Często nawet właściciele uznanych marek nie są przekonani co do wartości, jaką niesie za sobą posiadanie wyróżniającego się znaku towarowego, a tym bardziej do jego rejestracji. Twierdzą często, że „ich usługi / towary same się obronią”, dlatego kładą nacisk na jakość towaru i poziom obsługi klienta, a nie na zajmowanie się tworzeniem i ochroną znaków, które mogłyby wyróżniać je lub ich samych. Skutkiem tego podejścia jest często brak znaku towarowego, który mógłby charakteryzować towary lub usługi, posiadanie przez przedsiębiorcę znaku mało charakterystycznego i odstającego standardem opracowania od obecnych trendów lub też znaku niezarejestrowanego. Jakie korzyści niesie dołożenie staranności w tym względzie?
Znak towarowy – charakterystyka, rodzaje. Co może być znakiem towarowym?
Znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów lub usług jednego przedsiębiorcy od towarów lub usług innego. Potoczne rozumienie definicji znaku towarowego ogranicza się głównie do takiego rozumienia. Definicja prawna dla uznania danego oznaczenia za znak towarowy wymaga dodatkowo możliwości przedstawienia tego oznaczenia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielanej ochrony. Dla prawnego wyodrębnienia znaku niezbędne jest zatem dokładne ustalenie, czy znak posiada zdolność odróżniającą, a zatem czy w dacie zgłoszenia nadaje się do odróżnienia w obrocie towarów, dla których został zgłoszony oraz, czy możliwe jest utrwalenie tych cech dla celów urzędowych.
Przepisy nie określają zamkniętego katalogu oznaczeń, które mogą być znakiem towarowym i wskazują przykładowo wyraz, rysunek, literę, cyfrę, kolor, formę przestrzenną, w tym kształt towaru lub opakowania, a także dźwięk.
W związku z tym rozróżnia się m. in. znaki towarowe słowne, graficzne, słowno – graficzne, przestrzenne, pozycyjne, dźwiękowe, kolorowe (układ kolorów), deseniowe (wzór), ruchome, multimedialne oraz w postaci hologramu.
Najczęściej występujące znaki to znaki towarowe słowne, słowno – graficzne i graficzne i to im poświęcone jest niniejsze opracowanie.
Ochrona prawna znaku towarowego
Z przytoczonych powyżej definicji prawnych wynika, że aby można było udzielić ochrony na dane oznaczenie, musi ono spełniać jednocześnie łącznie dwa kryteria:
1) musi zostać pozytywnie zweryfikowana jego zdolność odróżniająca (przydatność),
2) musi być przedstawione w sposób pozwalający na utrwalenie przez podmiot udzielający ochrony.
Utrwalenie jest niezbędne z uwagi na pewność obrotu. Niemożność późniejszego wiernego odtworzenia czyniłaby ochronę iluzoryczną, ponieważ zachodziłaby obawa wypaczenia przedmiotu ochrony.
Ochrona krajowa udzielana jest przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej co do zasady na okres 10 lat, z możliwością przedłużenia. Podobnie rzecz ma się z rejestracją regionalną na terenie Unii Europejskiej przez Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (European Union Intellectual Property Office – EUIPO).
Zasadnicze korzyści z rejestracji każdego znaku towarowego to stworzenie aktywa prawnego, potwierdzenie praw do danego oznaczenia, wyłączność tego prawa na terenie objętym ochroną, ochrona przed konkurencyjnymi markami, podrabianiem i oszustwami, dostęp do rynku towarów (w UE prawie 500 mln konsumentów) oraz szereg sformalizowanych kroków prawnych w celu ochrony oznaczenia.
Słowny znak towarowy - przedmiot ochrony
W przypadku znaku słownego ochronie podlega wyłącznie brzmienie słowa lub słów. Słowne oznaczenia składają się z liter, które mogą tworzyć słowa (lecz niekoniecznie), cyfr oraz innych standardowych znaków, w tym interpunkcyjnych.
