W celu poprawienia standardów bezpieczeństwa Komisja Europejska, przy współudziale Parlamentu Europejskiego, postanowiła wdrożyć wspólnotowy system zarządzania ryzykiem celnym oraz bezpieczeństwem w międzynarodowych dostawach towarów.
- System ten ma zachować równowagę między kontrolą celną a ułatwieniami w międzynarodowym obrocie towarowym - wyjaśnił Gazecie Prawnej Hubert Jądrzyk, partner w firmie PricewaterhouseCoopers. Aby zrealizować te zamierzenia, na mocy rozporządzenia zmieniającego Wspólnotowy Kodeks Celny, wprowadzono przepisy dotyczące tzw. upoważnionego podmiotu gospodarczego (ang. Authorized Economic Operator, w skrócie AEO). W Polsce, podobnie jak w całej Unii Europejskiej, te nowe przepisy zaczną obowiązywać z początkiem 2008 roku.
Ważne przywileje
Uzyskanie statusu upoważnionego podmiotu gospodarczego przez przedsiębiorcę będzie oznaczało, że jest on wiarygodny dla administracji celnej. W efekcie skorzysta z wielu ważnych przywilejów. I tak np. będzie u niego przeprowadzanych mniej kontroli towarów i kontroli dokumentów w porównaniu z innymi przedsiębiorcami. W przypadku wytypowania go do kontroli, będzie ona przeprowadzana w sposób priorytetowy. Upoważniony podmiot gospodarczy (nazywany niekiedy również upoważnionym przedsiębiorcą) zostanie również wcześniej powiadomiony o wytypowaniu przesyłki do kontroli. Będzie on ponadto miał możliwość wnioskowania o przeprowadzenie kontroli w innym miejscu niż urząd celny. Ważnym uprawnieniem upoważnionego przedsiębiorcy będzie możliwość składania przewozowej deklaracji skróconej z ograniczonym zakresem danych.
Generalnie więc u upoważnionego przedsiębiorcy będzie mniej kontroli i bardziej elastyczne podejście ze strony administracji celnej.
Umocnienie wiarygodności
Hubert Jądrzyk podkreśla, że polscy przedsiębiorcy zainteresowani uzyskaniem statusu upoważnionego podmiotu gospodarczego będą mogli składać do organów celnych wnioski o wydanie świadectwa AEO. Po jego uzyskaniu natomiast skorzystają z ułatwień w kontroli celnej dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony oraz/lub z uproszczeń przewidzianych w przepisach celnych.
Aleksandra Kalinowska, starszy menedżer w Ernst & Young, wskazuje, że firma, która uzyska status upoważnionego podmiotu gospodarczego, będzie traktowana przez swoich kontrahentów jak wiarygodny partner w biznesie. Posiadanie świadectwa AEO będzie niezwykle ważnym certyfikatem rzetelności przedsiębiorcy zajmującego się międzynarodowym obrotem towarowym.
- Będzie to pozytywna wizytówka firmy w kontaktach biznesowych. Sądzę, że w przyszłości posiadanie świadectwa AEO stanie się standardem dla tych, którzy będą chcieli zajmować liczącą się pozycję na rynku międzynarodowym - uważa Aleksandra Kalinowska.
Aleksandra Kalinowska podziela pogląd, że administracja celna będzie bez wątpienia traktowała upoważnione podmioty gospodarcze w sposób uprzywilejowany.
- Będzie znacznie większe prawdopodobieństwo, że firmy te wprowadzają do obrotu bezpieczne towarowy i przestrzegają procedur wymaganych przez unijne przepisy. Dlatego u tych przedsiębiorców kontrole będą przeprowadzane znacznie rzadziej - mówi Aleksandra Kalinowska.
Zainteresowane firmy
Monika Michasiewicz-Krzątała, starszy konsultant w firmie Deloitte, podkreśla, że już teraz część przedsiębiorców wykazuje zainteresowanie statusem upoważnionego podmiotu gospodarczego. Uzyskanie świadectwa AEO może być tylko kwestią prestiżu. W przypadku dużych firm międzynarodowych decyzja o ubieganiu się o świadectwo AEO jest często decyzją korporacyjną dotyczącą wszystkich podmiotów w grupie.
- Niektóre podmioty, np. międzynarodowe firmy logistyczne, uzyskanie świadectwa AEO uznają za niezbędne, aby sprawnie funkcjonować na rynku i utrzymać konkurencyjną pozycję - powiedziała Monika Michasiewicz-Krzątała.
Jednocześnie zaznaczyła, iż są również firmy, które obecnie nie są zainteresowane świadectwem AEO. Korzystają one z istniejących uproszczeń celnych i dzięki temu dokonują szybkiej odprawy towarów. Na dzień dzisiejszy nie dostrzegają zatem dodatkowych korzyści z tytułu uzyskania świadectwa AEO.
- Jednak także te firmy powinny się liczyć z tym, iż ich kontrahenci (w przyszłości podmioty AEO) mogą zacząć wymagać od nich posiadania świadectwa - podkreśla Monika Michasiewicz-Krzątała.
