Pracodawca, który zatrudnia osoby niepełnosprawne, może skorzystać z różnorodnych form pomocy finansowej z tego tytułu.
Dotacje i dofinansowania przysługujące pracodawcy zatrudniającemu pracowników niepełnosprawnych mogą być przyznane jako:
• zwrot kosztów organizacji stanowiska pracy,
• dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych,
• zwrot kosztów zatrudnienia osób pomagających niepełnosprawnemu,
• zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy.
Zwrot kosztów organizacji stanowiska pracy
Pracodawca może ubiegać się o zwrot kosztów:
• adaptacji pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych, poniesionych w szczególności w związku z przystosowaniem dla potrzeb osób niepełnosprawnych - tworzonych lub już istniejących stanowisk pracy,
• adaptacji lub nabycia urządzeń ułatwiających osobie niepełnosprawnej wykonywanie pracy lub funkcjonowanie w zakładzie pracy,
• zakupu i autoryzacji oprogramowania na użytek pracowników niepełnosprawnych oraz urządzeń technologii wspomagających lub dostosowanych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności.
Zwrotowi podlegają jedynie dodatkowe koszty poniesione w następstwie zatrudnienia osoby niepełnosprawnej, a jego kwota nie może być wyższa niż dwudziestokrotność przeciętnego wynagrodzenia za każde stanowisko pracy przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Warunkiem zwrotu kosztów jest zatrudnianie osób niepełnosprawnych - bezrobotnych lub poszukujących pracy i niepozostających w zatrudnieniu, skierowanych do pracy przez powiatowy urząd pracy lub, co prawda pozostających w zatrudnieniu u pracodawcy występującego o zwrot kosztów, ale których niepełnosprawność powstała w okresie zatrudnienia u tego pracodawcy (z wyjątkiem przypadków, gdy przyczyną powstania niepełnosprawności było zawinione przez pracodawcę lub przez pracownika naruszenie przepisów). Okres takiego zatrudnienia musi trwać co najmniej 36 miesięcy.
Szczegółowe warunki oraz kwotę zwrotu kosztów określa umowa zawarta ze starostą - jako podmiotem właściwym do ich zwrotu. Zwrotowi, z wyjątkiem wydatków na rozpoznanie przez służby medycyny pracy potrzeb osób niepełnosprawnych, nie podlegają koszty poniesione przed dniem podpisania umowy. Kwota zwrotu nie może przekroczyć 15% kosztów związanych z przystosowaniem stanowisk pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Pracodawca musi się liczyć z tym, że jeżeli okres zatrudnienia osoby niepełnosprawnej będzie krótszy niż 36 miesięcy, będzie musiał zwrócić środki w wysokości 1/36 ogólnej kwoty zwrotu kosztów za każdy miesiąc brakujący do upływu 36 miesięcy. W każdym przypadku kwota zwrotu nie może być mniejsza niż 1/6 kwoty otrzymanej przez pracodawcę. Zwrotu należy dokonać w terminie 3 miesięcy od dnia rozwiązania stosunku pracy z osobą niepełnosprawną. Pracodawca będzie zwolniony z obowiązku zwrotu kosztów, jeśli w terminie 3 miesięcy od dnia rozwiązania stosunku pracy z osobą niepełnosprawną zatrudni inną osobę niepełnosprawną, skierowaną przez powiatowy urząd pracy.
Dofinansowanie do kosztów wynagrodzenia osoby niepełnosprawnej
Pracodawca ma prawo otrzymania miesięcznego dofinansowania do wynagrodzenia wypłacanego pracownikowi niepełnosprawnemu.
Wysokość dofinansowania jest zależna od stopnia niepełnosprawności zatrudnianej osoby i wynosi:
• 160% najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności,
• 140% najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczanych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
• 60% najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczanych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.
Powyższe kwoty ulegają zwiększeniu o 40% najniższego wynagrodzenia w przypadku osób niepełnosprawnych, u których stwierdzono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, epilepsję lub niewidomych.
Miesięczne dofinansowanie nie może przekraczać kwoty 90% faktycznie poniesionych miesięcznych kosztów płacy, a w przypadku pracodawcy wykonującego działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej - 75%. Dofinansowanie miesięczne jest wypłacane w wysokości proporcjonalnej do wymiaru czasu pracy pracownika. Jeżeli osoba niepełnosprawna jest zatrudniona u więcej niż jednego pracodawcy w wymiarze czasu nieprzekraczającym ogółem pełnego wymiaru czasu pracy, miesięczne dofinansowanie przyznaje się wszystkim pracodawcom jednak w wysokości proporcjonalnej do wymiaru czasu pracy tej osoby.
Warunkiem nabycia prawa do dofinansowania wynagrodzenia jest ujęcie pracownika w ewidencji prowadzonej przez PFRON.
Dofinansowanie nie przysługuje pracodawcy zatrudniającemu co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i nieosiągającemu wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6%.
Pracodawca posiadający zaległości względem PFRON lub u którego stwierdzone zostaną nieprawidłowości w związku z dofinansowaniem, musi liczyć się z koniecznością jego zwrotu.
Zwrot kosztów zatrudnienia osób pomagających niepełnosprawnemu
Pracodawca może również ubiegać się o zwrot miesięcznych kosztów, jakie ponosi z tytułu zatrudnienia pracowników pomagających osobie niepełnosprawnej w zakresie czynności ułatwiających komunikowanie się z otoczeniem, a także czynności niemożliwych lub trudnych do samodzielnego wykonania przez pracownika niepełnosprawnego na stanowisku pracy.
Zwrot następuje w kwocie równej iloczynowi kwoty najniższego wynagrodzenia i ilorazu liczby godzin w miesiącu, przeznaczonych tylko na pomoc pracownikowi niepełnosprawnemu, i miesięcznej liczby godzin pracy pracownika niepełnosprawnego. Należy jednak pamiętać, że liczba godzin przeznaczonych wyłącznie na pomoc pracownikowi niepełnosprawnemu nie może przekraczać liczby godzin odpowiadających 20% liczby godzin pracy pracownika w miesiącu.
Zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy
Pracodawca może ubiegać się o zwrot kosztów ze środków PFRON, jakie poniósł, wyposażając stanowisko pracy osoby niepełnosprawnej. Warunkiem otrzymania zwrotu jest zatrudnianie, przez co najmniej 36 miesięcy osoby niepełnosprawnej, która była zarejestrowana w urzędzie pracy jako bezrobotna albo poszukująca pracy niepozostająca w zatrudnieniu. Do otrzymania zwrotu kosztów niezbędne jest uzyskanie - wydanej na wniosek starosty - pozytywnej opinii PIP o przystosowaniu stanowiska pracy na potrzeby osoby niepełnosprawnej. Zwrot kosztów następuje na warunkach i w wysokości określonej w umowie zawartej ze starostą. Zwrot nie może być wyższy niż 15-krotność przeciętnego wynagrodzenia i nie obejmuje wydatków poniesionych przed dniem zawarcia umowy.
Piotr Matwiejczyk
Podstawa prawna:
• ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU z 2008 r. nr 14, poz. 92 ze zm.),
• rozporządzenie MPiPS z 9 stycznia 2009 r. w sprawie miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych (DzU nr 8, poz. 43).