• Coraz więcej spółek kapitałowych (tj. spółek z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółek akcyjnych) podejmuje decyzję o przekształceniu w spółkę osobową. Dlaczego?
- Ze względu na korzystne opodatkowanie.
• Jakie to korzyści?
- Dochody spółek osobowych są opodatkowane jednokrotnie. Natomiast zysk w spółkach kapitałowych dwukrotnie: CIT na poziomie spółki oraz PIT lub CIT na poziomie udziałowca w momencie wypłaty dywidendy.
• Czy jakaś forma spółki jest najchętniej wybierana przez przedsiębiorców?
- Tak. Szczególną popularnością cieszą się spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne, gdzie obok korzystnego efektu podatkowego możliwe jest również ograniczenie odpowiedzialności komandy- tariuszy lub akcjonariuszy (w sposób zbliżony do odpowiedzialności wspólników spółek kapitałowych).
• A co z rozliczeniem wspólników?
- Wspólnicy przekształcanej spółki muszą pamiętać, że zatrzymane w spółce kapitałowej zyski z lat ubiegłych (kwoty zgromadzone na kapitałach zapasowych) mogą zostać potraktowane jako dochód z udziału w zyskach osób prawnych, podlegający opodatkowaniu w momencie przekształcenia.
• Takie niekorzystne dla podatników stanowisko prezentują organypodatkowe oraz sądy administracyjne...
- Niestety tak. Zdaniem tych organów katalog dochodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych wymieniony w ustawach podatkowych ma charakter otwarty, a zatem obejmuje on również niepodzielone zyski z lat ubiegłych zgromadzone na kapitale zapasowym oraz niepodzielony zysk za rok bieżący - w momencie przekształcenia spółki kapitałowej w spółkę osobową.
• To zła argumentacja?
- Takie stanowisko jest błędne. Aby można było mówić o powstaniu dochodu, wspólnik powinien pieniądze lub wartości pieniężne faktycznie otrzymać lub mieć je postawione do dyspozycji. Tymczasem na skutek przekształcenia majątek spółki kapitałowej staje się majątkiem spółki osobowej - odrębnym od majątku wspólników, a wspólnicy nie mogą nim swobodnie dysponować. Odrębność ta widoczna jest zwłaszcza w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej, gdzie wypłata jakichkolwiek środków na rzecz akcjonariusza wymaga podjęcia uchwały przez walne zgromadzenie w sprawie podziału zysku oraz zgody wszystkich komplementariuszy. Uznanie zatem, że wspólnik osiąga dochód z tytułu zatrzymanego zysku, prowadziłoby do sytuacji, w której wspólnik obciążony byłby podatkiem dochodowym, a faktycznie nie otrzymałby żadnych środków pieniężnych.
• To kiedy powinien wystąpić podatek?
- Kwoty te powinny podlegać opodatkowaniu dopiero z chwilą faktycznego zadysponowania nimi przez wspólnika.
• Gotowy jest już projekt nowelizacji przepisów w tym zakresie. Czy zaproponowane przez resort finansów rozwiązania zlikwidują omówione problemy?
- Wskazany problem przestanie prawdopodobnie istnieć. Ministerstwo Finansów rzeczywiście przygotowało projekt nowelizacji ustaw o podatkach dochodowych, zgodnie z którym dochodem z udziału w zyskach osób prawnych ma być również wartość niepodzielonych zysków w spółkach kapitałowych w przypadku przekształcenia tych spółek w spółki osobowe. Taka zmiana, zapewne wbrew intencji ustawodawcy, może paradoksalnie prowadzić do wniosku, że a contrario przekształcenia spółek dokonane do końca 2008 roku nie powodują powstania po stronie wspólników dochodu z tytułu zatrzymanego zysku. Tym bardziej że 8 sierpnia NSA, oddalając skargę kasacyjną, stwierdził, że w momencie przekształcenia nie powstaje po stronie wspólników dochód z tytułu niepodzielonego zysku (sygn. akt II FSK 871/08).
• Co powinni zrobić podatnicy, którzy planują przekształcenie?
- Pospieszyć się.
Fot. Jacek Taran
Anna Jagiełło, konsultant w Ernst & Young
Rozmawiała EWA MATYSZEWSKA