To może być prawdziwa rewolucja w systemie świadczeń chorobowych. Rząd chce, by już od 2026 roku pracodawcy nie musieli płacić za pierwsze dni choroby pracowników. Zasiłek od początku zwolnienia lekarskiego ma przejąć ZUS. Zmiana oznacza ulgę dla firm, ale jednocześnie zwiększy wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Czy pracownicy zyskają, a system wytrzyma dodatkowe obciążenia?
- Dlaczego temat wraca właśnie teraz?
- Jak działa system świadczeń chorobowych dziś?
- Zasiłek chorobowy 2025 – co się zmieni?
- Dlaczego rząd chce zmienić zasady?
- Co zyskają pracownicy i pracodawcy?
- Kiedy nowe przepisy mogą wejść w życie?
- Ważne: obecne zasady nadal obowiązują
Dlaczego temat wraca właśnie teraz?
Kwestia przeniesienia wypłaty świadczeń na ZUS od lat pojawiała się w debatach politycznych i gospodarczych. Znalazła się również w umowie koalicyjnej obecnego rządu. W sierpniu 2024 r. zapowiedź tej reformy trafiła do wykazu prac legislacyjnych, ale ostatecznie nie znalazła się w projekcie dotyczącym orzecznictwa lekarskiego.
Teraz ministerstwo przygotowało odrębną ustawę wraz z oceną skutków regulacji. Dokument został przekazany do Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów (KERM). To właśnie ten organ zadecyduje, czy projekt wejdzie do dalszych prac legislacyjnych. Dopiero po jego akceptacji możliwe będzie rozpoczęcie konsultacji społecznych.
Ministerstwo w oficjalnym komunikacie wskazało, że:
Od początku zakładaliśmy, że wdrożenie rozwiązania dotyczącego finansowania zasiłku chorobowego od pierwszego dnia niezdolności do pracy musi być powiązane z innymi reformami – w szczególności w obszarze orzecznictwa lekarskiego i kontroli wykorzystywania zwolnień od pracy. Bez tego trudno byłoby zapewnić stabilność finansową Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i jednocześnie ochronić system przed nadużyciami.
Jak działa system świadczeń chorobowych dziś?
Obecnie system jest podzielony na dwa etapy:
Wynagrodzenie chorobowe
- finansowane przez pracodawcę z własnych środków,
- przysługuje pracownikowi maksymalnie 33 dni w roku,
- jeśli ukończył 50 lat – tylko 14 dni,
- okresy te liczone są łącznie, nawet jeśli zwolnienia występują w kilku częściach.
Zasiłek chorobowy
- finansowany przez ZUS od 34. dnia choroby (lub od 15. u osób 50+),
- maksymalny okres pobierania to 182 dni,
- w przypadku gruźlicy i ciąży – 270 dni,
- po ustaniu zatrudnienia świadczenie przysługuje tylko przez 91 dni.
Wysokość świadczenia zależy od sytuacji:
- standardowo to 80% wynagrodzenia,
- podczas pobytu w szpitalu – 70%,
- wypadek przy pracy, choroba zawodowa, wypadek w drodze do pracy – 100%.
Podstawa wymiaru to średnia z ostatnich 12 miesięcy. Świadczenia nie są objęte składkami ZUS ani zdrowotnymi, ale podlegają opodatkowaniu.
Zasiłek chorobowy 2025 – co się zmieni?
Projekt przewiduje całkowite odejście od wynagrodzenia chorobowego finansowanego przez pracodawców. Od dnia wejścia w życie ustawy to ZUS będzie wypłacał zasiłek od pierwszego dnia niezdolności do pracy.
Pracodawca zostałby więc zwolniony z obowiązku finansowania początkowego okresu absencji. Z punktu widzenia pracownika świadczenie nie zmieni wysokości ani zasad naliczania. Zmieni się jedynie instytucja wypłacająca pieniądze.
Dlaczego rząd chce zmienić zasady?
Ministerstwo wskazuje, że celem reformy jest odciążenie firm z kosztów chorobowego — co szczególnie docenią mikro- i mali przedsiębiorcy.
Przedsiębiorcy apelują o przyspieszenie prac nad przekazaniem obowiązku płacenia zasiłku chorobowego ZUS już od pierwszego dnia L4 — zauważa PulsHR.pl
Z drugiej strony, podczas obrad Rady Dialogu Społecznego wskazano na poważne ryzyka:
Dodatkowe obawy wzbudziło także ryzyko potencjalnych nadużyć… Nie zakładam, że takie zachowania byłyby powszechne, ale musimy je brać pod uwagę” — podkreślił wiceminister Sebastian Gajewski
Jednocześnie rząd wskazuje na ogromne koszty absencji. Według danych MRPiPS:
- w 2024 r. koszt zwolnień chorobowych wyniósł 31 mld zł,
- ZUS odnotował 27,4 mln zwolnień lekarskich,
- co przełożyło się na 290 mln dni absencji.
Przeniesienie finansowania w całości na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych może znacząco zwiększyć obciążenia systemu. Dlatego resort zastrzega, że zmiana będzie możliwa tylko przy jednoczesnym wzmocnieniu kontroli nad wykorzystywaniem zwolnień i reformie orzecznictwa lekarskiego.
Co zyskają pracownicy i pracodawcy?
Potencjalne korzyści
- Pracodawcy zostaną zwolnieni z kosztów wynagrodzenia chorobowego. Dla najmniejszych firm, zatrudniających kilku pracowników, to realna ulga.
- Pracownicy będą mieli jednolite zasady – niezależnie od tego, kto jest ich pracodawcą, świadczenie od pierwszego dnia wypłaci ZUS.
Możliwe ryzyka
- zwiększone koszty FUS mogą spowodować presję na podniesienie składek,
- pojawiają się obawy, że aby utrzymać równowagę systemu, państwo może wprowadzić limity lub zmienić wysokość świadczeń,
- przedsiębiorcy podkreślają, że zmiana nie rozwiązuje problemu rosnącej liczby zwolnień i możliwych nadużyć.
Kiedy nowe przepisy mogą wejść w życie?
Na razie resort nie podaje daty. Proces legislacyjny dopiero się rozpoczyna. Eksperci oceniają, że w praktyce najwcześniej nowe przepisy mogłyby wejść w życie w 2026 r. Wiele zależy jednak od tempa prac i wyników konsultacji.
Ważne: obecne zasady nadal obowiązują
Dopóki ustawa nie zostanie uchwalona i podpisana, nic się nie zmienia. Pracodawcy nadal finansują wynagrodzenie chorobowe za 33 lub 14 dni, a dopiero później świadczenie przejmuje ZUS. Zasady dotyczące długości i wysokości zasiłku pozostają bez zmian.
Projekt przejęcia wypłaty zasiłku chorobowego przez ZUS od pierwszego dnia to jedna z największych reform systemu w ostatnich latach. Ma na celu odciążenie pracodawców i uproszczenie zasad, ale rodzi też pytania o stabilność finansów Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Na razie dokument jest na wstępnym etapie – losy ustawy będą zależeć od prac rządu, opinii ekspertów i wyniku konsultacji społecznych.