rada
Tak, firma może dobrowolnie zrezygnować ze zwolnienia podmiotowego od 1 maja. Musi jednak w tym celu spełnić określone przepisami wymogi. Szczegóły w uzasadnieniu.
uzasadnienie
Firmie, która w lutym 2009 r. rozpoczęła wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu VAT, przysługiwało prawo do zwolnienia podmiotowego w VAT, gdyż przewidywana przez nią wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w bieżącym roku, nie przekraczała kwoty 50 000 zł (art. 113 ust. 9 ustawy o VAT). Ze zwolnienia może ona korzystać do czasu, gdy faktyczna wartość sprzedaży nie przekroczy tego limitu (art. 113 ust. 10 ustawy). Firma może również zrezygnować z tego zwolnienia.
Limit zwolnienia dla rozpoczynających działalność w trakcie roku
Od 1 stycznia 2009 r. kwota limitu zwolnienia odnosi się do „okresu prowadzonej działalności gospodarczej”, a nie - jak poprzednio - do „okresu prowadzonej sprzedaży”. Wprawdzie ustawodawca nie definiuje użytego w przepisie sformułowania, jednak za moment rozpoczęcia działalności należy przyjąć datę tego zdarzenia wskazaną w formularzach rejestracyjnych firmy, np. w formularzu NIP, a nie datę dokonania pierwszej sprzedaży.
Aby wyliczyć kwotę limitu uprawniającą do zwolnienia podmiotowego w 2009 r., firma powinna posłużyć się następującym wzorem:
A = (50 000 zł : C) x B
gdzie:
A - kwota limitu uprawniająca do zwolnienia,
B - liczba dni prowadzenia działalności w trakcie roku,
C - liczba dni w całym roku.
Przykład
Firma rozpoczęła działalność 10 lutego 2009 r. i będzie ją prowadziła do końca roku. Liczba dni do końca roku wynosi: 366 - 40 = 326 dni. Wyliczenie kwoty limitu będzie następujące:
A = (50 000 : 366) x 326 = 44 536 zł.
W aktualnym stanie prawnym przedstawiony sposób wyliczenia kwoty limitu ma również zastosowanie do podatników prowadzących przedsiębiorstwa maklerskie, zarządzających funduszami inwestycyjnymi, agentów, zleceniobiorców oraz innych osób świadczących usługi o podobnym charakterze - wynagradzanych w formie prowizji lub innych postaci wynagrodzeń o podobnym charakterze za wykonane usługi.
Do wyliczenia kwoty limitu firma powinna przyjąć wyłącznie przewidywany obrót ze sprzedaży opodatkowanej, czyli netto (bez VAT). Przez sprzedaż na potrzeby VAT rozumie się: odpłatną dostawę towarów, świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów i WDT (art. 2 pkt 22 ustawy). W limicie obrotów nie uwzględnia się natomiast:
• wartości z tytułu importu towarów i usług oraz WNT, ponieważ nie stanowią one sprzedaży (podlegają opodatkowaniu również u podatnika zwolnionego z VAT na zasadach szczególnych),
• odpłatnej dostawy towarów i świadczenia usług zwolnionych od podatku, które z mocy prawa podlegają zwolnieniu przedmiotowemu w VAT (art. 113 ust. 2 ustawy),
• dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym zostaną zaliczone do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.
Ustawodawca wyłączył natomiast z prawa do zwolnienia czynności określone w art. 113 ust. 13 ustawy, co oznacza, że wykonywanie którejkolwiek z nich skutkuje brakiem możliwości jego wyboru do całej prowadzonej działalności, niezależnie od wartości przewidywanego obrotu.
W sytuacji przedstawionej w pytaniu, do chwili uzyskania obrotu z faktycznie zrealizowanej sprzedaży w kwocie niższej od wyliczonej kwoty limitu (w przedstawiony sposób), firma ma prawo korzystać ze zwolnienia podmiotowego w VAT (pod warunkiem że nie podejmie żadnej z czynności wyłączających). Nie oznacza to natomiast, że ma taki obowiązek.
WAŻNE!
Podatnik czynny VAT może powrócić do zwolnienia podmiotowego po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub z niego zrezygnował, gdy spełnia warunki uprawniające do zwolnienia.
Rezygnacja ze zwolnienia
Utrata statusu podatnika zwolnionego podmiotowo w VAT może nastąpić w dwu przypadkach:
• utraty prawa do tego zwolnienia,
• rezygnacji z tego zwolnienia.
Jeśli firma korzysta ze zwolnienia podmiotowego w VAT od chwili rozpoczęcia działalności, może z niego zrezygnować (art. 113 ust. 4 ustawy). Korzystanie z tego zwolnienia od chwili rozpoczęcia działalności nie stanowi w tym żadnej przeszkody. Warunkiem rezygnacji jest pisemne zawiadomienie o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, od którego firma chce stać się czynnym podatnikiem VAT. Zawiadomienie firma powinna złożyć na formularzu VAT-R. Jeżeli firma nie złożyła go (nie miała takiego obowiązku), rozpoczynając działalność (z wyborem opcji zwolnienia podmiotowego), to będzie ono zgłoszeniem rejestracyjnym na potrzeby VAT. Jeśli uprzednio złożyła je, będzie ono zgłoszeniem aktualizującym zmiany jej statusu.
Przykład
Firma prowadzi działalność od 10 lutego 2009 r. i korzysta ze zwolnienia podmiotowego. Od 1 maja chce rozliczać się w VAT na zasadach ogólnych. Powinna w tym celu złożyć formularz VAT-R w urzędzie skarbowym właściwym do rozliczeń VAT do końca kwietnia 2009 r., zaznaczając w nim opcje dla czynnego podatnika VAT.
