1 sierpnia 2010 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 9 lipca 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Z obowiązku opłacania składek zostały zwolnione np. finansowane przez pracodawcę koszty szkolenia, niektóre świadczenia z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych czy ekwiwalenty pieniężne za używanie prywatnego samochodu do celów służbowych. Dotychczas świadczenia te były zwolnione z oskładkowania jedynie w sytuacji, gdy dotyczyły osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, jak również członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych.
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego
Nowelizacja rozporządzenia podyktowana była wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 16 lutego 2010 r. Trybunał Konstytucyjny w ww. wyroku orzekł, że „§ 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia MPiPS z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przez to, że nie dotyczy zleceniobiorców wykonujących pracę w zakładzie pracy lub miejscu wyznaczonym przez pracodawcę w zakresie wartości świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalentów za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra, a także ekwiwalentów pieniężnych za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego, jest niezgodny z Konstytucją RP” (P 16/09, DzU z 2010 r. nr 31, poz. 167).
Nowe zasady ustalania podstawy wymiaru składek
Od 1 sierpnia 2010 r. przy ustalaniu podstawy składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób wykonujących pracę na podstawie innej umowy niż umowa o pracę nie uwzględnia się odpowiednio przychodów wskazanych § 2 ust. 1 rozporządzenia MPiPS z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - zwanego dalej rozporządzeniem składkowym.
WAŻNE!
Zmiany wprowadzone przez nowe rozporządzenie obejmują wyłączeniem spod obowiązku oskładkowania szerszy zakres przedmiotowy świadczeń niż wskazał w swoim orzeczeniu Trybunał.
Zmieniając § 5 rozporządzenia składkowego, wskazano, że jego przepisy zawarte w § 2-4, stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wobec:
• członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
• osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.
Na skutek zmiany przepisów nie stanowią podstawy wymiaru składek, także wobec osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, m.in. przychody z tytułu:
• świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalentów za te świadczenia, wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra, a także ekwiwalentów pieniężnych za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego oraz otrzymywanych przez osoby wykonujące pracę bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie napojów bezalkoholowych, posiłków oraz artykułów spożywczych, w przypadku gdy pracodawca, mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z przepisów o bhp, nie ma możliwości wydania im posiłków i napojów bezalkoholowych (§ 2 pkt 6),
Przykład
Zleceniodawca wypłaca zleceniobiorcy ekwiwalent pieniężny za używanie do celów służbowych prywatnego telefonu komórkowego. Jeżeli zleceniodawca zwraca zleceniobiorcy wydatki faktycznie poniesione w związku z używaniem telefonu prywatnego zleceniobiorcy na potrzeby związane z wykonywaniem pracy, to nie będą one podlegały oskładkowaniu.
• wartości ubioru służbowego (umundurowania), którego używanie należy do osoby wykonującej pracę, lub ekwiwalentu pieniężnego za ten ubiór,
Przykład
Jeżeli zleceniodawca wymaga od zleceniobiorców świadczenia pracy w określonym stroju (np. mundurze lub innym ujednoliconym uniformie), to wartość tego ubioru, jak również ekwiwalent za niego, nie będą stanowiły podstawy wymiaru składek.
• zwrotu kosztów używania w jazdach lokalnych przez osoby wykonujące pracę dla potrzeb pracodawcy pojazdów niebędących własnością pracodawcy - do wysokości miesięcznego ryczałtu,
Przykład
Zleceniodawca przyznał zleceniobiorcom zatrudnionym w mieście liczącym do 500 tys. mieszkańców, używającym swoich prywatnych samochodów do celów służbowych, limit wynoszący 500 km miesięcznie. Tym samym należy przyjąć, że kwoty wypłaconego ryczałtu będą zwolnione z podstawy wymiaru składek w sytuacji, gdy zleceniobiorca nie przekroczy przydzielonego mu limitu, pomnożonego przez stawkę kilometrową ustaloną dla danego typu pojazdu.
• diety i innych należności z tytułu podróży - do wysokości określonej w przepisach, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju,
Przykład
Zleceniobiorca zawarł umowę-zlecanie na okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2010 r. Z tytułu tej umowy podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. W umowie-zleceniu, poza miesięcznym wynagrodzeniem określonym kwotowo, zapewniono zleceniobiorcy zwrot kosztów podróży według przepisów dotyczących podróży służbowych. Zwrot ten nie jest wliczany do podstawy wymiaru składek.
• świadczeń finansowanych ze środków przeznaczanych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
• zapomogi losowej w przypadku klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby.
Marcin Szakiewicz
Podstawa prawna:
• rozporządzenie MPiPS z 9 lipca 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 127, poz. 860),
• rozporządzenie MPiPS z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.).