Po wejściu w życie ustawy o praktykach absolwenckich pracodawcy mogą przyjmować praktykantów bez pośrednictwa urzędów państwowych. Osobą, która może przyjąć na praktyki praktykanta jest bowiem osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej (art. 2 ust. 1 ustawy o praktykach absolwenckich).
Praktykantem może być natomiast osoba, która ukończyła co najmniej gimnazjum i w dniu rozpoczęcia praktyk nie ukończyła 30 lat.
PRZYKŁAD
Pracodawca chce przyjąć na praktyki do pracy w sklepie 26-letniego absolwenta szkoły podstawowej. Osoba ta nie ukończyła gimnazjum, ponieważ w czasie, kiedy odbywała edukację, nie było gimnazjów. Osoba ta skończyła jedynie 8 klas szkoły podstawowej. Pracodawca nie może przyjąć tej osoby na praktyki, ponieważ nie jest ona absolwentem co najmniej gimnazjum. Dopiero gdyby po szkole podstawowej ukończyła szkołę zawodową, pracodawca mógłby ją przyjąć na praktyki.
Praktyki może odbywać również osoba, która ukończyła szkoły za granicą uznane za równorzędne co najmniej polskiemu gimnazjum.
WAŻNE!
Praktykantem może być osoba, która ukończyła co najmniej gimnazjum i w dniu rozpoczęcia praktyk nie ma ukończonych 30 lat.
Nie ma przeszkód, aby przyjąć na praktyki osobę, która wcześniej pracowała u przedsiębiorcy organizującego praktyki na podstawie umowy o pracę. Praktykantem może być również osoba, która jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna w urzędzie pracy. Praktykant zarejestrowany jako bezrobotny traci jedynie prawo do zasiłku dla bezrobotnych, jeżeli z tytułu odbywanej praktyki otrzymuje wynagrodzenie w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2009 r. praktykant musiałby zarabiać ponad 638 zł, aby utracić zasiłek dla bezrobotnych).
Umowa dla praktykanta
Pracodawca przyjmujący praktykanta powinien zawrzeć z nim umowę. Nie jest to jednak umowa o pracę. Taka umowa może być zawarta maksymalnie na 3 miesiące. Pracodawca może zawierać z praktykantem także umowy krótsze, ale łączny okres wykonywania praktyk przez tego samego praktykanta u tego samego przedsiębiorcy nie może trwać dłużej niż 3 miesiące.
Praktyki mogą być płatne lub bezpłatne. Jeżeli za praktyki praktykant otrzymuje wynagrodzenie, nie może ono przekraczać dwukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. W 2009 r. praktykant nie może więc zarobić więcej niż 2552 zł (2 x 1276 zł).
WAŻNE!
Praktyki absolwenckie mogą być płatne lub bezpłatne.
Umowa zawierana z praktykantem powinna określać przede wszystkim:
• rodzaj pracy, którą ma wykonywać praktykant,
• okres odbywania praktyki,
• tygodniowy wymiar czasu pracy odbywanych praktyk,
• wysokość wynagrodzenia, jeżeli praktyka ma być płatna.
Praktykant nie może wykonywać prac szczególnie niebezpiecznych w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 23715 Kodeksu pracy. Praktykant nie może zatem m.in. wykonywać prac w zbiornikach, kanałach, prac na wysokości.
Umowę dotyczącą odbywania praktyk absolwenckich łatwo jest rozwiązać. Jeżeli umowa taka jest nieodpłatna, może zostać rozwiązana w każdym czasie. W przypadku zaś, kiedy umowa zawarta z praktykantem jest płatna, wówczas strony tej umowy obowiązuje 7-dniowy termin wypowiedzenia.
WAŻNE!
Odpłatna umowa zawarta z praktykantem podlega 7-dniowemu terminowi wypowiedzenia.
Rozwiązania umowy należy dokonać na piśmie zarówno, gdy praktyki były płatne, jak i bezpłatne. Przedsiębiorca nie musi natomiast podawać praktykantowi przyczyny zwolnienia z pracy.
Uprawnienia pracownicze praktykantów
Praktykantom odbywającym praktyki absolwenckie zostały przyznane tylko nieliczne uprawnienia pracownicze. Przedsiębiorca zatrudniający praktykantów powinien:
• przestrzegać wobec nich przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu,
• ustalać im czas pracy zachowując normy czasu pracy, tj. 8-godzinną normę dobową i przeciętnie 40-godzinną normę tygodniową w przyjętym okresie rozliczeniowym,
• w przypadku wyznaczania im pracy w godzinach nadliczbowych tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym,
• zapewniać odpoczynki dobowe i tygodniowe,
• udzielać 15-minutowej przerwy w pracy wliczanej do czasu pracy, jeżeli pracują co najmniej po 6 godzin na dobę,
• przestrzegać wobec nich przepisów dotyczących pracy w porze nocnej,
• zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki odbywania praktyk (dotyczy to również zapewnienia odpowiednich środków ochrony indywidualnej).
Przedsiębiorca, który zatrudniał praktykanta, jest również zobowiązany, na jego wniosek, wystawić mu na piśmie zaświadczenie o rodzaju wykonywanej pracy i umiejętnościach nabytych w czasie odbywania praktyki (art. 7 ustawy o praktykach absolwenckich).
WAŻNE!
Na wniosek praktykanta przedsiębiorca po zakończeniu praktyk musi mu wystawić na piśmie zaświadczenie o rodzaju wykonywanej pracy i umiejętnościach uzyskanych w czasie praktyk.
Praktykanci nie podlegają natomiast zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego. Mają jedynie prawo do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.
Wypłacane praktykantom wynagrodzenie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych według najniższej stawki podatkowej, tj. obecnie 18%.
• ustawa z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (DzU nr 127, poz. 1052).
Marek Skałkowski
specjalista w zakresie prawa pracy