rada
Prawidłowe opodatkowanie wynajmu lokalu stanowiącego współwłasność małżeńską zależy do tego, kto jest wynajmującym (jeden z małżonków czy oboje). Ustawa o VAT nie traktuje małżonków jako jednego podmiotu podatkowego. Zwolnienie podmiotowe może dotyczyć każdego z małżonków, żadnego z nich lub tylko jednego. Szerzej w uzasadnieniu.
uzasadnienie
Świadczenie usług najmu jest działalnością gospodarczą, a świadczący usługi najmu, wykonując te czynności, staje się podatnikiem VAT. Usługa wynajmowania nieruchomości o charakterze mieszkalnym na własny rachunek jako usługa wymieniona w załączniku nr 4 do ustawy korzysta ze zwolnienia (symbol PKWiU ex 70.20.11). Natomiast wynajem lokalu w budynkach mieszkalnych na cele inne niż mieszkaniowe opodatkowany jest stawką 22%. W takim przypadku możemy korzystać jedynie ze zwolnienia podmiotowego. Zwolnienie stosuje się do podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 50 000 zł. W 2008 r. korzystamy ze zwolnienia, gdy obrót w 2007 r. nie przekroczył kwoty 39 700 zł. Natomiast gdy rozpoczynamy wykonywanie czynności opodatkowanych w trakcie 2008 r., to zwolnienie przysługuje, jeżeli przewidywana przez nas wartość sprzedaży nie przekroczy kwoty 50 000 zł w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży. Decydując się na zwolnienie podmiotowe, nie trzeba składać żadnych deklaracji informujących urząd skarbowy.
WAŻNE!
Wybierając zwolnienie z VAT ze względu na wysokość obrotów, nie musimy składać żadnych formularzy.
Tylko podatnik, który chce zrezygnować z przysługującego mu zwolnienia podmiotowego, składa zgłoszenie przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu (VAT-R).
Aktywny formularz VAT-R znajduje się na stronie internetowej www.bv.infor.pl w zakładce Formularze.
Ponowne rozpoczęcie działalności
W Pani przypadku najpierw należy ustalić, czy w ogóle przysługuje Pani prawo zwolnienia. Ponieważ podatnik, który utracił prawo do zwolnienia ze względu na przekroczenie tej kwoty lub zrezygnował z tego zwolnienia, może ponownie skorzystać z tego zwolnienia dopiero po upływie 3 lat, licząc od końca miesiąca, w którym utracił prawo do zwolnienia lub z tego zwolnienia zrezygnował (art. 113 ust. 11 ustawy o VAT).
Jeżeli osoba fizyczna ponownie rozpoczyna działalność, organy podatkowe uważają, że jest to ta sama działalność, którą podatnik zlikwidował. Posługuje się bowiem tym samym numerem NIP.
Takie stanowisko sądy uznają za nieprawidłowe. Między innymi w wyroku z 12 sierpnia 2008 r. WSA w Bydgoszczy, sygn. akt I SA/Bd 280/08, czytamy: „Odnosząc się do zarzutów strony naruszenia przepisów prawa krajowego należy stwierdzić, że zasługują one na uwzględnienie. Przede wszystkim nie można zgodzić się z twierdzeniem organów podatkowych, że rozpoczynając w listopadzie [...] r. działalność gospodarczą skarżąca kontynuowała działalność rozpoczęta jeszcze w [...] r. Tamtą działalność skarżąca definitywnie zakończyła z dniem [...] r., o czym poinformowała Urząd Skarbowy w T. W [...] r. strona rozpoczęła nową działalność gospodarczą w oparciu o nowy wpis do ewidencji działalności gospodarczej. To, że skarżąca posługuje się tym samym numerem NIP, nie oznacza, że prowadzi stale jedną działalność gospodarczą, jedynie z przerwami”.
Limit zwolnienia dla małżonków
Istotą współwłasności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, iż każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bez udziałowej). Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzaniu majątkiem wspólnym, lecz każdy z nich może zarząd ten wykonywać samodzielnie, a zgoda współmałżonka wymagana jest dla wykonania czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Zgoda taka nie oznacza jednak, iż przez jej wyrażenie drugi małżonek staje się też stroną czynności prawnej dokonanej przez pierwszego. Dlatego o tym, który z małżonków będzie podatnikiem VAT, rozstrzyga w istocie rzeczy wola tychże małżonków co do tego, który z nich określone czynności zarządu majątkiem wspólnym będzie w konkretnej sytuacji wykonywał. Rozstrzygające znaczenie w tym zakresie ma fakt, który z małżonków podpisał umowę.
WAŻNE!
Dla ustalenia limitu zwolnienia z VAT dla małżonków decydujące znaczenie ma to, które z nich podpisało umowę.
Mogą zatem zaistnieć następujące konfiguracje:
a) jeden z małżonków wynajmuje lokal:
- jeżeli lokal wynajmuje małżonek, który prowadzi działalność gospodarczą (jest podatnikiem VAT), to wynajem lokalu rodzi obowiązek podatkowy, a usługę należy opodatkować właściwą stawką,
- jeżeli lokal wynajmuje małżonek, który nie prowadzi innej działalności gospodarczej (likwidacja i wyrejestrowanie), ale nie może skorzystać ze zwolnienia, to również wynajem lokalu musi opodatkować,
- jeżeli lokal wynajmuje małżonek, który poza wynajmem nie prowadzi innej działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT, to - o ile nie zachodzą przesłanki wyłączające - może skorzystać ze zwolnienia (limit 50 000 zł),
b) oboje małżonkowie wynajmą lokal:
- jeżeli oboje prowadzą działalność gospodarczą, każde z nich z tytułu świadczonej usługi najmu wykazuje obowiązek podatkowy po połowie,
- jeżeli żaden z nich nie prowadzi działalności gospodarczej, mogą skorzystać ze zwolnienia, gdzie kwota limitu przysługuje oddzielnie dla każdego z nich (w sumie 100 000 zł),
- jeżeli jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą lub nie może skorzystać ze zwolnienia, a drugiemu z małżonków zwolnienie przysługuje, to logiczne wydaje się, aby pierwszy z małżonków wystawiał fakturę, opodatkowując swoją część, natomiast u drugiego obowiązek ten powstanie dopiero po przekroczeniu limitu 50 000 zł. Ze względu na złożoność takiej sytuacji również po stronie najemcy trudno sobie wyobrazić, aby w praktyce małżonkowie zdecydowali się na taki sposób rozliczenia, gdy wystarczy, aby wynajmującym był tylko ten małżonek, któremu przysługuje zwolnienie.
• art. 15 ust. 1-2, art. 43 ust. 1 pkt 1, art. 113 ust. 1, ust. 9 - 11 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 141, poz. 888
Paweł Dymlang
doradca podatkowy