W 2009 r. wchodzi w życie wiele nowych regulacji związanych z prawem gospodarczym. Część z nich zaczęła już obowiązywać od nowego roku. Od 1 stycznia przedsiębiorcy mogą zawierać umowy najmu nawet na 30 lat. Długoletnie umowy gwarantują trwałość stosunku najmu. Zależy na tym szczególnie najemcom i wynajmującym duże powierzchnie komercyjne oraz tym, którzy ponieśli znaczne wydatki na zaadaptowanie lokali (obiektów). Do tej pory umowa terminowa po dziesięciu latach przekształcała się w umowę na czas nieoznaczony. Łatwiej było taką umowę wypowiedzieć. W przypadku umów na czas oznaczony to strony decydują, kiedy i w jakim terminie możliwe jest wypowiedzenie i tylko w wyjątkowych przypadkach mają tu zastosowanie terminy ustawowe, np. gdy najemca nie płaci czynszu.
Dzięki obowiązującej od nowego roku nowelizacji ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych więcej będzie też działek budowlanych w miastach. Znosi ona długotrwałą i uciążliwą dla inwestorów procedurę przekwalifikowywania gruntów rolnych położonych w obrębie miast na cele budowlane. Przynosi też wymierną korzyść finansową właścicielom gruntów. Do tej pory (poza pewnymi wyjątkami np. budownictwo mieszkaniowe) musieli oni wnosić opłaty: jednorazową oraz roczne - przez 10 lat. Teraz są z tego zwolnieni. Automatyczne przekwalifikowanie gruntów rolnych na cele budowlane nie oznacza jednak, że zawsze będą mogły być one zabudowane. Tam, gdzie nie ma planu zagospodarowania przestrzennego - inwestor przed wystąpieniem o pozwolenia na budowę musi uzyskać decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. A taka decyzja może być wydana, jeśli są spełnione pewne warunki - w tym jeśli zabudowana jest działka sąsiednia, teren ma dostęp do drogi publicznej, istniejące lub planowane uzbrojenie jest wystarczające do zamierzenia budowlanego. Jeśli warunki do wydania takiej decyzji nie zostaną spełnione - sama nowelizacja niewiele inwestorom pomoże.
8 stycznia wchodzi w życie nowelizacja kodeksu spółek handlowych. Jedna z najistotniejszych zmian, jaką wprowadza - to obniżenie kapitału zakładowego w spółkach kapitałowych. Do tego, by założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, wystarczy kapitał zakładowy w wysokości 5 tys. zł (do 8 stycznia 50 tys. zł). Do założenia spółki akcyjnej wystarczy 100 tys. zł (do 8 stycznia 500 tys. zł).
Zdaniem ekspertów kapitał zakładowy nie stanowi gwarancji dla wierzycieli. Może być wypłacony w każdej chwili, poza tym wiele spółek ma kapitał na minimalnym poziomie, a zawiera kontrakty na wiele milionów złotych. Zamiast kapitału zakładowego ochronie wierzycieli miała służyć instytucja testu wypłacalności, ale nie wprowadzono jej zmieniając przepisy kodeksu spółek handlowych.
Kolejna zmiana to nowelizacja ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, która wejdzie w życie 11 stycznia. Uproszczone zostały procedury związane z ustanowieniem zastawu rejestrowego i rozszerzył się krąg podmiotów objętych ustawą. Teraz nawet osoba fizyczna będzie mogła żądać od swojego kontrahenta zabezpieczenia w postaci ustanowienia zastawu rejestrowego na jego rzeczach ruchomych. Do tej pory z takich uprawnień korzystały głównie instytucje finansowe (banki).
31 marca wejdzie w życie nowela ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Dzięki niej możliwa będzie upadłość osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami (tzw. upadłość konsumencka). Wniosek o ogłoszenie upadłości będzie mógł zgłosić tylko dłużnik, który popadł w stan niewypłacalności na skutek wyjątkowych i niezależnych od niego okoliczności. Nie będzie miał jednak takiego obowiązku. O ogłoszeniu upadłości będzie decydował sąd. Upadły będzie musiał wydać syndykowi cały majątek i niezbędne dokumenty. O tym, które przedmioty wejdą w skład masy upadłości, zdecyduje sędzia komisarz.
Na podpis prezydenta czeka nowelizacja ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Dzięki niej wszystkie formalności związane z rejestracją działalności gospodarczej będzie można załatwić w jednym miejscu (okienku). Ustawa wprowadza też odpowiedzialność odszkodowawczą w przypadku wyrządzenia szkody przedsiębiorcy w trakcie przeprowadzania kontroli. Będzie on mógł również skorzystać z instytucji sprzeciwu, jeśli podczas kontroli doszło do naruszenia przepisów ustawy, a przedsiębiorcy nie została wyrządzona szkoda.
TERESA SIUDEM
redaktor prowadzący Tygodnik Prawa Gospodarczego