Generalnie pracodawca jest zobowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Jednak, w przypadku gdy pracownik podejmuje studia wyższe na własną rękę, pomoc pracodawcy sprowadza się do form symbolicznych.
Nałożony na pracodawcę obowiązek ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych wynika z art. 17 k.p. oraz art. 94 pkt 6 k.p. Ponadto o ułatwieniach w podnoszeniu kwalifikacji pracowników mówi również rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (DzU nr 103, poz. 472 ze zm.).
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych może odbywać się na podstawie skierowania zakładu pracy lub bez takiego skierowania. W zależności od tego inaczej kształtują się prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika. Pracownik wybierający się na studia może ubiegać się o wystawienie przez pracodawcę skierowania. Trzeba jednak pamiętać, że pracodawca nie ma obowiązku wydania takiego dokumentu i od jego uznania zależy uwzględnienie prośby pracownika w tym zakresie.
Pracodawca decydujący się na skierowanie pracownika na studia wyższe musi być świadomy wiążących się z tą decyzją poważnych konsekwencji zarówno dla niego samego, jak też dla podejmującego studia pracownika. Aby określić wzajemne prawa i obowiązki stron, zakład pracy powinien zawrzeć w tym zakresie umowę z pracownikiem, któremu wystawił skierowanie.
Przede wszystkim pracownikowi, który podejmuje naukę w szkole na podstawie skierowania zakładu pracy, przysługuje urlop szkoleniowy i zwolnienia z części dnia pracy płatne według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Ponadto zakład pracy może przyznać takiemu pracownikowi dodatkowe świadczenia, a w szczególności:
- zwrócić koszty przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia na zasadach obowiązujących przy podróżach służbowych na obszarze kraju, jeśli nauka odbywa się w innej miejscowości niż miejsce zamieszkania i miejsce pracy pracownika,
- pokryć koszty podręczników i innych materiałów szkoleniowych,
- pokryć opłaty za naukę, pobierane przez szkołę,
- udzielić dodatkowego urlopu szkoleniowego (§ 4 rozporządzenia).
Nieco inaczej kształtuje się sytuacja pracownika, który podejmuje naukę na studiach wyższych bez skierowania zakładu pracy. Takiemu pracownikowi może być udzielony bezpłatny urlop i zwolnienie z części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia w wymiarze ustalonym na zasadzie porozumienia między zakładem pracy a pracownikiem. Zakład pracy może również pokryć koszty związane z nauką. Okres takiego bezpłatnego urlopu wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy (§ 5 rozporządzenia).
Odpowiedziała Alicja Fal