Czy można pozbyć się wspólnika w sp. z o.o. bez wytaczania powództwa przed sądem? Okazuje się, że wspólnicy mogą już w umowie uregulować procedurę, która na to pozwoli.
- Co reguluje umowa?
- Umorzenie dobrowolne
- Umorzenie przymusowe
- Umorzenie automatyczne
- Nieprawidłowe umorzenie udziałów
Co reguluje umowa?
Umowa sp. z o.o., tak jak każda umowa, opiera się na przewidywaniu tego, co może się wydarzyć i regulowania konsekwencji takich zdarzeń. Jeżeli wspólnicy popadną w konflikt i będą chcieli wykluczyć jednego z nich ze spółki, a umowa nie będzie regulować tej sytuacji, to jedynym wyjściem z tej sytuacji będzie rozwiązanie sporu na drodze sądowej.
Z drugiej strony, jeżeli jeden ze wspólników będzie chciał zrezygnować z udziału w spółce, ale w taki sposób, aby było to neutralne podatkowo, to podstawa również musi znaleźć się w umowie spółki.
Środkiem do obu, wymienionych przeze mnie, celów jest umorzenie udziałów. Wykluczenie wspólnika ze spółki może nastąpić przy pomocy umorzenia przymusowego albo tzw. umorzenia automatycznego. Natomiast, sposobem na rezygnację z uczestnictwa w spółce bez zapłaty podatku dochodowego jest nieodpłatne umorzenie dobrowolne. Jednak każdy z tych sposobów musi znaleźć swoją podstawę w umowie spółki.
Umorzenie dobrowolne
Jeżeli umowa spółki zezwala na dobrowolne umorzenie udziałów, to dodatkowo wspólnik, którego udziały mają być umorzone – jak sama nazwa wskazuje – musi wyrazić zgodę na takie umorzenie.
Uprzednio jednak zgromadzenie wspólników musi podjąć uchwałę, w której zgodzi się na nabycie udziałów przez spółkę w celu ich umorzenia.
Ostatnim etapem jest zawarcie umowy pomiędzy spółką a wspólnikiem, którego udziały są umarzane.
Gdyby zarząd w imieniu spółki nabył udziały celem umorzenia nie mając za podstawę stosownej uchwały zgromadzenia wspólników, to członkowie zarządu naraziliby się na odpowiedzialność karną.
Należy także zdecydować, czy umorzenie udziałów ma być odpłatne czy jednak ma nastąpić bez zapłaty wynagrodzenia. Jeżeli wynagrodzenie zostanie wypłacone, to należy z kolei zdecydować, czy wypłata nastąpi z czystego zysku czy poprzez obniżenie kapitału zakładowego.
Umorzenie przymusowe
Umorzenie przymusowe jest możliwe jeżeli umowa spółki przewiduje szczegółowo procedurę takiego umorzenia udziałów.
Umorzenie przymusowe może mieć charakter sankcyjny, a zatem skutkować zawinionym postępowaniem wspólnika (np. podjęciem działalności konkurencyjnej), ale może być także przewidziane na wypadek wystąpienia innych niezawinionych przez wspólnika przyczyn (np. w związku ze śmiercią wspólnika).
Wszystko zależy od ustaleń pomiędzy wspólnikami na etapie tworzenia umowy spółki albo podczas dokonywania jej zmiany.
W tym przypadku również konieczna jest uchwała wspólników w celu dokonania umorzenia udziałów, jak również podjęcie decyzji w zakresie odpłatności umorzenia.
W praktyce trudno sobie wyobrazić jednak sytuację, aby wspólnik, którego udziały mają zostać umorzone w trybie przymusowym, zgodził się na jego nieodpłatność.
W tym przypadku umorzenie następuje w chwili podjęcia uchwały, dlatego nie jest konieczne zawieranie odrębnej umowy.
Umorzenie automatyczne
Aby umorzenie automatyczne było w ogóle możliwe umowa spółki musi ściśle określać zdarzenie, które będzie powodowało umorzenie udziałów w tym trybie.
Dlaczego?
Wynika to z tego, że zdarzenie to jest podstawą umorzenia udziałów i żadna uchwała wspólników w tym przypadku nie jest konieczna.
Może to być przykładowo osiągnięcie przez jednego ze wspólników określonego udziału w kapitale zakładowym spółki.
Jeżeli finansowanie umorzenia nastąpi poprzez obniżenie kapitału zakładowego (a nie z czystego zysku) to w tym przypadku zarząd (a nie zgromadzenie wspólników) podejmuje stosowną uchwałę.
Nieprawidłowe umorzenie udziałów
Umorzenie udziału powoduje wygaśnięcie wszystkich praw i obowiązków wynikających z umorzonego udziału.
Po umorzeniu, zarząd dokonuje odpowiedniego wpisu do księgi udziałów i oczywiście składa aktualną listę wspólników do KRS.
Należy szczególnie pamiętać, że wadliwe postanowienia umowny spółki nie będą mogły stanowić skutecznej podstawy do dokonania umorzenia udziałów.
Umorzenie dokonane na podstawie takich wadliwych postanowień będzie nieważne, czyli skład wspólników nie ulegnie zmianie.
Dlatego zachęcam do kontaktu, przeanalizuję dokumenty eliminując zbędne ryzyko!
Adwokat Małgorzata Duś
https://adwokatmalgorzatadus.pl/contact
Powyższy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny, obejmuje stan prawny na dzień 16 grudnia 2023 r. W żadnym zakresie nie stanowi porady prawnej, ani oferty w rozumieniu przepisów prawa. Autor dokłada wszelkich starań w celu zachowania aktualności oraz rzetelności treści powyższego artykułu, niemniej jednak nie składa żadnych gwarancji, ani nie ponosi odpowiedzialności w tym zakresie.