O ile jesteśmy sobie w stanie wyobrazić sklep spożywczy bez muzyki, o tyle pub, restauracja, nie mówiąc o dyskotece, nie mogą bez niej funkcjonować. Puszczając muzykę w lokalu, korzystamy z cudzej własności. Za to należy zapłacić. Na naszym rynku funkcjonują organizacje, które pilnują tego, żeby za muzykę jej autorzy, wykonawcy i producenci otrzymali zapłatę.
Komu płacimy
Jedną z tych organizacji jest znany ZAiKS, zajmujący się ochroną praw autorów i kompozytorów muzyki. Stowarzyszenie to ma już blisko stuletnią tradycję, bo zostało założone w 1918 roku, przez m.in. Juliana Tuwima. Natomiast jednym z prezesów tej organizacji był podobno wybitny znawca prawa autorskiego, a nam kojarzący się raczej z wierszami dla dzieci - Jan Brzechwa. Działalność ZAiKS-u zdecydowanie wykracza poza branżę muzyczną, obejmując opieką dzieła twórców wielu dziedzin kultury. Działalność stowarzyszenia opiera się na ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz zezwoleniu Ministra Kultury i Sztuki określającym zakres wykonywania zbiorowego zarządu - rodzaje utworów, które objęte są zezwoleniem oraz pola eksploatacji tych utworów.
Z kolei STOART jest organizacją zajmującą się pobieraniem wynagrodzeń z tytułu wykorzystywania artystycznych wykonań przez nadawców (radio i telewizję) oraz innych użytkowników (hotele, dyskoteki, markety itp.). Na terenie Polski funkcjonuje 16 przedstawicielstw terenowych STOART-u, obejmujących swym zasięgiem cały kraj. Ochronie egzekwowanej przez STOART podlegają wszystkie wykonania artystyczne utrwalone po 22 lipca 1950 r.
Pozostaje jeszcze troszczący się o interesy producentów fonogramów i wideogramów ZPAV (Związek Producentów Audio Video). ZPAV powstał w roku 1991 z inicjatywy osób z branży muzycznej, przede wszystkim w celu reprezentowania interesów legalnych producentów w obliczu zakrojonego na szeroką skalę piractwa fonograficznego.
Ile płacimy, a ile musimy
Według informacji ZPAV w Polsce rośnie świadomość wartości muzyki puszczanej w lokalach gastronomicznych i punktach usługowych, co przekłada się na systematyczny wzrost rynku odtworzeń muzyki. W 2011 roku dochód netto z tytułu opłat pobieranych przez ZAiKS, ZPAV i STOART wyniósł 107,5 mln zł, o 4,2 mln zł więcej w stosunku do roku 2010. 107,5 mln jest więc kwotą stanowiącą wagę rynku odtworzeń. Jednak, jak twierdzi dyrektor ZPAV Bogusław Pluta, jest to tylko część wartości tego rynku, a opłaty tego typu pobierane są jeszcze z wielu innych źródeł. 20-25% wartości rynku odtworzeń stanowi z kolei prowizję organizacji, która zarządza opłatami za prawa autorskie. Chociaż inkaso ZPAV jest najniższe wśród trzech uwzględnionych w badaniach organizacji, to ZPAV odnotował najwyższy jego wzrost równy kwocie 3,4 mln zł w stosunku do roku 2010. Jak to się przedstawia w kwotach dla poszczególnych organizacji?
W minionym roku nastąpiły dwie istotne zmiany dla tych organizacji. Jedna - na niekorzyść dla nich - to wprowadzenie opodatkowania VAT na pobierane przez organizacje opłat. Spowodowało to konieczność uruchomienia fakturowania i związanej z tym obsługi księgowej.
Druga, choć jeszcze nieobowiązująca to ustalenie nowych tabel stawek pobieranych przez organizacje. Nowe stawki wejdą w życie za kilka miesięcy. Póki co prezentujemy tabelę z aktualnie obowiązującymi stawkami (bez VAT) inkasowanymi przez ZPAV i STOART.
Szczegółowy wykaz stawek pobieranych przez ZAiKS (jest bardzo obszerny) dostępny jest na stronie organizacji: www.zaiks.org.pl
Lepiej zawrzeć umowę
Za muzykę płacić musi każdy, kto wykorzystuje ją w celach zarobkowych, a kwestią czasu jest tylko ściągalność płatności. ZPAV zatrudnia w tym celu około 40 inspektorów. W STOART ich liczba jest podobna, natomiast dla ZAiKS-u pracuje ich około 100. - Kwestia jest tego typu, że płacą lokale w dużych miastach, a jeszcze nie dotarliśmy do tych w mniejszych. Natomiast przedsiębiorcy mają świadomość tego, że dziś pytanie nie brzmi „czy każą płacić”, ale „kiedy każą płacić” - mówi dyrektor ZPAV Bogusław Pluta.
Więcej w miesięczniku Twój Biznes - Zamów prenumeratę >>