Formularz rejestracyjny VAT-R przy rezygnacji ze zwolnienia
Złożenie zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R, przy rezygnacji ze zwolnienia podmiotowego, jest obligatoryjne (art. 96 ust. 5 ustawy). Stanowi ono informację dla organu podatkowego o dacie rozpoczęcia rozliczania się w VAT oraz o przyjętej formie tego rozliczania (miesięcznej lub kwartalnej). Od 1 grudnia 2008 r. wprowadzony został nowy wzór tego zgłoszenia. Określa go załącznik do rozporządzenia Ministra Finansów z 28 listopada 2008 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wzorów dokumentów związanych z rejestracją podatników w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 211, poz. 1331). Do końca bieżącego roku firma może złożyć to zgłoszenie na nowym formularzu albo na poprzednio obowiązującym.
WAŻNE!
Do końca 2009 r. zgłoszenie rejestracyjne można składać zarówno na poprzednim wzorze formularza VAT-R (obowiązującym do 30 listopada 2008 r.), jak i na nowym wzorze wprowadzonym od 1 grudnia 2008 r. - z wyjątkiem podatników prowadzących działalność w zakresie gier i zakładów wzajemnych oraz podmiotów niebędących małymi podatnikami, rozliczających się za okresy kwartalne. Obowiązuje ich aktualny druk zgłoszenia.
Jeżeli firma złoży poprzedni druk zgłoszenia, powinna wypełnić w nim m.in. odpowiednio:
• w poz. 28 kwadrat 6 - informujący o fakcie rezygnacji ze zwolnienia podmiotowego,
• w poz. 29 - datę 1 maja 2009 r., tj. datę rezygnacji ze zwolnienia podmiotowego, oraz odpowiednio
• w poz. 36 - odpowiedni kwadrat w zależności od rodzaju składanej deklaracji (za okresy miesięczne albo kwartalne),
• w poz. 37 - miesiąc (kwartał), za który złoży pierwszą deklarację, czyli maj 2009 r.
W nowym formularzu zgłoszenia firma powinna wypełnić (ewentualnie zakreślić) odpowiednio:
• poz. 32 - informacja o rezygnacji ze zwolnienia,
• poz. 37 - datę 1 maja 2009 r., czyli datę rezygnacji ze zwolnienia, oraz odpowiednio
• w dziale C.2 - rodzaj składanej deklaracji,
• w poz. 54, 55 lub 56, 57 - datę złożenia pierwszej deklaracji (miesięcznej lub kwartalnej).
Prawo do odliczenia VAT
Rezygnując ze zwolnienia podmiotowego, za zgodą naczelnika urzędu skarbowego, firmie przysługuje prawo do zmniejszenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktur VAT, a także do odliczenia VAT z dokumentów celnych oraz kwot podatku zapłaconego od WNT i importu usług - dokumentujących zakupy dokonane przed dniem rezygnacji ze zwolnienia (tj. do 30 kwietnia 2009 r.). Jest to uprawnienie, które przysługuje zarówno podatnikom tracącym prawo do zwolnienia, jak i podatnikom rezygnującym z niego dobrowolnie. Od 1 stycznia 2009 r. już wprost z przepisów wynika, że uprawnienie to przysługuje również podatnikom, którzy w trakcie roku rozpoczęli działalność, a następnie zrezygnowali ze zwolnienia.
W tym celu firma zobowiązana jest sporządzić spis z natury posiadanych zapasów towarów na dzień rezygnacji. Kwotę podatku naliczonego stanowić będzie iloczyn (x) ilości towarów objętych tym spisem i kwoty podatku naliczonego przypadającej na jednostkę towaru, z podziałem na poszczególne stawki podatkowe. W spisie z natury podatnik musi wypisać każdy rodzaj towaru, w podziale na stawki. A podatek będzie obliczał, mnożąc liczbę towarów i kwotę VAT przypadającą na cenę jednostkową towaru.
W ten sposób sporządzony spis firma powinna przedłożyć naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 14 dni, licząc od dnia rezygnacji ze zwolnienia. Zgodnie z art. 86 ust. 10 pkt 4 ustawy, jeżeli firma dopełni tych formalności, będzie uprawniona do odliczenia wynikającego z niego VAT najpóźniej w rozliczeniu za okres, w którym dokonała spisu towarów, czyli w rozliczeniu za maj 2009 r., albo w rozliczeniu za jeden z dwóch następujących okresów rozliczeniowych (art. 86 ust. 11 ustawy).
Przykład
W przedstawionej w pytaniu sytuacji, w celu odliczenia VAT od zapasów, firma powinna wykonać następujące czynności:
• złożyć np. 28 kwietnia 2008 r. formularz VAT-R, określając w nim rezygnację ze zwolnienia z dniem 1 maja br.,
• sporządzić spis z natury posiadanych na 1 maja zapasów towarów, udokumentowanych fakturami VAT, dokumentem SAD i nabytych w ramach WNT,
• zwrócić się w terminie do 15 maja 2009 r. z wnioskiem do naczelnika urzędu skarbowego o zgodę na dokonanie odliczenia VAT od towarów wymienionych w załączonym spisie z natury.
Przykładowy wzór wniosku o prawo do odliczenia VAT od posiadanych zapasów towarów na dzień rezygnacji ze zwolnienia:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Firmie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego po otrzymaniu zgody naczelnika urzędu skarbowego, w deklaracji VAT za maj albo w deklaracji za czerwiec lub lipiec 2009 r.
• art. 2 pkt 22, art. 86 ust. 10 pkt 4 i ust. 11, art. 113 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11
Anna Potocka
ekspert w zakresie VAT