Klauzula prolongacyjna
W celu zapewnienia nieprzerwanej ochrony ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych wprowadzony został mechanizm tzw. klauzuli prolongacyjnej.
Jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego - w myśl art. 28 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych - nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, co do zasady uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy.
A zatem, jeśli posiadacz pojazdu mechanicznego nie chce kontynuować stosunku ubezpieczenia u dotychczasowego ubezpieczyciela, powinien zawiadomić go na piśmie najpóźniej przedostatniego dnia obowiązywania dotychczasowej umowy.
Klauzula prolongacyjna nie zadziała jednak, nawet pomimo braku powiadomienia o wypowiedzeniu umowy, m. in. w sytuacji, gdy nie została opłacona w całości określona w umowie składka za mijający okres 12 miesięcy. W takim przypadku odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń kończy się po okresie 12 miesięcy, chyba że umowa ubezpieczenia została rozwiązana wcześniej.
Podwójne ubezpieczenie
Z działaniem klauzuli prolongacyjnej wiąże się problem podwójnego ubezpieczenia.
Gdy posiadacz pojazdu nie złoży w terminie oświadczenia o wypowiedzeniu dotychczasowej umowy ubezpieczenia (a więc zadziała klauzula prolongacyjna) i jednocześnie zawarta zostanie umowa z innym zakładem ubezpieczeń, dojdzie do podwójnego ubezpieczenia.
Skutkować to będzie obowiązkiem zapłacenia dwóch składek ubezpieczeniowych – dotychczasowemu zakładowi ubezpieczeń oraz nowemu. Co istotne, opłacanie dwóch składek nie zwiększa zakresu ochrony udzielanej posiadaczowi pojazdu, powoduje natomiast niepotrzebne obciążenie finansowe ubezpieczającego.
Kary za brak obowiązkowego ubezpieczenia OC w 2012 roku
Ubezpieczenie samochodu – składki są kosztem podatkowym
W celu uniknięcia przypadków podwójnego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów ustawodawca dodał w dniu 11 lutego 2012 r. do ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych art. 28a, umożliwiający wypowiedzenie umowy ubezpieczenia.
Zgodnie z nim, jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego w tym samym czasie jest ubezpieczony w dwóch lub więcej zakładach ubezpieczeń, przy czym co najmniej jedna z umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta w trybie art. 28 ust. 1, umowa zawarta w tym trybie może zostać przez niego wypowiedziana na piśmie.
Oznacza to, iż w przypadku gdy posiadacz pojazdu mechanicznego jest jednocześnie ubezpieczony z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC w więcej niż jednym zakładzie ubezpieczeń, może on wypowiedzieć na piśmie tę umowę, która została zawarta przez zadziałanie klauzuli prolongacyjnej. Pamiętać jednak należy, iż możliwość ta dotyczy wyłącznie umów zawartych od dnia 11 lutego 2012 r.
W powyższej sytuacji umowa zostanie rozwiązana z datą jej wypowiedzenia (art. 33 pkt. 10 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych), a więc zakład ubezpieczeń może żądać zapłaty składki ubezpieczeniowej za okres, przez który ponosił odpowiedzialność.
Natomiast gdyby doszło do zawarcia kilku umów ubezpieczenia OC w odniesieniu do jednego pojazdu z jednym zakładem ubezpieczeń i z tym samym okresem ubezpieczenia, wówczas temu zakładowi należy się składka ubezpieczeniowa tylko z tytułu jednej umowy ubezpieczenia.
Problem podwójnego ubezpieczenia wciąż aktualny
Przedstawiona powyżej próba rozwiązania problemu podwójnego ubezpieczenia w praktyce napotyka na pewne trudności. Przede wszystkim niezrozumiałe jest, że umowę ubezpieczenia może wypowiedzieć ubezpieczony posiadacz pojazdu, a nie ubezpieczający czyli osoba faktycznie zawierająca umowę i będąca, obok zakładu ubezpieczeń, jej stroną.
Wskazać należy, iż nie zawsze ubezpieczony posiadacz pojazdu i ubezpieczający to ta sama osoba. Dzieje się tak w przypadku tzw. umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek. W takiej sytuacji, skoro to ubezpieczający jest stroną umowy, to on powinien mieć możliwość wypowiedzenia umowy. Jednakże ustawodawca go takiego uprawnienia pozbawił, umożliwiając jednocześnie wypowiedzenie umowy ubezpieczonemu, nie będącemu stroną umowy ubezpieczenia.
Wątpliwości nasuwa również rozwiązanie, że w przypadku podwójnego ubezpieczenia wypowiedzieć można wyłącznie umowę, która została zawarta wskutek działania klauzuli prolongacyjnej.
A zatem nie jest możliwe wypowiedzenie umowy zawartej w inny sposób, np. gdy zawarto indywidualną umowę ubezpieczenia bez świadomości jednoczesnego bycia objętym zakresem grupowej umowy ubezpieczenia.
Takie połowiczne rozwiązanie problemu podwójnego ubezpieczenia OC nakłada na posiadaczy pojazdów konieczność każdorazowej weryfikacji, czy nie są już objęci ubezpieczeniem OC, albowiem nie zostali oni wyposażeni w możliwość wypowiedzenia kolejnych umów niezawartych na skutek działania klauzuli prolongacyjnej.
Autorzy:
Magdalena Jakubiak
Dittmajer i Wspólnicy sp. k.