Zaletami słownego znaku towarowego są:
1. możliwość wymuszenia zaprzestania używania nazwy, choćby podobnej,
2. działanie ochronne także, gdy uprawniony zmieni elementy graficzne (logo),
3. zmiana logo pozostaje bez znaczenia dla faktu naruszenia chronionego oznaczenia słownego,
4. z uwagi na większą łatwość wyszukiwania przez wyszukiwarki słów niż grafik, uprawniony może stosunkowo łatwo zablokować u administratorów korzystanie przez podmioty nieuprawnione z jego oznaczenia słownego.
Do głównych wad znaku towarowego słownego należy zaliczyć trudność z zastrzeżeniem, zwłaszcza, gdy składa się on z powszechnie używanych wyrazów lub zwrotów oraz objecie ochroną wyłącznie samego słowa, niezależnie od sposobu jego graficznego przedstawienia - nie gwarantuje to mocnej ochrony, gdy konkurent używa zbliżonej szaty graficznej i nieco innej nazwy.
Czy zatem znak towarowy słowno-graficzny zapewnia szerszą ochronę?
Jak sama nazwa wskazuje, znak towarowy słowno-graficzny zawiera kombinację elementów słownych i graficznych, chroni zatem słowa ujęte w szacie graficznej, a zatem zwiększa się ilość elementów chronionych, przez co ochrona jest szersza.
Do zalet znaku towarowego słowno-graficznego należy zaliczyć, tak, jak w przypadku znaku słownego, możliwość wymuszenia zaprzestania używania podobnego oznaczenia. Ponadto samo uzyskanie ochrony jest mniej złożone, ponieważ znak towarowy słowno – graficzny posiada więcej elementów odróżniających.
Wadą tego rodzaju znaków towarowych jest jednak konieczność aktualizowania znaku (zastrzeżenia nowego znaku) w przypadku zmiany logo (rebrandingu). Rebranding, czyli zmiana wizerunku przedsiębiorcy lub jego produktów to stosunkowo częste i narastające zjawisko, które potwierdzają np. zmiany oznaczeń (logo) poszczególnych marek samochodowych, producentów sprzętu IT, czy usług ubezpieczeniowych na przestrzeni czasu.
Takie same zalety i wady, jak przypisywane znakom towarowym słowno – graficznym, posiadają znaki towarowe graficzne, oparte wyłącznie na elementach obrazowych (tzw. sygnety).
Jaki znak towarowy zarejestrować? Podsumowanie
Która z opisanych form identyfikacji (słowna, słowno – graficzna, czy graficzna) jest bardziej godna uwagi i zapewnia najszerszą ochronę? Niewątpliwie zastrzeżenie znaku towarowego słownego, oraz posiadającego elementy graficzne, albo wyłącznie graficzne, zapewnia najszerszą ochronę i najbardziej rozbudowany wachlarz środków prawnych przeciwko naruszycielom. Jest to spowodowane wzajemnym przenikaniem się sfer ochrony poszczególnych rodzajów oznaczeń. Taka szeroka ochrona prawna wynikająca z objęciem rejestracją dodatkowych elementów indywidualizujących pociąga za sobą jednak dodatkowe koszty. Skala tych kosztów staje się jednak niezauważalna w obliczu utraty choćby części rynku wskutek działań nieuczciwych konkurentów.
Logo stanowi najczęściej wizytówkę produktu lub przedsiębiorstwa. Oznaczenie słowne to z kolei ich „personalia”. Tak, jak w odniesieniu do twarzy, czy dobrego imienia, nie należy oszczędzać na ich utrzymaniu.
W przypadku zainteresowania wprowadzeniem właściwych rozwiązań w powyższym względzie, zachęcamy do skorzystania z profesjonalnego wsparcia prawnego.
Mateusz Chmura, radca prawny, Chmura i Partnerzy Radcowie Prawni sp. p.
Kontakt do autora znajdziesz tu: chmuralegal.pl
*****
Kancelaria Chmura i Partnerzy zapewnia wszechstronną obsługę prawną dla przedsiębiorców. Działalność kancelarii koncentruje się na zapewnieniu klientom kompleksowego wsparcia w zakresie rozwiązywania ich problemów prawnych oraz pomocy w rozwijaniu działalności gospodarczej.