Hipoteka to ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości, a także na wybranych prawach (własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej). Hipoteka służy zabezpieczeniu wierzytelności. Dzięki niej wierzyciel - np. bank, który udzielił kredytu mieszkaniowego - może dochodzić od kredytobiorcy spłaty zadłużenia z nieruchomości, kupionej z tego kredytu.
Jak powiedział PAP dyrektor Zespołu Prawno-Legislacyjnego Związku Banków Polskich dr Tadeusz Białek, celem nowelizacji jest "poprawa funkcjonowania hipoteki jako skutecznego instrumentu zabezpieczenia".
Do najważniejszych zmian w noweli Białek zaliczył odstąpienie od podziału hipoteki na zwykłą i kaucyjną. Zgodnie z nowymi przepisami, będzie jeden rodzaj hipoteki, oparty na dotychczasowych rozwiązaniach dotyczących hipoteki kaucyjnej. Ekspert wyjaśnił, że będzie ona zabezpieczała wierzytelność wraz z odsetkami oraz tzw. świadczenia uboczne (na przykład koszty postępowania sądowego lub inne koszty wymienione w dokumencie będącym podstawą wpisu hipoteki do księgi wieczystej). Obecnie - jak zaznaczył dyrektor - wierzytelności są zabezpieczane zwykle dwiema hipotekami - zwykłą (zabezpieczała sumę kredytu ) i kaucyjną (zabezpieczała odsetki od kredytu).
Nowe przepisy pozwolą na to, że kredytobiorca będzie mógł ustanowić jedną hipotekę - zarówno na główną sumę kredytu, jak i na odsetki. Nie będzie musiał składać do sądu dwóch wniosków o założenie hipoteki i dwukrotnie za nią płacić.
"Na szczególną uwagę zasługuje również wprowadzenie tzw. instytucji podstawienia wierzytelności. Umożliwia ona zastąpienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką inną wierzytelnością, pod warunkiem, że będzie to wierzytelność tego samego wierzyciela" - dodał. Oznacza to, że osoba, która prawie spłaciła kredyt w danym banku będzie mogła zaciągnąć kolejny i zabezpieczyć go już istniejącą hipoteką.
Dyrektor Zespołu Prawno-Legislacyjnego ZBP podkreślił, że nowela przewiduje możliwość zabezpieczenia tą samą hipoteką kilku kredytów, udzielonych przez jeden, albo wiele banków lub konsorcjum banków.