Obecnie za większość tego rodzaju obowiązków odpowiedzialni będą wyłącznie ci ostatni. Oznacza to więc dla większości agencji pracy tymczasowej konieczność modyfikacji umów zawieranych z klientami. Pojawiają się też głosy, iż nowe przepisy wpłyną niekorzystnie na atrakcyjność usług agencji pracy tymczasowej.
Wstępne uzgodnienia
Zanim agencja pracy tymczasowej zatrudni pracownika tymczasowego, powinna ustalić z pracodawcą-użytkownikiem zasady jego pracy. Ustalenia te, po pierwsze, mogą dotyczyć warunków samej pracy pracownika tymczasowego, a po drugie, podziału obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy pomiędzy pracodawcę-użytkownika a agencję pracy tymczasowej.
Jeżeli chodzi o ustalenia pierwszego rodzaju, to w tym zakresie przepisy nie uległy zmianie. Ciągle więc zanim agencja podpisze umowę o pracę z pracownikiem tymczasowym, powinna na piśmie uzgodnić z pracodawcą-użytkownikiem przynajmniej:
- rodzaj pracy, która ma być powierzona pracownikowi tymczasowemu (np. uzgodnić nazwę stanowiska pracy czy też dodatkowo opcjonalnie szczegółowy zakres czynności na danym stanowisku). Warto w tym miejscu wskazać, iż pracodawca-użytkownik nie może stosować do pracownika tymczasowego przepisu art. 42 § 4 Kodeksu pracy zezwalającego na powierzenie pracownikowi innej pracy na okres do trzech miesięcy w roku kalendarzowym ani też powierzać mu wykonywania pracy na rzecz i pod kierownictwem innego podmiotu;
- wymagania kwalifikacyjne konieczne do wykonywania pracy, która ma być powierzona pracownikowi tymczasowemu (np. wskazać specyficzne uprawnienia, umiejętności lub cechy indywidualne, które powinien posiadać pracownik tymczasowy);
- przewidywany okres wykonywania pracy tymczasowej (np. wskazać ramy czasowe pracy tymczasowej lub określić, że umowa będzie zawarta na czas wykonania określonej pracy);
- wymiar czasu pracy pracownika tymczasowego (np. praca na pełny etat, praca weekendowa itp.);
- miejsce wykonywania pracy tymczasowej (np. wskazanie adresu, miasta czy też województwa, na terenie którego pracownik będzie wykonywał pracę).
Przebieg pracy i wynagrodzenie
Pracodawca-użytkownik powinien poinformować agencję pracy tymczasowej na piśmie o wynagrodzeniu za pracę, która ma być powierzona pracownikowi tymczasowemu, określonym w przepisach o wynagrodzeniu obowiązującym u pracodawcy-użytkownika. Powinien także uzgodnić z agencją zakres informacji dotyczących przebiegu pracy tymczasowej, które mają wpływ na wysokość wynagrodzenia za pracę pracownika tymczasowego, oraz sposób i termin przekazywania tych informacji w celu prawidłowego obliczania wynagrodzenia za pracę tego pracownika.
Należy zaznaczyć, iż najczęściej w praktyce postanowienia w tej sprawie są zamieszczane już w samej umowie o świadczenie usług pracy tymczasowej lub też umowa ta reguluje szczegółowo, w jakim trybie informacje zostaną przekazane.
UWAGA
Pracodawca-użytkownik zobowiązuje się do przedstawienia agencji wyciągu z wewnętrznych przepisów dotyczących wynagradzania pracowników.
Dodatkowo pracodawca-użytkownik powinien poinformować agencję o warunkach wykonywania pracy tymczasowej w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa i higieny pracy. Przedstawienie tego rodzaju informacji pozwoli agencji ocenić, czy aby pracownik nie będzie wykonywał pracy szczególnie niebezpiecznej (zakazanej w ramach pracy tymczasowej). Ponadto do lipca tego roku informacje te mogły być pomocne przy realizowaniu powierzonych agencji obowiązków, np. w zakresie szkoleń bhp pracowników tymczasowych.
Dzielenie się obowiązkami
Zasadniczo zmieniły się natomiast możliwości agencji i pracodawcy-użytkownika w zakresie dzielenia się określonymi obowiązkami pracodawcy realizowanymi w stosunku do pracownika tymczasowego. Mimo bowiem faktu, iż formalnym pracodawcą dla pracownika tymczasowego jest agencja pracy, poprzednio strony umowy mogły w zasadzie swobodnie ustalić zakres przejęcia przez pracodawcę-użytkownika obowiązków pracodawcy dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
Uzgodnienia te mogły dotyczyć w szczególności:
- dostarczania pracownikowi tymczasowemu odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej,
- zapewnienia napojów i posiłków profilaktycznych,
- przeprowadzania szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
- ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, lub też
- przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego oraz informowania o tym ryzyku.
