Podwyższenie kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga zazwyczaj dokonania zmiany umowy spółki, która dla swojej ważności wymaga formy aktu notarialnego. Pociąga to za sobą konieczność zapłaty m.in. taksy notarialnej.
Bez zmiany umowy
Wspólnicy zarówno na etapie zakładania spółki z o.o., jak i w czasie jej trwania, mogą tak ukształtować jej umowę, że podwyższenie kapitału zakładowego nie będzie związane z kosztowną i sformalizowaną zmianą umowy spółki. Tym samym odpadną koszty związane z czynnościami notariusza. Aby to osiągnąć, należy w umowie spółki umieścić zapis, stanowiący, że do podwyższenia kapitału zakładowego nie jest wymagana zmiana umowy spółki. Pozwala na to art. 257 par. 1 kodeksu spółek handlowych (k.s.h.). Zgodnie z tym przepisem postanowienie takie musi określać co najmniej dokładnie maksymalną wysokość, do jakiej kapitał może być podwyższony, oraz termin, do którego podwyższenie może nastąpić.
Przykładowe postanowienie umowy spółki:
• Kapitał zakładowy spółki może zostać podwyższony do kwoty 300 tys. zł (słownie: trzysta tysięcy złotych) w terminie do 31 grudnia 2012 r. - co nie stanowi zmiany umowy spółki lub
• Podwyższenie kapitału zakładowego do wysokości 1 mln zł (słownie: jeden milion złotych) dokonane do 31 grudnia 2020 r. nie wymaga zmiany umowy spółki.
Postanowienie takie w umowie spółki nie oznacza, że podwyższenie kapitału musi zostać przeprowadzone. Także określenie danej kwoty nie oznacza, że podwyższenie musi nastąpić do jej pełnej wysokości. Kwota ta stanowi bowiem górny limit, którego podwyższenie kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki nie może przekroczyć.
Powyższy zapis może być rozszerzony także o inne elementy, np. procedura podwyższenia, wskazanie, czy podwyższenie następuje przez utworzenie nowych udziałów, czy też podniesienie wartości już istniejących itp.
Zapis umowny
Powyższy zapis powinien odpowiadać realiom danej spółki. Jeśli kapitał zakładowy spółki wynosi 50 tys. zł, to brak jest uzasadnienia rzeczywistymi zamiarami wspólników dla wpisania do umowy spółki, że np. do 2100 roku kapitał zakładowy może być podwyższony do kwoty 10 mln zł. Takie postanowienie będzie faktycznie postanowieniem in blanco. Nie będzie ono bowiem ograniczało faktycznie wspólników ani kwotą, do której mogą kapitał spółki podwyższyć, ani datą dokonania tej czynności. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że sformułowanie takie, jako naruszające art. 257 par. 1 k.s.h., może zostać zakwestionowane przez sąd rejestrowy zarówno na etapie rejestracji spółki, jak i później, na etapie zgłoszenia podwyższenia kapitału spółki do Krajowego Rejestru Sądowego.
Dokonanie podwyższenia
Umowa spółki obok wskazania terminu i kwoty, do jakiej kapitał zakładowy spółki może być podwyższony, może określać - jak już wyżej wspomniano - również procedurę, według jakiej podwyższenie ma zostać przeprowadzone. Uprawnienie takie może zostać przyznane np. zarządowi spółki i wtedy wystarczająca do podwyższenia będzie jedynie uchwała zarządu. Z braku takiego zapisu w umowie spółki podwyższenie kapitału następuje na mocy uchwały wspólników podjętej zwykłą większością głosów. Umowa spółki może jednak wprowadzać surowsze wymagania co do większości głosów koniecznych do podjęcia takiej uchwały. Uchwała wspólników może być podjęta na piśmie w tzw. drodze obiegowej (kurenda). Stanowi to znaczne ułatwienie w porównaniu ze zmianą umowy spółki dokonywaną przed notariuszem.
W uchwale (zarówno zarządu, jak i wspólników) należy określić, o ile nie zapisano tego w umowie spółki, czy podwyższenie następuje przez ustanowienie nowych udziałów, czy też przez podwyższenia wartości nominalnej udziałów już istniejących. Dotychczasowi wspólnicy (wszyscy lub niektórzy), którzy obejmują nowe udziały lub podwyższoną wartość już istniejących udziałów, muszą złożyć pisemne oświadczenie w tym przedmiocie. Oświadczenie nie wymaga formy aktu notarialnego w przeciwieństwie do sytuacji, gdy kapitał zakładowy jest podwyższany poprzez zmianę umowy spółki.
Niezależnie od formy podwyższenia kapitału zakładowego spółki związany jest z tym obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Stawka tego podatku wynosi 0,5 proc. kwoty, o którą kapitał został podwyższony. Obowiązek podatkowy ciąży na spółce, której zarząd ma 14 dni na obliczenie i odprowadzenie podatku oraz złożenie deklaracji podatkowej do właściwego urzędu skarbowego.
Zgłoszenie do KRS
Podwyższenie kapitału zakładowego spółki następuje z chwilą wpisania do rejestru, bez różnicy, czy podwyższenie kapitału nastąpiło poprzez zmianę umowy spółki, czy też bez tej zmiany na mocy dotychczasowego postanowienia umowy spółki (art. 262 par. 2 k.s.h.). Zarząd spółki jest zobowiązany do zgłoszenia podwyższenia kapitału zakładowego do sądu rejestrowego celem wpisu do rejestru przedsiębiorców.
Ważne
Jeżeli podwyższenie kapitału zakładowego następuje nie na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki przewidujących maksymalną wysokość podwyższenia kapitału zakładowego i termin podwyższenia, może ono nastąpić jedynie przez zmianę umowy spółki.
Art. 257 par. 1 Kodeksu Spółek handlowych
Marcin Chomiuk
gp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 ze zm.).
• MARCIN CHOMIUK
prawnik w Kancelarii Prawnej Jara & Partners Sp. k. w Warszawie