Spółka cywilna - czym jest?
Spółka cywilna nie ma osobowości prawnej, czyli nie jest podmiotem praw i obowiązków, a zatem nie może być przedsiębiorcą. Przedsiębiorcami są wspólnicy spółki cywilnej w ramach wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. To właśnie odróżnia spółkę cywilną od spółek kapitałowych, czyli spółki z.o.o., P.S.A. i S.A., które mają osobowość prawną i wówczas stroną umowy jest spółka.
Czym jest zatem spółka cywilna? Spółka cywilna to umowa zawierana pomiędzy przedsiębiorcami – wspólnikami, którzy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Zatem, w obrocie gospodarczym działają wspólnicy, a nie spółka.
Dlaczego jest to tak istotne?
PRZYKŁAD: Kowalski i Iksiński uznali, że chcą prowadzić działalność gospodarczą w ramach umowy spółki cywilnej. Kowalski złożył wniosek o wpis do CEIDG spółki cywilnej, a Iksiński stwierdził, że skoro Kowalski już zgłosił spółkę do CEIDG, to on już tego robić nie musi. Czy Iksiński miał rację? Oczywiście nie, ponieważ każdy ze wspólników musi dokonać odrębnego zgłoszenia. Dotyczy to również zawieszenia lub wznowienia działalności.
Dodatkowo, pamiętajmy, że w umowie albo w sporze sądowym to nie spółka cywilna jest stroną, ale wspólnicy. Zatem w umowie wymieniamy wszystkich wspólników, a na końcu wskazujemy dane spółki cywilnej, w tym nazwę, NIP i REGON.
Forma umowy
Wspólnicy powinni zawrzeć umowę spółki cywilnej na piśmie, ale ustawa nie zastrzega rygoru nieważności, dlatego też zawarcie takiej umowy ustnie również nie jest wykluczone. Jednak, wówczas wiąże się to z większym ryzykiem dowodowym odnoszącym się do treści takiej umowy.
Obowiązki wspólników
-
Wniesienie wkładów
Wspólnicy spółki cywilnej zawierają umowę, aby dążyć do wspólnego celu gospodarczego. Wspólnicy mogą dążyć do tego celu w różny sposób, przykładowo poprzez wniesienie wkładów. Wkład to przejaw partycypacji wspólnika w działalności spółki. W przypadku spółki cywilnej wniesienie wkładu może polegać na:
- wniesieniu do spółki własności, przykładowo, samochodu;
- wniesieniu do spółki innych praw, np. papierów wartościowych (np. akcje czy obligacje);
- świadczeniu usług, przykładowo: wspólnik świadczy usługi transportowe na rzecz spółki, której działalnością jest produkcja mebli.
INFOR
Jednak, jeżeli chodzi o wniesienie wkładów, to jest to jeden z wielu możliwych sposobów realizacji zobowiązania do dążenia, by osiągnąć wspólny cel gospodarczy. Zatem wspólnicy mogą zdecydować, że zamiast wniesienia wkładów będą działać w inny sposób na rzecz spółki.
Solidarna odpowiedzialność
Wspólnicy spółki cywilnej ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania tej spółki. Tak jak wspomniałam na samym początku spółka cywilna nie jest podmiotem praw i obowiązków.
PRZYKŁAD: Kowalski i Iksiński prowadzący działalność w ramach umowy spółki cywilnej zaciągnęli dług u Nowaka. Sprawa znalazła się w sądzie. Od kogo Nowak może żądać zwrotu długu? Oczywiście nie od spółki, ponieważ nie ma osobowości prawnej. A zatem, może żądać zwrotu od Kowalskiego i Iksińskiego łącznie, albo tylko od Kowalskiego, albo tylko od Nowaka.
INFOR
Prawa wspólników
- Prawo prowadzenia spraw spółki
Każdy wspólnik ma prawo prowadzenia czynności zwykłego zarządu, do których można zaliczyć przykładowo jakieś czynności administracyjne. Natomiast, jeżeli dana czynność przekracza zakres zwykłego zarządu, bo jest to np. nabycie nieruchomości o znacznej wartości, to wówczas konieczna jest uchwała wspólników. Oczywiście wszystko też zależy od tego, w jaki sposób wspólnicy uregulowali tę kwestię w umowie, bo oczywiście mają taką możliwość. - Prawo reprezentowania spółki
Każdy wspólnik jest uprawniony do reprezentowania spółki, czyli np. podpis pod umową zawieraną z osobą trzecią może złożyć jeden ze wspólników spółki, nie muszą podpisywać się wszyscy razem, chyba że wspólnicy inaczej postanowili w umowie spółki lub w podjętej uchwale. - Prawo do udziału w zysku
Każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach. Jednak, wspólnicy mogą postanowić w umowie spółki, że będą uczestniczyć w zyskach i stratach w innych proporcjach, przykładowo 70% do 30%. Powstaje teraz pytanie: kiedy wspólnik może żądać podziału i wypłaty zysku? Co do zasady powinno to nastąpić dopiero po rozwiązaniu spółki. Jednak, przyjmuje się, że jeżeli umowa spółki cywilnej jest zawarta na czas dłuższy niż jeden rok obrachunkowy, to wspólnicy mogą żądać podziału i wypłaty zysku z końcem każdego roku obrachunkowego.
Zakaz podziału majątku
Zarówno wkłady wspólników (o ile, jak już wiemy, zostały wniesione) jak i majątek nabyty w trakcie trwania spółki, tworzy wspólność łączną, nazywaną też wspólnością do niepodzielnej ręki. I tak jak w trakcie trwania małżeństwa – jeżeli małżonkowie nie zdecydowali się na ustanowienie rozdzielności majątkowej – potocznie zwanej intercyzą – to majątek nie podlega podziałowi. Tak samo jest w przypadku spółki cywilnej. W trakcie trwania spółki cywilnej nie można rozporządzać udziałem we wspólnym majątku (bo go nie ma). Wyobraźmy sobie tort, którego nie można podzielić. Cały tort należy do wspólników spółki i nie można wydzielić np. połowy czy ¼ tortu dla któregoś ze wspólników. Jest to naczelna zasada spółki cywilnej, która również stoi w opozycji do spółek prawa handlowego.
Rozwiązanie spółki
Umowa spółka ulega rozwiązaniu najczęściej z powodu upływu czasu, na jaki została zawarta lub z powodu osiągnięcia celu gospodarczego.
Oczywiście, moment rozwiązania spółki cywilnej otwiera możliwość podziału majątku tej spółki pomiędzy wspólników.
Masz pytania - skontaktuj się z autorem tego artykułu:
Adwokat Małgorzata Duś
https://adwokatmalgorzatadus.pl/contact
Powyższy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny, obejmuje stan prawny na dzień 05 lutego 2022 r. W żadnym zakresie nie stanowi porady prawnej, ani oferty w rozumieniu przepisów prawa. Autor dokłada wszelkich starań w celu zachowania aktualności oraz rzetelności treści powyższego artykułu, niemniej jednak nie składa żadnych gwarancji, ani nie ponosi odpowiedzialności w tym zakresie.