Zasadą było, iż obowiązki te realizuje agencja pracy, natomiast mogą one zostać przekazane pracodawcy-użytkownikowi (wraz z odpowiedzialnością za ich niedopełnienie). Możliwość taka pozwalała więc wybrać stronom takiej umowy najbardziej opłacalny ekonomicznie wariant świadczenia usługi, bowiem jej cena uzależniona była w oczywisty sposób od ilości obowiązków, które realizowała agencja pracy tymczasowej, podczas gdy pracodawca-użytkownik korzystał z pracy jej pracownika tymczasowego.
W praktyce agencje pracy posługiwały się szczegółowymi formularzami, w których ich klient precyzował wymagania w stosunku do pracownika tymczasowego oraz określał, które obowiązki jest gotów sam zrealizować.
Obecnie to pracodawca-użytkownik ma obowiązek:
- dostarczyć pracownikowi tymczasowemu odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej,
- zapewnić napoje i posiłki profilaktyczne,
- przeprowadzić szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
- ustalać okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy, a także
- przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego na stanowisku pracownika tymczasowego.
W samej umowie o świadczenie usług strony mogą ustalić jedynie zakres przejęcia przez pracodawcę-użytkownika obowiązków pracodawcy dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy innych niż określone powyżej.
UWAGA
Agencja ciągle może zobowiązać się do zapewnienia pracownikowi tymczasowemu odpowiednich badań lekarskich.
Z powyższego wynika więc, że możliwości odciążenia pracodawcy-użytkownika z konieczności realizowania określonych obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy została radykalnie zmniejszona. Należy wspomnieć, iż ciągle strony mogą uzgodnić swobodnie zakres przejęcia przez pracodawcę-użytkownika obowiązku pracodawcy dotyczącego wypłacania należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową.
Bezpieczne i higieniczne warunki pracy
Warto przypomnieć, iż ustawa wskazuje grupę obowiązków pracodawcy-użytkownika, które nie mogły zostać przejęte przez agencję pracy tymczasowej. Przede wszystkim więc pracodawca-użytkownik jest obowiązany zapewnić pracownikowi tymczasowemu bezpieczne i higieniczne warunki pracy w miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy tymczasowej.
W zakresie więc samych warunków bhp na stanowisku pracy pracownik tymczasowy powinien być traktowany jednakowo, jak pozostali pracownicy.
Istotnym obowiązkiem pracodawcy-użytkownika jest także prowadzenie ewidencji czasu pracy pracowników tymczasowych w zakresie i na zasadach obowiązujących w stosunku do pozostałych członków załogi.
Kary za naruszenia
Ustawa przewiduje sankcje karne dla przedsiębiorców naruszających jej postanowienia. Kary te dotyczą przede wszystkim pracodawcy-użytkownika. Zgodnie bowiem z art. 27 ust. 1 ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych ten, kto, będąc pracodawcą-użytkownikiem lub działając w jego imieniu, nie zapewnia pracownikowi tymczasowemu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy tymczasowej lub nie wyposaża stanowiska pracy pracownika tymczasowego w maszyny i inne urządzenia techniczne, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności, podlega karze grzywny.
Tej samej karze podlega ten, kto, będąc pracodawcą-użytkownikiem lub działając w jego imieniu, nie wypełnia uzgodnionych na piśmie z agencją pracy tymczasowej obowiązków pracodawcy, w tym:
- nie dostarcza pracownikowi tymczasowemu odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej,
- nie zapewnia pracownikowi tymczasowemu napojów i posiłków profilaktycznych,
- nie zapewnia przeszkolenia pracownika tymczasowego w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz szkolenia okresowego,
- nie zapewnia ustalenia w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, któremu uległ pracownik tymczasowy,
- nie informuje pracownika tymczasowego o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz zasadach ochrony przed zagrożeniami,
- nie wypełnia innych obowiązków uzgodnionych z agencją pracy tymczasowej związanych z wykonywaniem pracy tymczasowej przez pracownika tymczasowego.
Warto dodać, iż do tej pory pracodawca-użytkownik nie był karany w przypadku, gdy za dany obowiązek odpowiadała agencja pracy tymczasowej. Obecnie takie uniknięcie odpowiedzialności nie będzie możliwe.
PODSTAWA PRAWNA
- Artykuł 102 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2007 r. nr 89, poz. 589).
- Ustawa z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz.U. z 2003 r. nr 166, poz. 1608 ze zm.).
Przemysław Ciszek
Autor jest prawnikiem i wspólnikiem w firmie C&C Chakowski & Ciszek.
Kontakt: p.ciszek@cc.infor.pl