Jednocześnie, jak mówi, w kolejnych latach należy spodziewać się zaostrzenia unijnych przepisów celnych. Posiadanie świadectwa upoważnionego podmiotu gospodarczego pozwoli przedsiębiorcom zminimalizować negatywne konsekwencje tych zmian. Tym samym certyfikat będzie dla firm swojego rodzaju gwarancją utrzymania obecnych standardów załatwiania formalności celnych.
Wniosek przedsiębiorcy
Jak wynika z informacji Ministerstwa Finansów, status upoważnionego przedsiębiorcy przyznawany będzie przez organy celne na wniosek przedsiębiorcy. Wniosek wraz z załącznikami winien zostać złożony według właściwości do jednego z dyrektorów wyznaczonych izb celnych, tj. dyrektora Izby Celnej w Szczecinie, Warszawie lub we Wrocławiu.
Status upoważnionego przedsiębiorcy - AEO może zostać udzielony każdemu przedsiębiorcy posiadającemu siedzibę na obszarze celnym Wspólnoty spełniającemu warunki i kryteria, o których mowa we Wspólnotowym Kodeksie Celnym. Są to: odpowiednie przestrzeganie wymogów celnych, stosowanie właściwego systemu zarządzania ewidencjami handlowymi, a tam, gdzie zachodzi taka potrzeba - ewidencjami transportowymi, udokumentowana wypłacalność, przestrzeganie odpowiednich standardów bezpieczeństwa i ochrony.
Dowodem posiadania statusu upoważnionego przedsiębiorcy będzie świadectwo AEO. Przepisy wyróżniają trzy rodzaje świadectw AEO: świadectwo AEO - uproszczenia celne, świadectwo AEO - bezpieczeństwo i ochrona, świadectwo AEO - uproszczenia celne/bezpieczeństwo i ochrona.
Zakres warunków i kryteriów do uzyskania statusu AEO oraz korzyści wynikających z jego posiadania uzależniony jest od rodzaju świadectwa, o jakie będzie ubiegał się wnioskodawca.
Pracochłonne przygotowania
Przygotowanie firmy do uzyskania statusu upoważnionego podmiotu gospodarczego będzie jednak dosyć pracochłonne i długotrwałe.
- Wynika to przede wszystkim z tego, że przedsiębiorstwo musi wdrożyć lub dopasować do nowych wymogów już istniejące procedury wewnętrzne, które będą regulowały kompetencje poszczególnych jednostek organizacyjnych firmy - uważa Hubert Jądrzyk.
Procedury wewnętrzne powinny regulować kompetencje poszczególnych działów przedsiębiorstwa, poczynając od zarządu spółki poprzez jej newralgiczne działy uczestniczące w obrocie handlowym m.in. finansów, logistyki, systemów informatycznych, ochrony, personalny. Trzeba ponadto wdrożyć system zbierania i gromadzenia informacji o dostawcach i odbiorcach towarów.
Z wytycznych władz unijnych wynika również, że przedsiębiorca, przygotowując się do kontroli ze strony organów celnych, powinien przeprowadzić samoocenę, która umożliwi mu stwierdzenie, czy jest w stanie spełnić określone wymogi dla uzyskania statusu upoważnionego podmiotu gospodarczego. Wiąże się to z przeprowadzeniem audytu wewnętrznego i ewentualnych szkoleń.
Aleksandra Kalinowska podziela pogląd, że dla niektórych przedsiębiorstw uzyskanie świadectwa AEO może okazać się dość pracochłonne. Firmy te będą musiały m.in. udowodnić, że stosowane przez nich rozwiązania są zgodne z warunkami określonymi w przepisach oraz wytycznych przygotowanych przez Ministerstwo Finansów.
Także Monika Michasiewicz-Krzątała stwierdza, że w niektórych firmach przygotowanie do uzyskania świadectwa AEO może być długotrwałe. Tak będzie w przypadku przedsiębiorstw, które nie posiadają odpowiednich procedur. Natomiast w firmach, które posiadają spisane i wdrożone procedury, które pozwalają na kontrolę ryzyka istotnego z punktu widzenia wymogów AEO, przygotowanie do uzyskania statusu upoważnionego podmiotu gospodarczego będzie wymagało znacznie mniej pracy i czasu.
- Będzie ono głównie polegało na zinwentaryzowaniu posiadanych procedur, zestawieniu ich z wymogami AEO i przygotowaniu dokumentacji zrozumiałej dla organów celnych - podkreśla Monika Michasiewicz-Krzątała.
Ministerstwo wyjaśnia
Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że obecnie obowiązujące przepisy nie uzależniają możliwości posiadania pozwolenia na stosowanie procedury uproszczonej od posiadania statusu AEO. Upoważniony przedsiębiorca AEO nie zastąpi również instytucji agenta celnego. W wyjaśnieniach MF zaznaczono również, że przepisy prawa celnego nie narzucają przedsiębiorcom obowiązku współpracy jedynie z kontrahentami posiadającymi status AEO. Wejście w życie instytucji upoważnionego przedsiębiorcy (AEO) w żaden sposób w chwili obecnej nie wpłynie na funkcjonujące teraz pozwolenia oraz na wydawanie nowych pozwoleń na stosowanie procedury uproszczonej.
Upoważniony podmiot gospodarczy - AEOKliknij aby zobaczyć ilustrację.
KRZYSZTOF TOMASZEWSKI
krzysztof.tomaszewski@infor.pl