Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego członków rady nadzorczej dotyczy zarówno członków rady nadzorczej pełniących swoje obowiązki w spółkach prawa handlowego, jak i w spółdzielniach, przedsiębiorstwach państwowych oraz innych podmiotach, w których występuje taki organ. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego nie dotyczy natomiast członków innych organów o podobnych kompetencjach, np. członków komisji rewizyjnej w spółce z o.o., członków rady osiedla spółdzielni czy też rady fundacji.
Ubezpieczenie zdrowotne członka rady nadzorczej jest obowiązkowe tylko w przypadku, gdy osoba ta z tego tytułu pobiera świadczenie pieniężne. Stąd też obowiązek ubezpieczenia ustaje od dnia, od którego członkowi rady nadzorczej nie przysługuje świadczenie pieniężne z tytułu zasiadania w danej radzie nadzorczej (np. gdy nastąpi zrzeczenie się świadczenia pieniężnego przez członka rady nadzorczej).
Członek rady nadzorczej podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu bez względu na posiadanie innych tytułów do tego ubezpieczenia. Składkę zdrowotną opłaca się od każdego tytułu powodującego ten obowiązek. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego nie dotyczy natomiast członków innych organów o podobnych kompetencjach.
Przykład
Janusz P. pełni funkcję członka rady nadzorczej w spółce X na podstawie powołania. Ponadto jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze w firmie Y. Janusz P. jest zobowiązany do opłacania składek zdrowotnych z obydwu tych tytułów.
Rozliczanie składek
Członków rady nadzorczej pobierających świadczenie pieniężne zgłasza do ubezpieczenia zdrowotnego podmiot wypłacający to świadczenie, tj. spółka, w której funkcjonuje dana rada nadzorcza, będąca płatnikiem składek na to ubezpieczenie.
Na płatniku ciąży obowiązek zgłoszenia danej osoby do ubezpieczenia oraz rozliczania i opłacania składek w terminie określonym w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Stąd też spółka ma obowiązek zgłoszenia danej osoby do ubezpieczenia zdrowotnego w ciągu 7 dni od daty powołania jej na członka rady nadzorczej na formularzu ZUS ZZA z kodem tytułu ubezpieczenia 22 40 XX. Natomiast w przypadku gdy dana osoba przestaje pełnić tę funkcję, spółka powinna wyrejestrować ją z ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZWUA.
Składki na ubezpieczenie zdrowotne płatnik wykazuje w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RZA, oznaczonym kodem tytułu ubezpieczenia 22 40 XX. Raporty rozliczeniowe płatnik składa za każdy miesiąc podlegania danej osoby ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jeżeli członek rady nadzorczej w danym miesiącu nie uzyska żadnych przychodów, czy to w gotówce czy też w naturze, to płatnik również ma obowiązek złożyć za ten miesiąc imienny raport miesięczny ZUS RZA, w którym wykaże zerową podstawę wymiaru i zerową kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Gdy osoby z rodziny członka rady nadzorczej nie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, wówczas jest on zobowiązany zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego - za pośrednictwem płatnika - członków swojej rodziny, np. małżonka i dzieci.
Członkami rodziny w rozumieniu ustawy zdrowotnej są:
• dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuk albo dziecko obce, dla których ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli kształci się dalej - do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi - bez ograniczenia wieku,
• małżonek,
• wstępni (czyli rodzice, dziadkowie) pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.
WAŻNE!
Obowiązek zgłoszenia członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego ma zastosowanie tylko do tych osób, które nie mają swojego tytułu do ubezpieczenia.
Jeżeli dana osoba zasiada w radzie nadzorczej, ale nie pobiera z tego tytułu świadczenia pieniężnego (i nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu) - to może być zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny.
Gdy członek rady nadzorczej nie może być zgłoszony do ubezpieczenia jako członek rodziny (jest samotny) - wówczas w celu uzyskania prawa do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych przysługujących w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego powinien przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego.
Podstawa wymiaru składki zdrowotnej
Spółka od wypłaconego wynagrodzenia nalicza składkę zdrowotną, która w 2009 r. wynosi 9% podstawy wymiaru. Składka w wysokości 7,75% podstawy podlega odliczeniu od podatku dochodowego od osób fizycznych. Należy jednak pamiętać, że w stosunku do członków rady nadzorczej nie ma zastosowania zasada obniżenia składki do wysokości zaliczki na podatek dochodowy.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne za członka rady nadzorczej stanowi kwota przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych otrzymywanego z tytułu pełnionej funkcji. Przychody otrzymywane przez osoby należące do rad nadzorczych - niezależnie od sposobu ich powołania - stanowią przychód z działalności wykonywanej osobiście. Do przychodów tych zalicza się otrzymane lub postawione do dyspozycji członka rady nadzorczej (podatnika) pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Składkę na ubezpieczenie zdrowotne płatnik zobowiązany jest naliczać od wszystkich przychodów uzyskanych z tytułu pełnienia funkcji członka rady nadzorczej. A więc podstawę wymiaru składki będzie stanowiło nie tylko wynagrodzenie, ale również dieta oraz inne należności związane np. z podróżą służbową.
Krzysztof Laskowski
Podstawa prawna:
• ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.),
• ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.),
• ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).