Burzę o prawo do odliczenia VAT od samochodów i paliwa do nich prawdopodobnie uciszy Naczelny Sąd Administracyjny - twierdzą eksperci. Roman Namysłowski, doradca podatkowy z Ernst & Young, zwraca uwagę, że orzeczenie ETS w sprawie Magoora (sygn. akt C-414/07) wywołało falę wyroków sądów administracyjnych dotyczących zakresu prawa do odliczenia VAT przy nabyciu (leasingu) samochodów, które nie spełniają kryteriów pełnego odliczenia wynikających z przepisów obecnie obowiązującej ustawy o VAT. Już siedem WSA (w Olsztynie, Opolu, Gorzowie Wielkopolskim, Warszawie, Bydgoszczy, Wrocławiu i Rzeszowie) wydało wyroki odmienne do wyroku WSA w Krakowie w sprawie Magoora.
- Niemal wszystkie WSA, poza krakowskim, uznały, że decydując o prawie do odliczenia, należy zbadać przepisy, które obowiązywały bezpośrednio przed przystąpieniem Polski do UE i po tej dacie - mówi Roman Namysłowski.
Dodaje, że jeżeli nabywany samochód spełnia którekolwiek z kryteriów wynikających z tych przepisów, podatnik ma prawo do pełnego odliczania VAT przy nabyciu (leasingu) samochodu oraz paliwa do takiego samochodu.
Powrót do aut z kratką
Tomasz Michalik, doradca podatkowy w spółce doradczej MDDP, przyznaje, że sytuacja po wyroku ETS w sprawie Magoora jest niezmiernie interesująca.
- Pierwsze na wyrok zareagowało Ministerstwo Finansów, które szybko uznało, że oznacza on, w ogromnym uproszczeniu, powrót do samochodów z kratką, czyli do ograniczeń przewidzianych przez przepisy art. 25 ustawy o VAT uchylonej z dniem 1 maja 2004 r. - mówi ekspert.
Co więcej, duża część orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych zapadłych od tego czasu przychyla się do oceny ministerstwa, a zatem przyjmuje, że ograniczenie prawa do odliczenia podatku naliczonego przewidziane w art. 88 ust. 1 pkt 3 obecnie obowiązującej ustawy o VAT narusza przepisy wspólnotowe (w szczególności przepisy art. 176 Dyrektywy 2006/112, czyli tzw. klauzulę stałości) i w związku z tym nie może być skutecznie stosowane, ale jedynie w zakresie, w jakim ograniczenie to wykracza poza zakaz odliczenia istniejący w starej ustawie o VAT 30 kwietnia 2004 r. Zarówno Tomasz Michalik, jak i Roman Namysłowski zwracają uwagę, że wyrok WSA w Krakowie idzie w innym kierunku.
Jedyny wyrok
Jak wyjaśnia Tomasz Michalik, WSA w Krakowie, wziąwszy pod uwagę zmiany przepisów o VAT, ale także zmiany regulacji dotyczących świadectw homologacji, uznał, że dokonując odliczenia podatku naliczonego od zakupionego paliwa, podatnik nie jest związany żadnymi ograniczeniami - ani tymi istniejącymi w ocenie obowiązującej ustawie, ani tymi obowiązującymi przed 1 maja 2004 r.
Nasi rozmówcy odmiennie jednak oceniają rozstrzygnięcie krakowskiego sądu. Roman Namysłowski uważa, że teza WSA w Krakowie jest co najmniej kontrowersyjna, przede wszystkim w świetle rozstrzygnięcia ETS, z którego można wyczytać wskazówkę dla sądu krajowego o konieczności dokonania rekonstrukcji ograniczenia prawa do odliczenia z zachowaniem zakresu uprawnienia wynikającego z przepisów dyrektywy, czyli możliwości kontynuacji ograniczenia.
- Z drugiej strony, takie podejście zmusza podatnika do analizowania przepisów, które od pięciu lat już nie obowiązują, co wydaje się żądaniem nadmiernie uciążliwym dla podatników i rodzi pewne wątpliwości - przyznaje Roman Namysłowski.
Z kolei Tomasz Michalik zwraca uwagę, że WSA w Krakowie uniknął pewnego uproszczonego automatyzmu stosowania wykładni prowspólnotowej, polegającego na pominięciu konstytucyjnych fundamentów stosowania i wykładni prawa.
- I to właśnie jest ogromna wartość krakowskiego orzeczenia, bo wyrok ten zerwał z dosyć powszechnie stosowanymi uproszczeniami i podkreślił, że zakres rozstrzygnięcia ETS dotyczy jedynie niezgodności polskiej regulacji z przepisami UE, ale to sądy polskie, a nie ETS, muszą w sposób samodzielny i na podstawie zasad prawa krajowego wykorzystywać to orzeczenie ETS - mówi ekspert MDDP.
Dodaje, że musi się to jednak odbywać przy zachowaniu podstawowych zasad wykładni i stosowania prawa. Wojewódzki Sąd Administracyjny w szczególności uznał, że sąd, dokonując wykładni prowspólnotowej, nie może samodzielnie konstruować norm prawnych opartych na uchylonych przepisach.
Będzie sprawa przed NSA
Obaj eksperci, biorąc pod uwagę rozbieżności w orzecznictwie, dochodzą do wspólnego wniosku - sprawę powinien rozstrzygnąć Naczelny Sąd Administracyjny. Jest to tym bardziej prawdopodobne, że prawie wszystkie wyroki WSA są nieprawomocne.
WYROKI WSA W SPRAWIE ODLICZEŃ VAT OD AUT I PALIWA
Prawo do odliczenia VAT od samochodów i paliwa przysługuje tylko w zakresie, który wynikał ze starych przepisów o VAT:
• WSA w Olsztynie, sygn. akt I SA/Ol 59/09 z 12 marca 2009 r.
• WSA w Opolu, sygn. akt I SA/Op 18/09 z 9 marca 2009 r.
• WSA w Gorzowie Wielkopolskim: z 3 marca 2009 r. - sygn. akt I SA/Go 57/09, z 17 lutego 2009 r. - sygn. akt I SA/Go 38/09, z 12 lutego 2009 r. - sygn. akt I SA/Go 35/09, I SA/Go 36/09, I SA/Go 37/09, I SA/Go 39/09
• WSA w Warszawie, sygn. akt III SA/Wa 1542/08 z 2 marca 2009 r.
• WSA w Bydgoszczy, sygn. akt I SA/Bd 789/08 z 24 lutego 2009 r. oraz z 17 lutego 2009 r., sygn. akt I SA/Bd 23/09
• WSA we Wrocławiu, sygn. akt I SA/Wr 969/08 z 19 lutego 2009 r.
• WSA w Rzeszowie, sygn. akt I SA/Rz 735/08 z 5 lutego 2009 r. (jedyny prawomocny)
• Prawo do odliczenia VAT od samochodów i paliwa przysługuje bez ograniczeń
• WSA w Krakowie, sygn. akt I SA/Kr 147/09 z 3 kwietnia 2009 r.
Łukasz Zalewski
lukasz.zalewski@infor.pl