ZMIANA PRAWA
Sejm na rozpoczynającym się dziś posiedzeniu zajmie się rządowym projektem nowelizacji kodeksu spółek handlowych, który umożliwi łączenie się spółek z państw Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Prawo do połączenia ponad granicami państw będzie przysługiwać spółkom kapitałowym (akcyjnym, z ograniczoną odpowiedzialnością) oraz komandytowo-akcyjnym. Nowelizacja wdraża do polskiego prawa postanowienia unijnej Dyrektywy o transgranicznych łączeniach spółek kapitałowych, którą powinniśmy przyjąć do 15 grudnia 2007 r. Jej celem jest rozwój konkurencji przez umożliwienie spółkom ze Wspólnoty pełnego wykorzystania swobody przedsiębiorczości.
- Potrzeba transgranicznego łączenia się spółek wiąże się z jedną z podstawowych zasad obowiązujących w Unii, jaką jest zasada swobody przepływu kapitału - podkreśla profesor Andrzej Szumański z Zakładu Prawa Handlowego UJ.
Przed transgranicznym połączeniem spółka będzie musiała spełnić wymagania prawa krajowego w zakresie łączenia spółek. To wystarczy, gdyż dyrektywa zakazuje dla połączeń międzynarodowych stosować przepisy bardziej restryktywne niż dla fuzji krajowych.
Potrzeba nowej ustawy
- Ta regulacja zapewnia pożądany stopień integracji prawa spółek na obszarze UE, a przy tym pozostawia nadal szerokie pole konkurencji dla państw członkowskich - uważa prof. Stanisław Sołtysiński.
Jednak zdaniem dr. Adama Nowackiego z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, współpracownika kancelarii Allen & Overy, A. Pędzich, mimo słuszności niektórych rozwiązań projektu należy postulować stworzenie nowej ustawy, całościowo regulującej połączenia, podziały i przekształcenia różnych rodzajów przedsiębiorców, także spółdzielni.
- Umożliwi to dokonywanie takich transformacji w możliwie zbliżonym reżimie prawnym, także krzyżowo, przykładowo możliwe będzie połączenie spółdzielni i spółki handlowej - mówi Adam Nowacki.
Więcej ochrony
Projekt stanowi, iż w przypadku gdy spółką przejmującą lub nowo zawiązaną będzie spółka zagraniczna, wspólnik spółki krajowej, który głosował przeciwko uchwale o połączeniu, będzie mógł żądać odkupu jego udziałów lub akcji przez spółkę.
- Żaden wspólnik nie powinien być zmuszany do zaakceptowania zmiany swojej sytuacji prawnej w następstwie przekształcenia spółki polskiej w zagraniczną. Dla niego jest to sytuacja analogiczna do przeniesienia siedziby spółki polskiej do innego państwa - uzasadnia prof. Michał Romanowski, przewodniczący zespołu Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego ds. zmian w prawie spółek.
Prawo żądania odkupu nie będzie przysługiwać, gdy spółką przejmującą będzie spółka polska lub łączenie prowadzi do zawiązania spółki polskiej.
- Sytuacja prawna wspólników mniejszościowych nie ulega wówczas zmianie. Nadal pozostaną oni wspólnikami spółki polskiej, w której uczestnictwo będzie regulowane prawem polskim - podkreśla prof. Michał Romanowski.
Ochrona będzie przysługiwać także wierzycielom. Wierzyciel spółki krajowej będzie mógł w terminie miesiąca od ogłoszenia planu połączenia żądać zabezpieczenia swoich roszczeń, jeżeli uprawdopodobni, że ich zaspokojenie jest zagrożone przez połączenie. W razie sporu o udzielenie zabezpieczenia rozstrzygnie go sąd na wniosek wierzyciela, złożony w terminie dwóch miesięcy od daty ogłoszenia wspólnego planu połączenia przez spółki.
Połączenie ostateczne
Dla wspólników istotne znaczenia ma to, iż po dniu połączenia (wpisania do rejestru) niedopuszczalne będzie uchylenie albo stwierdzenie nieważności uchwały o połączeniu. Dla ich bezpieczeństwa projekt wymaga jednak wcześniejszego oświadczenia zarządu o niezaskarżeniu uchwały połączeniowej w terminie. Organ odmówi wydania zaświadczenia o zgodności połączenia z prawem do czasu rozstrzygnięcia ewentualnego sporu.
- Wpis połączenia transgranicznego nastąpi dopiero po wydaniu przez organ właściwy dla łączących się spółek zaświadczenia o zgodności połączenia transgranicznego z prawem. W Polsce będzie to sąd rejestrowy - wyjaśnia współpracownik kancelarii Allen & Overy, A. Pędzich.
Zaświadczenie to skontroluje następnie właściwy organ państwa, któremu podlega spółka powstała w wyniku łączenia. Gdy spółka przejmowana traci byt prawny (np. spółka polska przejęta przez niemiecką), kontrola taka ograniczy się tylko do formalnego zbadania prawidłowości pierwszego zaświadczenia.
Skarżący będą też mogli wystąpić z powództwem o odszkodowanie przeciwko spółce za szkodę wyrządzoną uchwałą o połączeniu sprzeczną z ustawą, umową bądź statutem spółki lub dobrymi obyczajami.
SZERSZA PERSPEKTYWA - UNIA
W wyroku z 13 grudnia 2005 r. w sprawie SEVIC Systems A.G. Europejski Trybunał Sprawiedliwości potwierdził, że transgraniczne połączenia spółek podlegają ochronie swobody przedsiębiorczości w sensie art. 43 i 48 Traktatu. Uznał też, że przepisy narodowe przewidujące generalnie odmowę wpisania do rejestru spółki wynikłej z transgranicznego połączenia wewnątrz Wspólnoty są sprzeczne ze swobodą przedsiębiorczości. Ochrony interesów wierzycieli spółki, jej członków czy pracowników należy szukać w mniej regresywnych środkach.
PIOTR TROCHA
Podstawa prawna
- Dyrektywa 2005/56/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 26 października 2005 r. w sprawie transgranicznego łączenia się spółek kapitałowych (Dz.Urz. UE z 25 listopada 2005 r. nr L 310).
- Ustawa z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2000 r. nr 94, poz. 1034 z późn. zm.).