Należy na wstępie wyjaśnić, że artykuł dotyczy rejestrów prowadzonych zgodnie z przepisami ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Rejestry te mogą być prowadzone wyłącznie przez Biura Informacji Gospodarczej, działające w formie spółek akcyjnych. Najpopularniejszym z nich jest obecnie Krajowy Rejestr Długów.
Najpierw umowa z biurem
Zgłoszenie informacji o dłużniku do Biura Informacji Gospodarczej prowadzącego dany rejestr nie jest szczególnie kłopotliwe. Musi ono zostać poprzedzone zawarciem umowy o udostępnianie informacji gospodarczych. Warunki umowy są negocjowane stosowanie do potrzeb konkretnego przedsiębiorcy (w zależności od okresu, na jaki umowa miałaby zostać zawarta, ilości przesłanych do biura informacji itd.).
Przedsiębiorca może przekazać informacje o dłużniku do KRD na podstawie dwóch alternatywnych „ścieżek”, tj.:
• podstawą wpisu może być sytuacja, w której wierzytelność jest wymagalna od co najmniej 60 dni oraz upłynął co najmniej miesiąc od doręczenia dłużnikowi wezwania do zapłaty zawierającego ostrzeżenie o wpisie do rejestru, albo
• podstawą wpisu może być tytuł wykonawczy (prawomocny lub natychmiast wykonalny wyrok albo nakaz zapłaty) oraz upływ 14-dniowego terminu od doręczenia dłużnikowi wezwania wraz z ostrzeżeniem o wpisie do rejestru.
Zatem, co jest niezmiernie atrakcyjne dla wierzycieli, dla zamieszczenia informacji w rejestrze nie jest konieczne uzyskanie orzeczenia sądu. Wpis opiera się de facto na oświadczeniu wierzyciela co do istnienia wierzytelności w określonej wysokości.
Zakres danych przesyłanych do KRD
Przedsiębiorca przesyła zasadniczo do rejestru informację o wierzycielu i dłużniku, a także informacje o zobowiązaniu w zakresie:
• tytułu prawnego,
• kwoty i waluty,
• daty powstania zaległości,
• informacji o postępowaniach dotyczących zobowiązania,
• informacji o kwestionowaniu przez dłużnika istnienia całości lub części zobowiązania,
• daty wysłania listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi do rąk własnych wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura informacji gospodarczej, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura,
• informacji o zbyciu wierzytelności.
Przesyłanie danych polega na wypełnieniu interaktywnego formularza, biuro z zasady nie weryfikuje prawdziwości podawanych danych, za które odpowiada przedsiębiorca. Stąd też należy pamiętać, że to przedsiębiorca może ponieść negatywne konsekwencje związane z umieszczeniem informacji o podmiocie w rejestrze.
Ryzyko odpowiedzialności odszkodowawczej
Na przedsiębiorcy przekazującemu informację do rejestru ciąży obowiązek ich uaktualniania, zmiany i usuwania. Za naruszenie tych obowiązków, a także za przesyłanie danych nieprawdziwych ustawa przewiduje karę grzywny do 30 000 zł.
Ponadto przesłanie informacji nierzetelnej, wprowadzającej w błąd czy też nieprawdziwej, może rodzić cywilną odpowiedzialność odszkodowawczą przedsiębiorcy za doznaną przez dłużnika szkodę w związku z zamieszczeniem takich informacji w rejestrze. W tym miejscu warto odwołać się do wyroku Sądu Najwyższego z listopada 2011 r. (sygn. akt III CSK 16/11), w którym sąd wyraził pogląd, że brak jest wystarczających podstaw prawnych dla dłużników, aby bronić się przed umieszczeniem informacji w rejestrze. W szczególności w obecnych stanie prawnym dłużnik może dopiero po umieszczeniu danych podjąć działania, które mogą zmierzać do naprawienia wyrządzonej mu przez to szkody oraz ewentualnie wyciągać konsekwencje karne wobec wierzyciela. Mimo tych niedoskonałości wierzyciel powinien mieć świadomość, iż zamieszczenie danych dłużnika w rejestrze z jednej strony wywiera pożądane skutki dyscyplinujące dłużnika, ale z drugiej - w przypadku, w którym wierzytelności są sporne lub też wątpliwe, a nawet nie istnieją - wierzyciel może narazić się na realne ryzyko dochodzenia wobec niego roszczeń odszkodowawczych. Należy zatem ze szczególną rozwagą korzystać z możliwości współpracy z Biurami Informacji Gospodarczej i dokładnie weryfikować dane o dłużniku, a przede wszystkim o wierzytelności, zanim zostaną one zamieszczone w rejestrze.
KRD w liczbach:
1 783 567 dłużników w Krajowym Rejestrze Długów
13,95 mld zł odzyskanych długów
Kondycja płatnicza polskich przedsiębiorstw
W badaniu przeprowadzonym w lipcu 2011 roku Indeks Należności Przedsiębiorstw (INP) osiągnął historycznie najwyższą wartość, poprawiając maksimum z poprzedniego badania. Oznacza to najlepszą sytuację polskich przedsiębiorstw w obszarze należności od momentu rozpoczęcia badania na początku 2009 roku. Tak wysoka wartość INP - 87,5 punktu - wskazuje na znaczące zmniejszenie problemów z należnościami względem okresu największego nasilenia zjawisk kryzysowych w lipcu 2009.
INP odzwierciedla stan i opinie przedsiębiorców dotyczące obszarów związanych z należnościami, tj.:
• stanu i prognozy problemów z ich egzekwowaniem,
• odsetka przeterminowanych należności w portfelu firmy,
• średniego okresu przeterminowania,
• odsetka firm w gospodarce, które na skutek problemów z należnościami nie mogą terminowo regulować swoich płatności,
• przeciętnego odsetka kosztów związanych z nieterminowymi płatnościami ze strony klientow/kontrahentow.
Wzrost wartości INP w największym stopniu wynika ze skrócenia przeciętnego okresu oczekiwania na pieniądze pochodzące z udzielonego kredytu kupieckiego.
Źródło: Portfel Należności Polskich Przedsiębiorców - informacja sygnalna
Przemysław Wolski
radca prawny, Kancelaria Prawnicza Lege Artis Kuropatwiński Lewicki Sp.k.