Zgłoszenie działalności w KRS a koszty
Podmioty współpracujące w ramach grup kapitałowych pełnią w nich różne funkcje (np. produkcyjne, marketingowe, sprzedażowe, logistyczne etc.). W związku z tym spółki powiązane ponoszą różnego rodzaju wydatki związane z ich funkcjonowaniem. Usługi wewnątrzgrupowe są szczególnym obszarem zainteresowania fiskusa, ponieważ w praktyce mogą stanowić rodzaj ukrytej dywidendy dla spółki matki. Organy podatkowe w związku z tym starają się kwestionować zasadność ponoszonych wydatków na zakup usług niematerialnych od podmiotów powiązanych. Dodatkowo sytuację komplikuje problematyczność dokumentowania tego rodzaju usług oraz wykazania ich rynkowej wartości.
W ostatnim czasie NSA zajął się sporem podatnika z fiskusem w zakresie zasadności poniesienia wydatków na zakup usług niematerialnych w kontekście rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności wynikającej z REGON i KRS (wyrok NSA z dnia 27 października 2021 r., sygn. II FSK 654/19).
Sprawa zawisła przed NSA dotyczyła spółki, która prowadziła działalność gospodarczą polegającą na marketingu i dystrybucji wyrobów tytoniowych. Spółka wchodziła w skład grupy kapitałowej, w której były podmioty o określonych profilach działania, kształtujących ostateczny efekt sprzedaży wyrobów tytoniowych na polskim rynku. W związku z prowadzoną działalnością spółka poniosła następujące wydatki na rzecz spółki niemieckiej (powiązanej):
- kwota 6.441.511,26 zł na usługi wsparcia (usługi techniczno-doradcze);
- kwota 11.831.098,62 zł na opłaty licencyjne za korzystanie z innowacji i technologii w odniesieniu do wybranych marek wyrobów tytoniowych.
Powyższe koszty zostały zakwestionowane przez fiskusa. Organ podatkowy stwierdził, że spółka jako dystrybutor nie może ponosić kosztów związanych stricte z technologią i innowacyjnością związaną z procesem produkcji wyrobów tytoniowych, która w ramach grupy kapitałowej prowadzona jest przez wyspecjalizowany zakład produkcyjny mający siedzibę na terenie Polski. W ocenie organu podatkowego podmiot zajmujący się marketingiem w ramach grupy nie powinien być obciążany kosztami związanymi z całokształtem działalności wyspecjalizowanych podmiotów.
Wydatki w kosztach uzyskania przychodów - stanowisko NSA
NSA w wyroku z dnia 27 października 2021 r., sygn. akt II FSK 654/19, przyznał rację WSA w Warszawie, potwierdzając, iż przyjęcie przez organy podatkowe, że wydatki nie mogą być kosztem gospodarczym, bo ściśle nie odpowiadają rodzajowi podanemu w REGONIE lub w KRS, jest bezpodstawne. NSA zwrócił uwagę, iż pojęcie działalności dystrybucyjnej i marketingowej jest na tyle szerokie, że może uwzględniać wydatki pośrednio z nimi związane. Innymi słowy, NSA stwierdził, że nie istnieje przepis obowiązującego prawa, który uzależniałby możliwości zaliczenia wydatków do kosztów podatkowych od tego, czy są one związane z działalnością wskazaną w rejestrach bądź ewidencjach. W jego ocenie WSA prawidłowo wskazał, że organy podatkowe nie wykazały w zebranym materiale dowodowym, że przyjęte rozliczenia wydatków miały charakter sztuczny i stanowiły element nielegalnych działań czy też były przedmiotem stosowania cen transferowych w sposób niezgodny z obowiązującymi przepisami ustawy. W efekcie NSA przyznał rację podatnikowi i uznał, że był on uprawniony do zaliczenia ww. wydatków do kosztów uzyskania przychodów. Dodatkowo NSA dał wskazówki organom podatkowym, aby w takich przypadkach weryfikowały raczej sztuczność/legalność transakcji, cenę transferową czy wpływ tej transakcji na kształtowanie się innych cen (np. cen papierosów).
Komentarz
Stanowisko NSA z pewnością jest korzystne dla podatników. Odmienne podejście powodowałoby powstanie nowej przesłanki uznania wydatków za koszty uzyskania przychodów, która nie została wymieniona w treści art. 15 ustawy o CIT, tj. związku wydatku z działalnością określoną w KRS/REGON. NSA słusznie zwrócił uwagę, że rejestry, w których spółka jest zaewidencjonowana, takie jak KRS czy REGON, nie mogą determinować faktycznie wykonywanej działalności gospodarczej, tym bardziej że akurat w tym przypadku działalność marketingowa jest pojęciem bardzo szerokim. Wyrok ten potwierdza, że organy mogą kwestionować uznanie wydatku za koszt uzyskania przychodu jedynie w drodze weryfikacji przesłanki z art. 15 ustawy o CIT, czyli sprawdzając, czy wydatek, który został poniesiony przez podatnika, jest definitywny, czyli bezzwrotny, pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, poniesiony został w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, nie jest kosztem wymienionym w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT oraz został właściwie udokumentowany. W omawianej sprawie organy podatkowe nie miały wątpliwości w zakresie tych przesłanek, dlatego poszły o krok dalej, definiując własną przesłankę, co należy ocenić bardzo negatywnie.