Pomimo, iż spółka jawna jest niezależnym od wspólników podmiotem posiadającym zdolność prawną, co w konsekwencji pozwala jej na zaciąganie we własnym imieniu zobowiązań, to już odpowiedzialność za te zobowiązania może zostać przerzucona na wspólnika. Zgodnie bowiem z art. 22 § 2 k.s.h. każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Z istoty solidarności wynika, że spółka jawna i jej wspólnicy są zobowiązani w ten sposób, iż wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich tych podmiotów łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregoś z dłużników zwalnia pozostałych. Solidarna odpowiedzialność wspólników spółki jawnej i samej spółki nie może być wyłączona ani ograniczona ze skutkiem wobec wierzycieli (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2013 roku, sygn. akt III CZP 108/12, publ. OSNC 2013, nr 9, poz. 107).
Polecamy produkt: Praktyczny leksykon VAT 2016
Wcześniej jednak egzekucja z majątku spółki
O ile odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki jawnej jest osobista, nieograniczona i solidarna to wierzyciel spółki jawnej w pierwszej kolejności ma obowiązek prowadzenia egzekucji z majątku spółki, zaś dopiero w razie jej bezskuteczności może wszcząć egzekucję przeciwko wierzycielowi. W tym wyraża się bowiem subsydiarność (wtórność) odpowiedzialności wspólnika, przy czym występuje ona dopiero na etapie egzekucji. Powyższe oznacza, że wierzyciel ma prawo wniesienia powództwa przeciwko wspólnikom zanim jeszcze egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Inaczej rzecz ujmując przesłanka bezskuteczności egzekucji nie podlega badaniu na etapie postępowania rozpoznawczego. Wierzyciel nie może jednak uzyskać tytułu wykonawczego i prowadzić egzekucji przed wykazaniem bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce, gdyż musi podjąć próbę zaspokojenia się z majątku spółki, a dopiero gdy okaże się to nieskuteczne może skierować egzekucję do majątku osobistego wspólników. Analiza subsydiarnej odpowiedzialności wspólnika spółki jawnej za jej zobowiązania prowadzi do wniosku, iż badanie tej przesłanki powinno następować dopiero na etapie postępowania klauzulowego, skoro nadanie klauzuli wykonalności warunkuje przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 24 marca 2014 roku, sygn.. akt I ACa 752/13, publ. LEX).
Regres wspólnika do spółki i pozostałych wspólników
Wspólnik spółki jawnej, który spełnił świadczenie na rzecz wierzyciela tej spółki, może żądać od innego jej wspólnika zwrotu odpowiedniej części tego świadczenia wraz z kosztami procesu wytoczonego, przeciwko niemu, chyba że pozwany wspólnik skutecznie podniesie zarzut wadliwego prowadzenia procesu przez wspólnika pozwanego przez wierzyciela (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2013 roku, sygn.. akt III CZP 108/12, publ. LEX). Należy jednak pamiętać, iż o ile nie jest możliwe w drodze umowy wyłączenie czy ograniczenie odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki jawnej ze skutkiem wobec osób trzecich (wierzycieli spółki) to możliwe jest wprowadzenie przez wspólników w drodze umowy modyfikacji dotyczących regresu. Przykładowo wspólnicy mogą ustalić, iż w przypadku zaspokojenia się przez wierzyciela z majątku jednego ze wspólników, wspólnik ten nie będzie miał prawa dochodzić zwrotu spełnionego świadczenia od pozostałych wspólników.
Odpowiedzialność nowego wspólnika spółki jawnej
Jeżeli jesteś nowym wspólnikiem, przystępującym do spółki musisz pamiętać, że również odpowiadasz za zobowiązania spółki powstałe przed dniem przystąpienia. Albowiem osoba przystępująca podlega wszelkim zasadom odpowiedzialności, o których była mowa w art. 31 k.s.h. tj. odpowiedzialności osobistej, nieograniczonej, solidarnej i subsydiarnej
Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe spółki jawnej
Wspólnik spółki jawnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki (art. 115 § 1 Ordynacji podatkowej). Powyższą zasadę stosuje się również do odpowiedzialności byłego wspólnika za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie, gdy był on wspólnikiem oraz zobowiązań z tytułu nadpłat, zwrotu podatków oraz nienależnego pobranego wynagrodzenia płatników lub inkasentów powstałe w czasie, gdy był on wspólnikiem. Zaznaczyć należy, iż przepis art. 115 § 1 o.p. nie przewiduje jako przesłanki odpowiedzialności wspólników spółki jawnej bezskuteczności egzekucji Dopuszczalne jest zatem orzekanie o odpowiedzialności wspólników spółki jawnej, nawet wówczas, gdy w stosunku do tej spółki toczy się postępowanie egzekucyjne i istnieje szansa na efektywne zakończenie tego postępowania poprzez wyegzekwowanie należności objętych tytułem wykonawczym (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 kwietnia 2014 roku, sygn.. akt I GSK 843/12, publ. LEX). Jednakże odpowiedzialność wspólników za zobowiązania podatkowe spółki jawnej również ma charakter subsydiarny, co oznacza że egzekucja wobec wspólnika będzie mogła być podjęta jedynie w przypadku bezskuteczności (w całości lub w części) prowadzonego wobec spółki postępowania egzekucyjnego.
Polecamy serwis: Spółki