Uwzględniwszy cele przedmiotowej regulacji, tj. zapewnienie należytej i terminowej realizacji przedmiotu zamówienia zgodnie z umową w sprawie zamówienia publicznego oraz poszanowanie zasady uczciwej konkurencji, przyjąć należy, iż za ofertę z rażąco niską ceną można uznać ofertę z ceną niewiarygodną, nierealistyczną w porównaniu do cen rynkowych podobnych zamówień. Oznacza to cenę znacząco odbiegającą od cen przyjętych w danej branży, której nie da się uzasadnić obiektywnymi czynnikami, wskazującą na realizację zamówienia poniżej kosztów wytworzenia usługi, dostawy czy roboty budowlanej. Zauważyć przy tym należy, iż przyczyną złożenia oferty, której cena znacząco odbiega od cen innych ofert może być zarówno świadome działanie wykonawcy, jak również nierzetelność kalkulacji wykonawcy.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Kwalifikacja ceny
Z brzmienia art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp wynika, iż punktem odniesienia dla kwalifikacji ceny jako rażąco niskiej jest ustalona przez zamawiającego cena za przedmiot zamówienia, tj. wartość przedmiotu zamówienia powiększona o stawkę podatku VAT. Jednakże podkreślić należy, iż powyższy wyznacznik nie może być traktowany jako bezwzględnie wiążący i ostateczny, choćby z uwagi na możliwość nienależytego oszacowania wartości zamówienia przez zamawiającego. Ponadto, wyznacznik ten powinien być pomocny jedynie przy ustaleniu, czy zaoferowana cena oferty może być rażąco niska i wszczęciu procedury określonej w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, tj. wezwania wykonawcy do złożenia stosownych wyjaśnień.
W przypadku powzięcia przez zamawiającego podejrzenia, co do przedstawienia przez wykonawcę oferty zawierającej rażąco niską cenę, na zamawiającym ciąży obowiązek wszczęcia i przeprowadzenia procedury, której celem jest wyjaśnienie wszelkich wątpliwości związanych ze sposobem kalkulacji oferty (art. 90 ust. 1 ustawy Pzp). W tym miejscu podkreślić należy, iż wszelki automatyzm w uznawaniu ceny za rażąco niską, a w konsekwencji odrzucanie ofert wykonawców bez przeprowadzenia procedury wyjaśniającej jest niezgodny z ustawą Prawo zamówień publicznych.
Kryteria i sposoby oceny ofert zamówienia
Odrzucenie oferty
Zgodnie z orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 22 czerwca 1989 r. w sprawie C-103/88 (Constanzo) niedopuszczalne, jako sprzeczne z zasadą wspierania rzeczywistej konkurencji w zamówieniach publicznych, jest automatyczne, wyłącznie na podstawie arytmetycznego kryterium, uznawanie za rażąco niskie i odrzucenie ofert o cenach poniżej pewnego poziomu np. tańszych o więcej niż 10% średniej ceny wszystkich złożonych ofert albo poniżej wartości szacunkowej ustalonej przez zamawiającego, pozbawiając wykonawców możliwości wykazania, że ich oferta została rzetelnie skalkulowana.
Zgodnie z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp, zamawiający odrzuca ofertę wykonawcy, który nie złożył wyjaśnień lub jeżeli dokonana ocena wyjaśnień wraz z dostarczonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia. Jakkolwiek zaniechanie złożenia przez wykonawcę wyjaśnień dotyczących czynników cenotwórczych nie budzi wątpliwości, bowiem implikuje po stronie zamawiającego obowiązek odrzucenia oferty takiego wykonawcy, tak odrzucenie oferty z powodu rażąco niskiej ceny w kontekście złożonych przez wykonawcę w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp wyjaśnień, winna poprzedzać ich wszechstronna analiza i ocena wiarygodności, której wynikiem będzie ustalenie, czy cena zaoferowana przez wykonawcę została skalkulowana rzetelnie z uwzględnieniem całego zakresu zamówienia.
W toku oceny wyjaśnień wykonawcy zamawiający jest zobowiązany wziąć pod uwagę wszystkie czynniki wymienione w art. 90 ust. 2 ustawy Pzp, tj. oszczędność metody wykonania zamówienia, wybrane rozwiązania techniczne, wyjątkowo sprzyjające warunki wykonywania zamówienia dostępne dla wykonawcy, oryginalność projektu wykonawcy, wpływ pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych przepisów, ale również wszelkie inne czynniki wpływające na wysokość ceny oferty, które wskaże wykonawca, jeśli są zgodne z prawem oraz nie zakłócają uczciwej konkurencji. Zauważyć przy tym należy, iż katalog czynników, będących podstawą wyjaśnień jest otwarty, a zamawiający powinien brać pod uwagę także inne wskazane przez wykonawcę okoliczności uzasadniające wysokość skalkulowanej ceny.
Badanie oferty zamówienia pod kątem ceny
Ciężar wykazania rażąco niskiej ceny
Ciężar wykazania zamawiającemu, iż zaoferowana cena nie jest rażąco niska, spoczywa na wykonawcy (tak KIO w wyroku z dnia 2.07.2012 r., sygn. akt: KIO 1292/12). Wykonawca składając wyjaśnienia odnoszące się do ceny swojej oferty, powinien wykazać, jakie czynniki spowodowały możliwość obniżenia ceny oraz w jakim stopniu dzięki tym czynnikom cena została obniżona. Tym samym złożenie przez wykonawcę wyjaśnień ogólnikowych, niewiarygodnych, nierozpraszających wątpliwości zamawiającego jest równoznaczne w skutkach z brakiem złożenia wyjaśnień w ogóle. Nie chodzi bowiem o złożenie jakichkolwiek wyjaśnień, lecz takich wyjaśnień, które w sposób niebudzący wątpliwości pozwalają na ocenę oferty pod względem zaoferowania rażąco niskiej ceny (tak KIO w wyroku z dnia 20 lutego 2012 r., sygn. akt: KIO 109/12, KIO 125/12).
W końcu wskazać należy, iż jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8, zamawiający zawiadamia Prezesa Urzędu oraz Komisję Europejską o odrzuceniu ofert, które według zamawiającego zawierały rażąco niską cenę z powodu udzielenia pomocy publicznej, a wykonawca, w terminie wyznaczonym przez zamawiającego, nie udowodnił, że pomoc ta jest zgodna z prawem w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (art. 90 ust. 4 ustawy Pzp).
Wykluczenie wykonawcy z udziału w postępowaniu
Źródło: Informator Urzędu Zamówień Publicznych