ODPOWIEDŹ
Kosztami uzyskania przychodu mogą być wydatki sądowe ponoszone zarówno przez wierzyciela, jak i dłużnika. Wydatki te muszą jednak wynikać z okoliczności związanych z prowadzeniem działalności.
Wyjaśnienie
Ministerstwo Finansów uzależnia kwalifikację kosztów procesowych do kosztów uzyskania przychodów od tego, czy podatnik występuje w postępowaniu w charakterze dłużnika czy wierzyciela. U dłużnika koszty procesowe nie stanowią kosztu uzyskania przychodu, u wierzyciela zaś stanowią taki koszt (pismo Ministerstwa Finansów z 23 października 1995 r. nr PO 3/722-459/95). Podstawą takiego stanowiska jest przede wszystkim art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., zgodnie z którym kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. Prawo nie zawiera wyraźnego stwierdzenia, że między poniesionym wydatkiem a osiągniętym przychodem musi zachodzić skonkretyzowany i bezpośredni związek przyczynowo-skutkowy, ponieważ nie wszystkie koszty ponoszone przez podatników są bezpośrednio związane z osiągnięciem przychodu. Związek ten może mieć także charakter pośredni, jak np. w przypadku kosztów funkcjonowania podatnika. W naszym wypadku sprawa jest jednak o tyle prostsza, że mamy do czynienia z wygranym procesem, wiążącym się bez wątpienia z działalnością i Państwa spółka występowała w nim w roli powoda czyli wierzyciela. Warto jednak podkreślić, że sporo poglądów kwalifikuje do kosztów uzyskania przychodu również procesowe wydatki poniesione przez dłużnika. Pogląd, zgodnie z którym kosztem uzyskania przychodu są nie tylko wydatki bezpośrednio generujące przychód, ale również inne ponoszone w celu ochrony źródła przychodów przed uszczupleniem, potwierdza także nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (od 1 stycznia 2007 r. poszerzono definicję kosztów). Obecnie zatem coraz mocniejsze są głosy, jakoby również dłużnik mógł skorzystać z dobrodziejstwa zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów - decyzja Izby Skarbowej w Warszawie z 25 listopada 2005 r. nr 1401/PD-4230Z-101/05/ZO. Wyjaśniono w niej, że jeżeli dłużnik przegra proces o zapłatę, w toku którego sporne było istnienie lub wysokość zobowiązania, to powinien on przede wszystkim wykazać, że były to działania związane z obroną przed roszczeniami wierzyciela podejmowanymi w celu zmniejszenia przychodu.
Wracając jednak do analizowanego wypadku, to nie ma w tym zakresie żadnych wątpliwości istnieje możliwość zaliczenia wydatków procesowych do kosztów, oczywiście w uzasadnionym okolicznościami zakresie - np. nadzwyczaj wysokie wynagrodzenie pełnomocnika mogłoby zostać zakwestionowane przez fiskusa.
Podstawa prawna:
l art. 15-16 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.).
Krzysztof Grodzicki