Zakłady pracy chronionej korzystają z wielu zwolnień od wnoszenia opłat. Jednak co roku ograniczeniu ulega ich liczba. Zwolnienie od opłat przysługuje na podstawie art. 31 ust. 1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Ma ono charakter szczególny, a więc pierwszeństwo w stosunku do większości regulacji prawnych dotyczących opłat. Przepis nie zawiera pozytywnego katalogu opłat lub ich typów objętych zwolnieniem, co wprawdzie zapobiega szczegółowemu ich wyliczeniu (ustanowione są przynajmniej w kilkuset aktach prawnych), lecz w praktyce komplikuje pracodawcom życie.
Natomiast katalog opłat, z których ZPChr nie są zwolnione, stopniowo rozszerza się, co wymusza ustalanie na bieżąco, jakie opłaty należą do aktualnie obowiązującego zamkniętego katalogu opłat sankcyjnych, oraz na które okresy przypadają okoliczności powodujące obowiązek ich uiszczenia. Początkowo od 1 stycznia 2003 r. do 30 lipca 2004 r. nie było katalogu opłat sankcyjnych. Zwolnienie nie obejmowało więc jedynie opłaty skarbowej oraz opłat innych niż stricte publicznoprawne, a więc opłat abonamentowych, sądowych za zamieszczenie ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, za użytkowanie wieczyste i sprawowanie trwałego zarządu.
31 lipca 2004 r. weszło w życie rozporządzenie ministra finansów w sprawie wykazu opłat o charakterze sankcyjnym, w którym dodatkowo wymieniono wyłączone spod zwolnienia opłaty:
• eksploatacyjne, uregulowane w prawie geologicznym i górniczym,
• produktowe i depozytowe uregulowane w obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej,
• za korzystanie ze środowiska, uregulowane w prawie ochrony środowiska,
• za badania laboratoryjne oraz inne czynności wykonywane przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w związku ze sprawowaniem bieżącego i zapobiegawczego nadzoru sanitarnego w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości.
Od 3 maja tego roku katalog opłat sankcyjnych został rozszerzony o pięć kolejnych rodzajów opłat:
• za czynności związane z kontrolą doraźną, gdy stwierdzono, że partia towaru paczkowanego nie spełnia wymagań dopuszczenia do obrotu zgodnie z ustawą o towarach paczkowanych,
• za usunięcie drzew lub krzewów,
• z tytułu wprowadzenia na terytorium RP substancji kontrolowanych lub z tytułu nieuiszczenia tej wpłaty,
• związane z nabyciem uprawnienia do emisji,
• związane z brakiem sieci demontażu i utylizacji pojazdów.
Dalsze ograniczenie zakresu zwolnienia zakładów pracy chronionej z opłat nastąpi od 1 stycznia 2008 r. i będzie dotyczyło opłat określonych w ustawie o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym.
Środki z opłat mogą być przeznaczone w szczególności na rehabilitację lub zatrudnianie niepełnosprawnych, z tym że wydatkowanie tych środków w sposób stanowiący przysporzenie dla przedsiębiorcy i kwalifikujący je do uznania ich za pomoc publiczną nie może przekroczyć 90 proc. kwoty zwolnienia wpływającego na zakładowy fundusz.
Ważne! Kwotę przysługujących zwolnień z opłat prowadzący zakład pracy chronionej przekazuje w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu ich uzyskania do PFRON (10 proc.) oraz na zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych (90 proc.)
Podstawa prawna
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.).
• Rozporządzenie ministra finansów z dnia 7 lipca 2004 r. w sprawie wykazu opłat o charakterze sankcyjnym (Dz.U. nr 161, poz. 1682 z późn. zm.).
Luiza Klimkiewicz