Odpowiedź eksperta
Prawo do 15-minutowej przerwy w pracy mają tylko pracownicy, którzy pracują co najmniej po 6 godzin dziennie. Jeżeli pracownik zatrudniony jest w niższym wymiarze czasu pracy, czyli świadczy pracę przez mniej niż 6 godzin dziennie, nie ma prawa do takiej przerwy.
Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy (art. 134 k.p.). Oznacza to, że prawo do 15-minutowej przerwy w pracy mają wszyscy pracownicy zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy, ale nie wszyscy niepełnoetatowcy.
UWAGA
Jeśli dobowy wymiar czasu pracy danego pracownika wynosi mniej niż 6 godzin, pracodawca nie ma obowiązku udzielania mu 15-minutowej przerwy wliczanej do czasu pracy. Nie będzie to powodowało naruszenia zasady równego traktowania pracowników.
Na przykład, jeżeli pracownik zatrudniony jest w wymiarze 1/2 etatu i świadczy pracę po 4 godziny dziennie od poniedziałku do piątku, to jego dobowy wymiar czasu pracy wynosi mniej niż 6 godzin, dlatego pracodawca nie ma obowiązku udzielania mu 15-minutowej przerwy od pracy wliczanej do czasu pracy.
Pracodawca może jednak udzielać swoim pracownikom innych przerw w pracy, które nie są wliczane do czasu pracy tych pracowników. Jeśli zatem pracodawca udziela swoim pracownikom np. 60-minutowej przerwy niewliczanej do czasu pracy, przeznaczonej na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych, to prawo do takiej przerwy mają również pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Przerwę taką wprowadza się w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.
Pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy mają takie same uprawnienia pracownicze jak pracownicy świadczący pracę w pełnym wymiarze. Zasada ta dotyczy np. poszczególnych zwolnień pracowników z obowiązku świadczenia pracy. Potocznie zwolnienia takie uznawane są również za przerwy w pracy, jednakże zasady ich udzielania regulują odrębne przepisy.
Co do zasady pracownik niezależnie od wymiaru świadczonej pracy ma prawo do:
l dni wolnych na poszukiwanie pracy (gdy okres wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę wynosi co najmniej 2 tygodnie),
l zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na czas niezbędny do przeprowadzenia badań lekarskich,
l zwolnienia od pracy na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi (dla pracownika będącego krwiodawcą),
l dni wolnych z tzw. względów osobistych (w razie ślubu, urodzenia się dziecka, śmierci członka rodziny itd.).
W przypadku przerw przysługujących pracownicom karmiącym dziecko piersią prawo do takiej przerwy jest również uzależnione od wymiaru czasu pracy takiej pracownicy.
Pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Natomiast pracownica karmiąca więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw w pracy po 45 minut każda.
W przypadku pracownicy zatrudnionej w niepełnym wymiarze czasu pracy, która świadczy pracę przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie, przerwy na karmienie nie przysługują. Jeżeli czas pracy pracownicy nie przekracza 6 godzin dziennie, przysługuje jej jedna przerwa na karmienie (art. 187 k.p.).
Magdalena Kasprzak
Autorka jest specjalistą prawa pracy.