Umowa przedwstępna gwarantuje zatrudnienie

Strony, które nie mogą w określonym momencie zawrzeć umowy o pracę, mają prawo podpisać umowę przedwstępną. Dla każdej z nich może być ona korzystna.

Umowa przedwstępna daje pracownikowi gwarancję zatrudnienia, natomiast pracodawcy zapewnia pozyskanie pożądanego pracownika. Problematyka związana z umową przedwstępną przewidującą zawarcie umowy o pracę nie została uregulowana w kodeksie pracy. Jednak na podstawie art. 300 k.p. w sprawach nie unormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Właściwe są więc art. 389 k.c. oraz 390 k.c. dotyczące umowy przedwstępnej.

Co w umowie

Art. 389 par. 1 k.c. mówi, że umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy (umowa przedwstępna), powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Do istotnych elementów przyrzeczonej umowy o pracę, które powinny znaleźć się w treści umowy przedwstępnej, należy zaliczyć, posiłkując się zapisami art. 29 par. 1 k.p (odnoszącymi się do istotnych warunków umowy o pracę):

• rodzaj pracy,

• miejsce wykonywania pracy,

• określenie wynagrodzenia za pracę,

• wymiar czasu pracy,

• termin rozpoczęcia pracy,

• termin zawarcia umowy o pracę.

Zakres elementów podanych powyżej może być rozszerzony przez zgodną wolę stron zawierających umowę przedwstępną. Można na przykład w umowie przedwstępnej określić zakres odszkodowania w przypadku uchylania się od zawarcia przez którąś ze stron umowy przyrzeczonej.

Przepisy nie przewidują żadnej określonej formy umowy przedwstępnej. Może więc być zawarta także w formie ustnej. Dla celów dowodowych zawsze jednak jest lepiej, gdy została sporządzona w formie pisemnej.

Można zwrócić się do sądu

Zawarcie umowy przedwstępnej pociąga za sobą konsekwencje prawne. Uchylanie się od realizacji jej postanowień może stanowić podstawę do dochodzenia roszczeń przed sądem. Wynika to jasno z art. 390 par. 1 k.c., w którym stwierdza się, że jeżeli strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Owo naprawienie szkody może przybrać formę żądania zawarcia umowy przyrzeczonej lub naprawienia szkody spowodowanej niezawarciem umowy.

Pracownik może wybrać

W przypadku niezawarcia umowy przyrzeczonej niedoszły pracownik ma więc prawo wyboru: może domagać się zawarcia umowy przyrzeczonej albo odszkodowania. Natomiast pracodawca może dochodzić wyłącznie odszkodowania.

Wysokość odszkodowania uzależniona jest od konkretnego przypadku. Przyjęło się, iż odszkodowanie nie powinno przekraczać trzymiesięcznego wynagrodzenia na stanowisku pracy, którego owa umowa dotyczy. Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne (art. 390 par. 3 k.c.).

ORZECZNICTWO SĄDU NAJWYŻSZEGO

• Problem umów przedwstępnych nie został unormowany bezpośrednio w przepisach kodeksu pracy. Nie oznacza to, że takie umowy w stosunkach pracy są niedopuszczalne. Nie ma żadnych przeszkód prawnych, by strony w umowie przedwstępnej zobowiązały się do zawarcia oznaczonej umowy o pracę. Podstawę prawną do zawarcia umowy przedwstępnej stanowi art. 389 k.c., który – z mocy art. 300 k.p. – ma odpowiednie zastosowanie do stosunków pracy. Na podstawie powołanego przepisu umowa przedwstępna powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej oraz termin, w ciągu którego ma być ona zawarta.

– wyroku Sądu Najwyższego z 15 marca 1977 r., I PRN 22/77.

• Dochodzenie odszkodowania nie jest uzależnione od żądania zawarcia umowy przyrzeczonej.

– uchwała Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1977 r., I PZP 5/77, OSNC 1977/10/180.

Robert Chmielewski