Polityka horyzontalna Unii Europejskiej, która powinna być uwzględniona w każdym projekcie dofinansowanym z Funduszy Europejskich, to równe szanse i niedyskryminacja, równość kobiet i mężczyzn, zrównoważony rozwój oraz zasada „nie czyń poważnych szkód”. Ponadto, beneficjenci są zobligowani do przestrzegania Karty Praw Podstawowych UE oraz spełnienia horyzontalnego warunku podstawowego w zakresie wdrażania postanowień Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych.
- Polityka horyzontalna UE
- Równe szanse i niedyskryminacja
- Zasada równości kobiet i mężczyzn
- Zrównoważony rozwoju
- Zasada „nie czyń poważnych szkód”
Polityka horyzontalna UE
Polityka horyzontalna to priorytetowe kierunki rozwoju społecznego i gospodarczego Unii Europejskiej. W obecnej perspektywie finansowej UE stawia na równość i zrównoważony rozwój. Do przestrzegania tych zasad zobowiązani są zarówno beneficjenci, jak i instytucje odpowiadające za realizację programów.
Oznacza to, że każdy projekt współfinansowany z Funduszy Europejskich musi uwzględniać zasady horyzontalne. Polityki te nie zmieniają celu projektu, wskazują jedynie jakimi metodami można je osiągnąć.
Równe szanse i niedyskryminacja
Zasada równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami zakłada, że wszyscy – bez względu na wiek, płeć, pochodzenie etniczne i społeczne, orientację seksualną, niepełnosprawności czy poglądy polityczne – są traktowani równo i sprawiedliwie. Projekt powinien odpowiadać na potrzeby różnych grup społecznych, w tym mniejszości. Dostępność powinna uwzględniać obszar szkoleniowy, informacyjno-promocyjny, transportowy, cyfrowy, architektoniczny.
W przypadku projektów realizowanych w polityce spójności, dostępność oznacza, że wszystkie ich produkty (w tym także udzielane usługi) mogą być wykorzystywane przez każdą osobę. Oznacza to np. usunięcie wszelkich przeszkód i stosowanie uniwersalnych rozwiązań, dzięki którym budynki, pojazdy, produkty czy usługi są dostępne dla wszystkich. Projekty powinny uwzględniać również zapisy Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych.
Zasada równości kobiet i mężczyzn
Zasada równości kobiet i mężczyzn zakłada wyrównywanie szans przedstawicieli obydwu płci w różnych obszarach wsparcia. Nie polega więc na automatycznym objęciu pomocą 50 proc. kobiet i 50 proc. mężczyzn w projekcie, ale na większym wsparciu grupy znajdującej się w gorszym położeniu. Zakłada możliwość wyboru drogi życiowej bez ograniczeń wynikających ze stereotypów. Zasada ta wskazuje m.in. potrzebę podejmowania szerszych działań w zakresie promowania zrównoważonego pod względem płci uczestnictwa w rynku pracy, równych warunków pracy i lepszej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, a także lepszego dostępu do przystępnej cenowo opieki nad dziećmi i osobami niesamodzielnym.
Zrównoważony rozwoju
Zasada zrównoważonego rozwoju dotyczy obszaru ekologicznego, gospodarczego i społecznego. Jej celem jest zapewnienie równowagi pomiędzy potrzebami środowiska naturalnego, wzrostem gospodarczym i dobrostanem społeczeństwa. W projekcie warto uwzględnić działania, które mają wpływ na każdy z tych obszarów. Może to być np. wdrożenie odpowiedniego sposobu zarządzania projektem, który pozwala w efektywny i przyjazny dla otoczenia sposób gospodarować zasobami lub umieszczenie w programach szkoleniowych tematyki związanej z ekologią w zakresie uzasadnionym potrzebami danej grupy odbiorców.
Zasada „nie czyń poważnych szkód”
Zasada „nie czyń poważnych szkód” (z ang. DNSH – Do Not Significant Harm) ma na celu ograniczenie działań negatywnie wpływających na środowisko lub społeczeństwo. W projekcie należy uwzględnić takie rozwiązania, które minimalizują negatywny wpływ na środowisko np. instalacje OZE, technologie przyjazne środowisku. Wytycznymi tych działań powinno być sześć celów środowiskowych, określonych w zasadzie DNSH: łagodzenie zmian klimatu, adaptacja do zmian klimatu, odpowiednie użytkowanie i ochrona zasobów wodnych i morskich, gospodarka o obiegu zamkniętym, w tym zapobieganie powstawaniu odpadów i recykling, zapobieganie i kontrola zanieczyszczeń powietrza, wody lub ziemi oraz ochrona i odtwarzanie bioróżnorodności i ekosystemów. Istotne jest udowodnienie braku negatywnego wpływu na wymienione zasady środowiskowe, a nie pozytywnego oddziaływania projektu na nie.
Więcej informacji na temat zgodności projektu z politykami horyzontalnymi Unii Europejskiej można znaleźć w broszurze, a także broszurach przygotowanych przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości: Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego, Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej oraz Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki.