Pracownik, któremu powierzono mienie z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się, odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu. Powierzyć można każde mienie. Pracodawca nie może jednostronną decyzją potrącić sam z wynagrodzenia pracownika kwotę odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez pracownika.
Pracownik za szkodę w mieniu powierzonym ponosi większą odpowiedzialność niż w przypadku wyrządzenia pracodawcy nieumyślnie szkody wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, tj. odpowiada za szkodę w pełnej wysokości, a nie w granicach 3-miesięcznego wynagrodzenia. Szkoda obejmuje nie tylko rzeczywistą stratę poniesioną przez pracodawcę, ale również utracone przez niego korzyści.
Konieczną przesłanką odpowiedzialności pracownika jest prawidłowe powierzenie mienia. Następuje ono z reguły na podstawie spisu inwentaryzacyjnego (remanentu). Pracownik powinien na jego zakończenie podpisać protokół zdawczo-odbiorczy i deklarację odpowiedzialności materialnej. Jeżeli pracodawca nie dokona właściwego powierzenia mienia, nie będzie mógł dochodzić odszkodowania za szkodę w pełnej wysokości. W takiej sytuacji pracownik będzie odpowiadał do wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia, chyba że wyrządził szkodę umyślnie, wówczas zobowiązany jest do jej naprawienia w pełnej wysokości.
Konieczną przesłanką odpowiedzialności jest również zapewnienie przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia. Pracownik może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę odpowiednich warunków.
Naprawienie szkody wyrządzonej pracodawcy może nastąpić na podstawie ugody zawartej między pracownikiem a pracodawcą. Pracodawca może obniżyć wysokość odszkodowania, uwzględniając wszystkie okoliczności sprawy.
W przypadku gdy pracownik uchyla się od wykonania ugody, pracodawca nie może sam potrącić kwoty odszkodowania z wynagrodzenia pracownika. Należności, które podlegają potrąceniu z wynagrodzenia za pracę, określa art. 87 § 1 k.p. Wśród wymienionych nie ma kwoty odszkodowania za szkodę wyrządzoną pracodawcy przez pracownika. Ugoda podlega wykonaniu w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, po nadaniu jej klauzuli wykonalności przez sąd pracy. Sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności ugodzie, jeżeli ustali, że jest ona sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego.
Gdy zawarcie ugody nie będzie możliwe, pracodawca może wystąpić do sądu pracy z pozwem przeciwko pracownikowi. Sąd, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, może również obniżyć odszkodowanie. Obniżenie odszkodowania może nastąpić także na podstawie zawartej ugody sądowej.
Odpowiedziała Joanna Pysiewicz-Jężak