Usprawnienie systemu kontroli koncentracji, skuteczniejsze wykrywanie niedozwolonych porozumień, modyfikacja programu leniency - to najważniejsze zmiany w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów zaproponowane przez UOKiK.
Inspiracją do podjęcia prac nad nowelizacją przepisów antymonopolowych były doświadczenia z dotychczasowej współpracy Urzędu z podmiotami gospodarczymi w ramach prowadzonych postępowań antymonopolowych i analiz rynku a także obserwacja praktyki organów w innych krajach w ramach naszej aktywności na arenie międzynarodowej.
W ostatnich dniach zakończyły się prace nad założeniami do projektu zmian przepisów. Dokument dostępny jest na stronie internetowej Urzędu. Zachęcamy wszystkich zainteresowanych do zapoznania się z projektem i zgłaszania swoich uwag - do 5 czerwca na adres e-mail nowelizacja@uokik.gov.pl
Podstawowe założenia nowelizacji ustawy mają na celu miedzy innymi urealnienie terminów rozpatrywania spraw z zakresu kontroli koncentracji. Obecnie, niezależnie od stopnia skomplikowania sprawy, postępowanie powinno zakończyć się w ciągu dwóch miesięcy (do tego czasu nie wlicza się oczekiwania na odpowiedzi przedsiębiorców).
Jak wynika z doświadczenia UOKiK oraz sygnałów płynących od przedsiębiorców, to za długo w przypadku mało skomplikowanych transakcji, natomiast zbyt krótko na rozpatrzenie skomplikowanych spraw. Dlatego zasadne jest wprowadzenie dwuetapowych postępowań. Transakcje niebudzące wątpliwości Urzędu, z punktu widzenia potencjalnego ograniczenia konkurencji, powinny zakończyć się w ciągu 30 dni. Bardziej złożone byłyby rozpatrywane w cztery miesiące. Dzięki temu przedsiębiorcy mieliby większą pewność odnośnie przewidywanego terminu wydania decyzji, a tym samym możliwość dostosowania do niego swoich planów biznesowych.
Nowym rozwiązaniem będzie również wprowadzenie tzw. competition concern. Oznacza to, że w trakcie prowadzonego postępowania - w sprawach skomplikowanych i takich, gdzie nie będzie możliwe wydanie zgody na transakcję - Urząd będzie informował przedsiębiorcę o zastrzeżeniach, jakie ma do danej transakcji. Dzięki temu, jeszcze w toku trwającego postępowania, poznają oni kierunek rozstrzygnięcia oraz możliwe rynkowe skutki połączenia zdiagnozowane przez Urząd. Będą więc mogli się do nich odnieść przed wydaniem decyzji przez organ.
Jednocześnie zaproponowaliśmy, aby w przypadku wydania zgody warunkowej część decyzji dotycząca terminu wykonania nałożonego warunku była utajniana. Taka zmiana wynika z postulatów przedsiębiorców, którzy wielokrotnie zwracali uwagę, że powszechna wiedza o terminie zbycia zależnej spółki lub części mienia osłabia pozycję negocjacyjną sprzedającego i może prowadzić do obniżenia ceny.
Wiele z propozycji UOKiK ma na celu zwiększenie skuteczności eliminowania niedozwolonych porozumień. Nowym rozwiązaniem będzie wprowadzenie możliwości dobrowolnego poddania się karze w sprawach antymonopolowych (ang. settlements). Urząd mógłby zaproponować taką możliwość, o ile pozwolą na to okoliczności danej sprawy. Przedsiębiorca będzie miał możliwość przyjęcia tej propozycji w zamian za obniżenie kary o 10 proc. Tym samym postępowanie będzie trwało krócej niż w normalnym trybie, a praktyka ograniczająca konkurencję zostanie szybciej wyeliminowana z rynku.
Polskie przepisy w zakresie ww. instytucji będą czerpać z analogicznych regulacji istniejących w systemach prawa antymonopolowego poszczególnych państw członkowskich UE oraz Komisji Europejskiej. Innym rozwiązaniem są tzw. środki zaradcze (ang. remedies). W decyzji kończącej postępowanie prezes UOKiK będzie miał możliwość wskazania przedsiębiorcy jakie działania ma podjąć w celu usunięcia skutków naruszenia lub zaprzestania niedozwolonej praktyki. Pozwoli to na sprawne przywrócenie konkurencji.
Urząd proponuje ponadto zmiany, których celem jest zwiększenie zainteresowania przedsiębiorców programem łagodzenia kar, co w konsekwencji przyczyni się do lepszego wykrywania niedozwolonych porozumień. Służyć temu ma instytucja leniency plus, która umożliwi przedsiębiorcom uzyskanie jeszcze większych redukcji kar za udział w antykonkurencyjnej zmowie, w zamian za przekazanie organowi informacji o kolejnych porozumieniach.
Kolejnym narzędziem zapobiegającym stosowania antykonkurencyjnych praktyk jest wprowadzenie odpowiedzialności finansowej dla osób fizycznych, które dopuściły do naruszenia przepisów antymonopolowych. Sankcje takie będą miały funkcję zarówno represyjną jak i prewencyjną, a jednocześnie umożliwią Urzędowi dostęp do nowego źródła informacji na temat nieprawidłowości na rynku w ramach programu leniency także od osób fizycznych, które podobnie jak przedsiębiorcy w sprawach dotyczących niedozwolonych porozumień, będą miały możliwość współpracy z UOKiK w zamian za obniżenie kary. Inne zmiany mają dotyczyć między innymi poprawy efektywności prowadzonych kontroli i przeszukań, a także doprecyzowania ustawowych przesłanek ustalania wysokości kar.
Celem projektowanej nowelizacji jest wdrożenie rozwiązań wzmacniających polski system ochrony konkurencji i konsumentów. W celu skonfrontowania proponowanych zmian z opinią zainteresowanych środowisk wielokrotnie informowaliśmy o podstawowych kierunkach zmian. Teraz zachęcamy do lektury założeń, w których szczegółowo opisano kolejne propozycje oraz do zgłaszania uwag i komentarzy w tym zakresie na adres nowelizacja@uokik.gov.pl