15 czerwca br. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, która została opublikowana w Dz.U. nr 115, poz. 791. Zmiany mają zasadnicze znaczenie dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne. Pojawiają się nowe instrumenty wsparcia a zmianie ulegają najważniejsze - system dofinansowań do wynagrodzeń oraz finansowania składek na ubezpieczenia społeczne.
Zasadnicza część zmian weszła w życie 30 lipca 2007 r., ale należy zwrócić uwagę, że niektóre przepisy ustawy zaczną obowiązywać także w innych terminach. Z mocą wsteczną, od 1 stycznia 2007 r., weszły w życie przepisy o dotacji budżetowej dla Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych - dotacja na dofinansowania do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych w roku 2007 wynosi 25% ich wysokości. Pozostałą cześć kwoty wypłacanych dofinansowań PFRON pokrywa ze środków własnych. Od 1 stycznia 2007 r. weszły również przepisy o utworzeniu Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności, który ma ułatwić nadzór nad systemem oraz usprawnić jego funkcjonowanie. Przepisy utrzymujące zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rencistów prowadzących działalność gospodarczą obowiązują od 30 czerwca 2007 r. Zwolnienie zostanie utrzymane do końca 2007 r. Dwie najważniejsze z punktu widzenia pracodawców zmiany - w zakresie dofinansowań do wynagrodzeń oraz zmiana systemu finansowania na refundację składek na ubezpieczenia społeczne wejdą w życie od 1 stycznia 2008 r.
Instrumenty wsparcia
Pracodawcy zatrudniający osoby niepełnosprawne mogą korzystać od 30 lipca z nowych bądź zmienionych instrumentów wsparcia.
Pierwszym z nich jest refundacja kosztów wyposażenia stanowiska pracy zatrudnionej osoby niepełnosprawnej. Pracodawca, zatrudniając osobę niepełnosprawną zarejestrowaną jako bezrobotną lub poszukującą pracy, może się ubiegać o zwrot kosztów wyposażenia jej stanowiska pracy. Refundacji dokona starosta na mocy stosownej umowy z pracodawcą i może ona wynieść do wysokości 15-krotności przeciętnego wynagrodzenia. Pracodawca korzystający z tego instrumentu wsparcia musi spełnić warunki przewidziane w ustawie. Po pierwsze zatrudnienie nie może być krótsze niż 36 miesięcy - chodzi tu o zatrudnienie osoby na wyposażonym stanowisku i dopuszczalne są tu zmiany osobowe, z zastrzeżeniem, że przerwa w zatrudnieniu na stanowisku nie może być dłuższa niż 3 miesiące. Po drugie stanowisko pracy musi zostać odebrane przez Państwową Inspekcję Pracy. Pracodawcy nie będą refundowane koszty poniesione przed dniem podpisania umowy ze starostą.
Zmiany zachodzą w możliwości ubiegania się o refundację kosztów szkolenia osoby niepełnosprawnej. Od 30 lipca takie szkolenie nie musi łączyć się z koniecznością przekwalifikowania pracownika. Pracodawca może otrzymać refundację nie przekraczającą 90% kosztów szkolenia i nie więcej niż 2-krotność przeciętnego wynagrodzenia.
Pracodawca, zatrudniając osobę niepełnosprawną zarejestrowaną jako bezrobotna lub poszukującą pracy, będzie mógł otrzymać, na mocy stosownej umowy ze starostą, zwrot kosztów zatrudnienia i składek na ubezpieczenia społeczne za rok od dnia jej zatrudnienia. Zwrot będzie pokrywany ze środków PFRON i nie może przekroczyć 60% płacy przed opodatkowaniem podatkiem dochodowym oraz 60% składek na ubezpieczenia społeczne od tego wynagrodzenia. Warunkiem otrzymywania zwrotu jest zatrudnienie osoby niepełnosprawnej na co najmniej 12 miesięcy. Jeżeli pracodawca nie wypełni tego obowiązku, z zastrzeżeniem rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 k.p., tj. wypowiedzenia jej przez pracownika lub jej wygaśnięcia, będzie zobowiązany do zwrotu całego otrzymanego wsparcia. Korzystanie z tego instrumentu wsparcia nie uniemożliwia korzystania z dofinansowań do wynagrodzeń. Należy zwrócić uwagę, że łączna wartość otrzymywanego wsparcia nie może przekroczyć 100% kosztów płacy osoby niepełnosprawnej.
Dofinansowanie do wynagrodzeń
Od 1 stycznia 2008 r. wchodzą nowe zasady w zakresie dofinansowań do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych. Dofinansowanie nie będzie przysługiwało na pracowników niepełnosprawnych, którzy mają ustalone prawo do emerytury. Dofinansowanie będzie również wypłacane na wniosek pracodawcy co miesiąc. Znika również procedura uzgadniania salda dofinansowania. Pracodawca, składając wniosek, będzie otrzymywał wypłatę dofinansowania po 7 dniach. W przypadku rozbieżności między kwotą wnioskowaną a ustaloną przez PFRON decyzję o wysokości należnego dofinansowania wyda, na wniosek pracodawcy, Prezes Zarządu PFRON. Od tej decyzji będzie można odwołać się do Ministra Pracy i Polityki Społecznej. W przypadku posiadania drobnych zaległości wobec PFRON - do 100,00 zł - pracodawca będzie mógł otrzymywać dofinansowanie. Gdy zaległości są wyższe Prezes Zarządu PFRON wyda decyzję o zawieszeniu wypłaty dofinansowania do czasu ich uregulowania. W przypadku gdy pracodawca nie zdąży do 31 stycznia następnego roku, decyzją Prezesa Zarządu PFRON dofinansowanie przepadnie.
Refundacja składek ubezpieczeniowych
Z początkiem roku pracodawcy zatrudniający osoby niepełnosprawne będą otrzymywać refundację składek na ubezpieczenia społeczne zatrudnionych niepełnosprawnych. Refundacja obejmie również niepełnosprawnych rolników i osoby niepełnosprawne prowadzące działalność gospodarczą. Warunkiem uzyskania refundacji jest terminowe opłacenie refundowanych składek w całości. Refundacja wypłacana jest co miesiąc na podstawie informacji i wniosku składanego przez uprawnionego do jej otrzymania. Do refundacji mają zastosowanie przepisy o zaległości wobec PFRON dla dofinansowań.
ZFRON
Pracodawcy prowadzący zakłady pracy chronionej tworzą i prowadzą zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Od 30 lipca br. środki na ZFRON zobowiązani są do przekazywania na konto tego funduszu w terminie 7 dni od ich uzyskania. Znika również możliwość wykorzystywania środków funduszu na ratowanie zagrożonych likwidacją miejsc pracy, czyli możliwość pożyczania środków ZFRON. Zaciągnięte pożyczki muszą być spłacone w ciągu 12 miesięcy, jednak nie dłużej niż do 31 grudnia 2007 r. W przypadku utraty statusu zakładu pracy chronionej pracodawca będzie mógł zachować ZFRON, gdy będzie utrzymywał wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 25% i utrzyma zatrudnienie na poziomie co najmniej 15 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy.
Krzysztof Kosiński