Pracodawcy, którzy zatrudniają co najmniej 20 osób na dzień 1 stycznia danego roku, powinni tworzyć zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (fundusz). Mogą odstąpić od tego obowiązku na zasadach opisanych poniżej. Pracodawcy zatrudniający poniżej 20 osób mogą dobrowolnie tworzyć fundusz lub też wypłacać świadczenie urlopowe.
W obecnym stanie prawnym pracodawca zatrudniający powyżej 20 osób może zawrzeć w układzie zbiorowym pracy postanowienia o nieutworzeniu funduszu. Może też odstąpić od wypłacania świadczenia urlopowego.
Jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym, wówczas może powyższe postanowienia zawrzeć w regulaminie wynagradzania. Takiej decyzji nie może jednak podjąć samodzielnie. Konieczne jest uprzednie uzgodnienie decyzji o nieutworzeniu funduszu lub niewypłacaniu świadczenia urlopowego z przedstawicielem pracowników. Taki przedstawiciel powinien być wybrany przez pozostałych pracowników do reprezentowania ich interesów. Ustawa nie określa szczegółowo zasad wyboru przedstawiciela pracowników.
Po dokonaniu uzgodnienia z przedstawicielem pracowników pracodawca musi dokonać zmiany regulaminu wynagradzania. Zmiana w tym zakresie wejdzie w życie po upływie dwóch tygodni od dnia ogłoszenia. Z uwagi na to, że świadczenia z funduszu nie są wynagrodzeniem za pracę, w mojej ocenie nie jest konieczne indywidualne wypowiadanie warunków pracy i płacy pracowników. Przemawia za tym dodatkowo argument, iż ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych przewiduje odrębnie tryb wprowadzania odstępstwa od konieczności tworzenia funduszu do regulaminu wynagradzania.
Pracodawcy powinni pamiętać o dopełnieniu powyższych formalności. W przeciwnym razie mogą się narazić na karę grzywny. W zakładach, w których działają związki zawodowe, mogą one wystąpić do sądu pracy z żądaniem przekazania należnych środków na fundusz.
KATARZYNA DULEWICZ
radca prawny i partner CMS Cameron McKenna