RADA
W okresie przestoju pracodawca nie może powierzyć pracownikom innej pracy na podstawie art. 42 § 4 Kodeksu pracy. Przepisy o przestojach zawierają własną regulację takiej sytuacji, dopuszczając powierzenie innej pracy nawet przez okres dłuższy niż 3 miesiące w roku kalendarzowym.
UZASADNIENIE
Pracodawca może powierzyć pracownikowi inną pracy w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, nie dokonując zmiany umowy o pracę (art. 42 § 4 Kodeksu pracy). Powierzając pracownikowi inną pracę na tej podstawie pracodawca jest związany licznymi warunkami i obostrzeniami. Mianowicie, powierzając inną pracę pracownikowi pracodawca musi zadbać o to, aby praca ta odpowiadała kwalifikacjom danego pracownika. Ponadto wykonywanie powierzonej pracy nie może powodować obniżenia dotychczasowego wynagrodzenia pracownika, a także praca ta nie może trwać dłużej niż 3 miesiące w danym roku kalendarzowym. Jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 4 października 2000 r. (I PKN 61/00, Pr. Pracy 2001/5/33) praca, którą pracodawca powierzy pracownikowi, musi odpowiadać mu pod względem:
• wykształcenia,
• doświadczenia zawodowego,
• potrzebnych umiejętności,
• właściwości psychofizycznych,
• możliwości wykonywania pracy z powodów zdrowotnych.
WAŻNE!
Na podstawie art. 42 § 4 Kodeksu pracy pracodawca może powierzyć pracownikowi inną pracę niż określona w umowie, bez konieczności zmiany umowy jedynie w przypadku wystąpienia szczególnych potrzeb pracodawcy.
Ocena, jakie zdarzenia zostaną uznane za szczególne potrzeby, należy do pracodawcy. W praktyce przeważnie będą to zdarzenia nagłe, których nie można wcześniej przewidzieć, a które w znaczącym stopniu dezorganizują pracę w zakładzie. Jednak regulacja ta nie dotyczy przestoju.
Prawo pracy odrębnie reguluje kwestie związane z przestojem oraz możliwością powierzenia pracownikom innej pracy w tym czasie. W okresie przestoju pracodawca może powierzyć pracownikowi inną odpowiednią pracę, za której wykonanie przysługuje wynagrodzenie przewidziane za tę pracę, chyba że przestój nastąpił z winy pracownika (art. 81 § 3 Kodeksu pracy). Wówczas przysługuje mu wynagrodzenie wyłącznie za wykonaną pracę. Za odpowiednią pracę w tym przypadku należy rozumieć pracę odpowiadającą kwalifikacjom pracownika lub zbliżoną do jego kwalifikacji, którą pracownik zdolny jest wykonywać (wyrok Sądu Najwyższego z 11 marca 1980 r., I PR 7/80). W przypadku gdy przestój był niezawiniony przez pracownika, wynagrodzenie przysługujące za przestój nie może być niższe od wynagrodzenia:
• określonego jego stawką godzinową,
• określonego jego stawką miesięczną,
• 60% uzyskanego wcześniej wynagrodzenia w przypadku, gdy pracownik jest wynagradzany akordowo lub prowizyjnie.
Wynagrodzenie za powierzoną pracę w czasie przestoju nie może być niższe niż wynagrodzenie minimalne (art. 81 § 3 Kodeksu pracy).
Różnice między powierzeniem pracownikowi innej pracy na czas przestoju a skierowaniem do innej pracy z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Obie regulacje dające możliwość powierzenia pracownikowi innej pracy z powodu potrzeb pracodawcy oraz w okresie przestoju znacząco różnią się od siebie. Przede wszystkim okres powierzenia innej pracy na czas przestoju nie jest limitowany jak w przypadku powierzenia pracy na podstawie art. 42 § 4 Kodeksu pracy. W praktyce może więc trwać dłużej niż 3 miesiące w roku kalendarzowym. Ponadto może się wiązać z obniżeniem wynagrodzenia, co nie może mieć miejsca w przypadku powierzenia pracownikowi innej pracy uzasadnionej potrzebami pracodawcy.
Dlatego w razie powierzenia pracownikowi innej pracy w okresie przestoju nie stosuje się regulacji art. 42 § 4 Kodeksu pracy, ponieważ unormowanie to nie dotyczy przestoju i jest osobną instytucją prawa pracy. Oznacza to, że w przedstawionej sytuacji pracodawca może powierzyć swoim pracownikom na czas przestoju inną pracę bez potrzeby zmiany dotychczasowej umowy o pracę na podstawie przepisów o przestoju. Powierzenie pracownikowi innej pracy w takim przypadku jest limitowane jedynie czasem trwania przestoju i w rzeczywistości może trwać dłużej niż 3 miesiące w danym roku kalendarzowym, jeśli rzeczywiście tyle będą trwały przestoje.
• art. 42 § 4, art. 81 § 1-3 Kodeksu pracy.
Katarzyna Wrońska-Zblewska
specjalista w zakresie prawa pracy
Orzecznictwo uzupełniające:
• Możność powierzenia pracownikowi innej, odpowiedniej pracy w razie „przestoju”, o jakim mowa w przepisie art. 81 § 3 Kodeksu pracy, nie jest ograniczona żadnym kalendarzowym terminem, może więc trwać dłużej niż 3 miesiące w roku kalendarzowym i może towarzyszyć jej obniżenie wynagrodzenia pracownika w porównaniu z wynagrodzeniem pobieranym przez pracownika poprzednio. (Wyrok Sądu Najwyższego z 17 stycznia 1978 r., I PRN 178/77, OSNC 1978/8/147