minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w 2019 r.). Chodzi tu o przychód stanowiący podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych, w odniesieniu do danego miesiąca pozostawania w ubezpieczeniach z danego tytułu. [przykład]
Przykład
Poniżej progu
Rolnik podlegający ubezpieczeniu w KRUS rozpoczął wykonywanie umowy-zlecenia od 1 maja 2019 r. Jego wynagrodzenie miesięczne (uwzględniające minimalną stawkę godzinową) wynosi 1890 zł. Z umowy-zlecenia osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz zdrowotnemu, ale może również pozostać w systemie rolniczym, bo w rozliczeniu miesięcznym przychód ze zlecenia nie przekracza kwoty granicznej 2250 zł.
Rolnik może w każdym czasie odstąpić od ubezpieczenia, składając w KRUS oświadczenie o rezygnacji z tego ubezpieczenia, nie wcześniej jednak niż od dnia złożenia oświadczenia. Upraszczając - rolnik może zrezygnować z ubezpieczenia w KRUS, ale nie może zrezygnować z ubezpieczenia w ZUS. Natomiast gdyby rolnik został zatrudniony na umowę o pracę, podlegałby obowiązkowo ubezpieczeniom w ZUS jako pracownik, ale to oznaczałoby brak możliwości kontynuowania ubezpieczenia rolniczego.
Trzeba też zaznaczyć, że zleceniodawca nie ma wobec KRUS żadnych obowiązków informacyjnych. Ma je tylko rolnik. To on musi zawiadomić KRUS w ciągu 14 dni o wszelkich zmianach mających wpływ na podleganie ubezpieczeniu i o zmianach tych okoliczności.
Podstawa prawna
Art. 5b, art. 6 pkt 12, art. 37 ust. 1 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 299 ze zm.).
Art. 5 ust. 1, art. 6 ust. 1 pkt 1, pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 300 ze zm.).
Izabela Nowacka