Zawarcie umowy spółki wiąże się nie tylko z koniecznością dopełnienia formalności związanych z rejestracją i organizacją powstającej spółki, ale również z obowiązkiem zapłaty podatku. Zawarcie umowy spółki jest bowiem czynnością cywilnoprawną podlegającą opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC).
Obowiązek rozliczenia z fiskusem dotyczy zarówno spółki cywilnej jak i wszystkich spółek prawa handlowego, tj. osobowych (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna) i kapitałowych (z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjna). Zasady opodatkowania uregulowane zostały w ustawie z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Opodatkowaniu podlega nie tylko zawarcie umowy spółki, ale również jej zmiana. Ustawa precyzyjnie określa w art. 1 ust. 3, co należy rozumieć przez zmianę umowy spółki. Chodzi tu przede wszystkim o zmiany skutkujące zwiększeniem majątku spółki albo podwyższeniem kapitału zakładowego, w tym wniesienie lub podwyższenie wniesionego do spółki wkładu, przekształcenie, podział lub łączenie spółek. Oprócz tego: dopłaty, pożyczki udzielone spółce przez wspólnika lub akcjonariusza, czy też oddanie spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania (w przypadku spółki osobowej). Za zmianę umowy spółki podlegającą PCC uważa się również przeniesienie na terytorium Polski rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej lub jej siedziby.
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy (lub podjęcia uchwały o podniesieniu kapitału zakładowego spółki kapitałowej). W przypadku spółki cywilnej obowiązek podatkowy ciąży na wspólnikach, a przy pozostałych umowach - na spółce. Termin na złożenie deklaracji (PCC-3) i zapłacenie podatku wynosi 14 dni od dnia zawarcia umowy. W praktyce będzie to dotyczyło jedynie spółek cywilnych i jawnych, które nie muszą być zawierane w formie aktu notarialnego. W pozostałych przypadkach to notariusz - który sporządza akt notarialny spółki - jak płatnik podatku obliczy, pobierze i odprowadzi podatek. Stawka podatku wynosi 0,5 proc.
W przypadku zawarcia umowy podstawę opodatkowania stanowi wartość wniesionych wkładów albo wartość kapitału zakładowego. Przy zmianach umowy podstawę opodatkowania należy ustalać według zasad szczególnych określonych w art. 6 ust. 1 pkt 8 ustawy. Warto pamiętać, że obowiązujące przepisy umożliwiają pomniejszenie podstawy opodatkowania m.in. o taksę notarialną, opłatę sądową czy też opłatę za ogłoszenie o wpisie do rejestru (art. 6 ust. 9).
PRZYKŁAD: ZAWARCIE UMOWY SPÓŁKI CYWILNEJ
Pan Jan wraz z przyjacielem zawarł umowę spółki cywilnej w celu wspólnego prowadzenia zakładu rzemieślniczego. Czynność ta podlega opodatkowaniu PCC. Podstawę opodatkowania stanowi wartość wniesionych przez wspólników wkładów do majątku spółki. W tym wypadku wkład wynosił 60 tys. zł. Ponieważ stawka podatku wynosi 0,5 proc., na wspólnikach ciąży obowiązek zapłaty PCC w wysokości 300 zł. Wspólnik dokonujący zapłaty składa w urzędzie skarbowym deklarację PCC-3 wraz z załącznikiem PCC-3A (informacja o pozostałych podatnikach).
MAGDALENA MAJKOWSKA
magdalena.majkowska@infor.pl