ZMIANA PRAWA
Do 7 stycznia 2009 r. Prezydent RP ma czas na podpisanie lub zawetowanie nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Nowe przepisy przewidują, że pracodawcy zatrudniający niepełnosprawnych otrzymają dofinansowanie 75 proc. kosztów ich płacy, czyli wynagrodzenia i składek ZUS. Nowela ma wejść w życie od 1 stycznia 2009 r., czyli blisko tydzień przed terminem, do którego prezydent musi ją podpisać lub zawetować. Nawet jeśli Lech Kaczyński podpisze ustawę, trzeba jeszcze ją opublikować w Dzienniku Ustaw.
- Dla dobra niepełnosprawnych i pracodawców, którzy ich zatrudniają, będziemy starać się, aby prezydent podjął decyzję przed końcem roku - mówi Paweł Wypych, doradca Prezydenta RP.
Rząd podkreśla, że jeśli nowe przepisy nie wejdą w życie, od lutego nie będzie podstawy prawnej do wypłacania pomocy dla pracodawców, którzy zatrudniają niepełnosprawnych.
Mało zabezpieczeń
Nowela w istotny sposób zmienia zasady udzielania publicznej pomocy na zatrudnienie niepełnosprawnych. Pracodawcy nie będą już otrzymywać oddzielnie refundacji ich składek ZUS i dofinansowań do wynagrodzeń, lecz łącznie zwrot 75 oproc. kosztów płacy. Pomoc z PFRON będzie więc tym wyższa, im więcej zarabia niepełnosprawny pracownik. Takie zmiany są konieczne, bo Polska musi dostosować krajowe przepisy do rozporządzenia KE nr 800/2008 w sprawie tzw. wyłączeń blokowych.
- Nie kwestionujemy konieczności dostosowania prawa do przepisów unijnych, ale sądzę, że rząd mógł lepiej zabezpieczyć sytuację niektórych pracowników niepełnosprawnych i ich pracodawców - mówi Paweł Wypych.
Podkreśla, że do prezydenta napływają pisma od przedstawicieli pracowników, którzy zwracają uwagę np. na możliwość zwolnień osób o znacznym stopniu niepełnosprawności lub ze specjalnymi schorzeniami (np. niewidomych). Ich wynagrodzenia są zazwyczaj najniższe, więc pomoc z PFRON też będzie niższa niż w przypadku np. osoby niepełnosprawnej, która zarabia dwukrotność płacy minimalnej.
Wątpliwości Kancelarii Prezydenta budzi też np. przepis, zgodnie z którym o dodatkową rekompensatę podwyższonych kosztów zatrudnienia niepełnosprawnych będą mogły ubiegać się tylko zakłady pracy chronionej, których co najmniej połowę załogi stanowią osoby niepełnosprawne. Obecnie o wsparcie takie mogą ubiegać się zakłady, których co najmniej 40 proc. pracowników jest niepełnosprawnych.
- Przed wprowadzeniem takich zmian warto sprawdzić, czy firmy nie będą miały problemów ze znalezieniem nowych pracowników niepełnosprawnych - mówi Paweł Wypych.
Jego zdaniem dobrym rozwiązaniem jest natomiast pomysł, aby dofinansowanie do wynagrodzenia nowo zatrudnionego niepełnosprawnego pracownika nie przysługiwało pracodawcom, którzy np. zwalniają inne osoby tylko po to, aby otrzymać pieniądze z PFRON.
Bez podpisu nie ma pomocy
Jeżeli prezydent podpisze ustawę, po opublikowaniu w Dzienniku Ustaw wejdzie w życie 1 stycznia 2009 r. Jeśli natomiast prezydent ją zawetuje (a Sejm podtrzyma weto), wówczas wypłata pomocy na zatrudnienie niepełnosprawnych w przyszłym roku będzie zagrożona. Jarosław Duda, pełnomocnik rządu, ds. osób niepełnosprawnych, podkreślał wielokrotnie, że nie będzie można jej udzielać na podstawie obecnie obowiązujących przepisów.
- Bez wdrożenia przepisów rozporządzenia unijnego zgodę na wypłatę jakiejkolwiek pomocy musiałaby wydać Komisja Europejska. A to jest w praktyce niemożliwe - mówi Piotr Pełka z Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Jeśli natomiast pomoc byłaby wypłacana na obecnie obowiązujących zasadach, UE mogłaby zażądać od pracodawców zwrotu nienależnie pobranej pomocy publicznej. Tak jak w przypadku polskich stoczni.
- Jeżeli nowe przepisy nie wejdą w życie, PFRON nie będzie mógł wypłacać pomocy na zatrudnienie niepełnosprawnych - zapowiada Wojciech Skiba, prezes PFRON.
Nie będzie opóźnień
W praktyce nowe przepisy dotyczące dofinansowania do wynagrodzeń niepełnosprawnych będą miały zastosowanie od lutego 2009 r. W styczniu pracodawcy będą składać wnioski o wypłatę miesięcznego dofinansowania pracowników niepełnosprawnych dotyczących wynagrodzeń wypłaconych za miesiąc grudzień 2008 r. na obecnie obowiązujących zasadach.
Ze względu na fakt, że zmiany będą miały poważny wpływ na funkcjonowanie firm, PFRON jeszcze przed wejściem w życie noweli (oraz aktów wykonawczych do niej) rozpocznie modyfikację Systemu Obsługi Dofinansowań i Refundacji. W przeciwnym razie od lutego nie byłby przygotowany do przekazywania pieniędzy pracodawcom osób niepełnosprawnych.
Fundusz nie przewiduje problemów z wypłatą środków na nowych zasadach.
- System w 100 proc. wychwytuje błędy we wnioskach pracodawców, które wstrzymywałaby lub opóźniały wypłatę pomocy. Firmy natychmiast wiedzą, co muszą poprawić - mówi Wojciech Skiba.
Podkreśla, że firmy nie powinny mieć też kłopotu z wykazaniem, że zatrudnienie nowego pracownika niepełnosprawnego spowoduje wzrost ogólnej liczby pracowników. W systemie obsługi dofinansowań dodany zostanie specjalny moduł, który umożliwi wprowadzanie takich danych.
PFRON zapowiedział, że w razie jakichkolwiek wątpliwości związanych ze stosowaniem nowych przepisów będzie występował o ich interpretację do Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.
205 tys. osób niepełnosprawnych pracuje w firmach korzystajacych z pomocy z PFRON
Zmiany w systemie pomocy na zatrudnienie niepełnosprawnych
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
ŁUKASZ GUZA
lukasz.guza@infor.pl