Zgodnie z art. 98 ust. 2 pkt 1 wskazanej wyżej ustawy, ubezpieczycielowi przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania, jeżeli kierujący m.in:
- wyrządził szkodę umyślnie,
- w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości,
- albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii.
Poniżej o tym, co kryje się pod wskazanymi powyżej sformułowaniami.
Przepisy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485 z późn. zm.), wskazują, że środkiem odurzającym jest każda substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, działająca na ośrodkowy układ nerwowy, określona w wykazie środków odurzających stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy (art. 4 pkt 26). Natomiast przez środek zastępczy definiuje się substancję w każdym stanie fizycznym, która jest trucizną lub środkiem szkodliwym, używaną zamiast lub w takich samych celach innych niż medyczne jak środek odurzający lub substancja psychotropowa (art. 4 pkt 27).
Polecamy: Pakiet żółtych książek - Podatki 2018
W ustawie znajdują się również definicje substancji. I tak: substancja psychotropowa to każda substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, działającą na ośrodkowy układ nerwowy, określona w wykazie substancji psychotropowych stanowiącym załącznik nr 2 do ustawy.
Środek odurzający jest to każda substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działającą na ośrodkowy układ nerwowy, określona w wykazie środków odurzających stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy.
Z kolei zaś środek zastępczy to produkt zawierający co najmniej jedną nową substancję psychoaktywną lub inną substancję o podobnym działaniu na ośrodkowy układ nerwowy, który może być użyty zamiast środka odurzającego lub substancji psychotropowej lub w takich samych celach jak środek odurzający lub substancja psychotropowa, których wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu nie jest regulowane na podstawie przepisów odrębnych.
Zgodnie z art. 46 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi:
- stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3;
- stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3 (art. 46 ust. 3).
Zgodnie z art. 48. 1. przez użyte w dotychczasowych przepisach określenie "stan wskazujący na użycie alkoholu" rozumie się stan po użyciu alkoholu.
Z przepisu art. 43. ustawy z dnia 22 maja 2003 r o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, wynika jedynie, że zakładowi przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania, jeżeli kierujący m.in: znajdował się m.in. w stanie po użyciu alkoholu albo po użyciu środków odurzających. Nie jest wskazana ilość, jaka winna być stwierdzona w organizmie.
Przepis wprost stanowi o możliwości dochodzenia regresu nietypowego w sytuacji, gdy sprawca znajdował się po użyciu środków odurzających. Określenie ilości środka odurzającego nie jest konieczne – ustawa nie precyzuje poziomu jako elementu obowiązkowego.
Zobacz: Samochód i majątek
Bezsprzecznie ilość jaka znajdzie się we krwi sprawcy, wywołać powinna zaburzenia psychomotoryczne podobne do tych, jakie wywołuje stan po użyciu alkoholu. Jak wskazuje wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2007 r. (V KK 128/06) „Stanem pod wpływem środka odurzającego jest taki stan, który wywołuje - w zakresie oddziaływania na ośrodkowy układ nerwowy, zwłaszcza zakłócenia czynności psychomotorycznych - takie same skutki jak spożycie alkoholu powodujące stan nietrzeźwości. Od tego stanu odróżnia się stan po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu, a więc i środka odurzającego, który - w zakresie skutków jest równoważny stanowi po użyciu alkoholu. Stan taki jest znamieniem wykroczeń określonych w art. 86 § 2, 87 § 1 i 2 oraz 96 § 1 kodeksu wykroczeń.
W świetle przeprowadzonych dowodów zarysowały się zatem dwie możliwości: albo sprawca znajdował się "pod wpływem" środka odurzającego, albo też był w stanie "po użyciu" takiego środka. Obydwie wersje były prawdopodobne, przy czym trzeba wyraźnie powiedzieć, że pierwsza ("pod wpływem") była prawdopodobniejsza.
Z całą pewnością sprawca, który znajdując się w stanie nietrzeźwości prowadzi pojazd i z uwagi nie niezachowanie wymaganego bezpieczeństwa powoduje zagrożenie w ruchu drogowym, dopuszcza się dwóch czynów zabronionych - przestępstwa określonego w art. 178a § 1 kodeksu karnego oraz wykroczenia określonego w art. 86 § 2 kw., z tym, że za wykroczenie to nie orzeka się środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów (wyrok SN z dnia 6 lutego 2004 r., WK 27/03, OSNwSK 2004, nr 1, poz. 270).
Zobacz serwis: Moto
Z kolei sprawca występku z art. 178a § 1 k.k., który tym samym zachowaniem spowodował ponadto zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym (w szczególności wypadek, w którym inna osoba doznała lekkich obrażeń ciała), realizuje zarazem znamiona wykroczenia z art. 86 § 2 k.w. Zachodzi wówczas idealny (jednoczynowy) zbieg przestępstwa z wykroczeniem rozstrzygany na gruncie art. 10 k.w. (Marcinkowski, Materialnoprawna, s. 30; Marcinkowski, Zbieg, s. 14).
Podsumowując: zakład ubezpieczeniowy w myśl wskazanych przepisów, może we wskazanych przypadkach dochodzić roszczenia regresowego od kierującego, który prowadził pojazd w podobnych okolicznościach faktycznych. Z całą pewnością jest to uzasadniona prewencja przed nagannymi i szkodliwymi społecznie zachowaniami, które w skrajnych przypadkach mogą być tragiczne w skutkach.