Wczoraj Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 2 pkt 1 oraz art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 z późn. zm.) uniemożliwiający pracownikom skorzystanie z dofinansowania do wypoczynku poza terenem kraju jest niezgodne z konstytucją. Ustawa ta określa cel działalności socjalnej oraz wysokość dopłat z funduszu w zależności od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej. Są nimi zarówno pracownicy, ich rodziny oraz emeryci i renciści, o ile pracodawca przyznał im takie prawo w regulaminie działalności socjalnej.
Od początku obowiązywania ustawy podstawowym kryterium decydującym o możliwości skorzystania ze świadczeń socjalnych była i jest sytuacja życiowa uprawnionego. Fundusz miał więc pomagać osobom o najniższych dochodach. Do końca 2002 roku korzystający z niego mieli wolny wybór miejsca spędzania wypoczynku. Dopiero od 1 stycznia 2003 r. ustawodawca wprowadził dodatkowe kryterium korzystania z usług i świadczeń funduszu. Uzależnił pomoc finansową od tego, czy osoba uprawniona odpoczywa na terenie Polski.
Trybunał zgodził się z wnioskodawcą, którym był rzecznik praw obywatelskich, że w przypadku korzystania ze świadczeń z ZFŚS kwestia równości nabiera szczególnego znaczenia. Każde odstępstwo od równego traktowania potencjalnych odbiorców tych świadczeń narusza zasady sprawiedliwości społecznej.
Wprowadzenie kryterium miejsca wypoczynku doprowadziło do tego, że osoby uprawnione do dofinansowania ze względu na swoją sytuację materialną i życiową nie mogły korzystać z tych dopłat tylko dlatego, że wypoczywały poza granicami Polski.
Sędziowie zwrócili uwagę, że wprowadzenie takiego kryterium doprowadziło także do ograniczenia wolnego wyboru miejsca wypoczynku. TK uznał też, że zaskarżony przepis dyskryminuje cudzoziemców pracujących w Polsce. Wprowadzone ograniczenie jest szczególnie dotkliwe, ponieważ uniemożliwia im skorzystanie z dopłat, jeśli urlop spędzają w ojczystym kraju. Ma to cechy dyskryminacji ze względu na obywatelstwo.
- Wydaje się, że wyrok TK będzie miał wpływ na wypłatę dofinansowania do wczasów za granicą z ZFŚS tylko w przyszłości - uważa Halina Kwiatkowska, radca prawny w kancelarii Chałas i Wspólnicy z Krakowa.
Jej zdaniem osoby, które spędziły urlop za granicą w trakcie obowiązywania niekonstytucyjnych przepisów nie będą mogły starać się o częściowy zwrot poniesionych kosztów.
Bożena Wiktorowska