I. Świadczenia na rzecz pracowników, które mogą być finansowane ze środków ZFŚS lub ze środków obrotowych
Tworzenie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i administrowanie jego środkami jest obowiązkiem pracodawcy, jeśli spełnia warunki wynikające z ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (zwanej dalej ustawą o ZFŚS). Zakupy dokonane w związku z dysponowaniem środkami tego funduszu nie są związane z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, lecz z działalnością socjalną, o której mowa w art. 2 pkt 1 ustawy o ZFŚS. Ze środków funduszu nie mogą być finansowane dowolne świadczenia na rzecz pracowników. Finansowaniu podlegają bowiem te świadczenia, które mają na celu wsparcie pracownika w jego trudnej sytuacji życiowej, rodzinnej lub materialnej. Z tego powodu pomoc przyznawana z funduszu powinna być uzależniona od sytuacji pracownika, co wynika z art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS.
Działalność socjalna, o której mowa w art. 2 pkt 1 ustawy o ZFŚS, obejmuje:
● usługi świadczone przez pracodawców na rzecz:
– różnych form wypoczynku,
– działalności kulturalno-oświatowej,
– działalności sportowo-rekreacyjnej,
– opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, a także
● udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, oraz zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.
1. Dlaczego świadczenia na rzecz pracowników finansowane ze środków ZFŚS nie podlegają VAT
Pracodawca, który administruje środkami ZFŚS, nie występuje w tym przypadku w charakterze podatnika VAT w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT. Dlatego świadczenia na rzecz pracowników i ich rodzin, dokonane przez pracodawcę z wykorzystaniem środków ZFŚS, nie stanowią czynności podlegających opodatkowaniu VAT, co powoduje, że pracodawca nie nalicza od nich podatku należnego.
Stanowisko to od dawna jest podzielane przez składy orzekające sądów administracyjnych. Kluczowy w tym zakresie był wyrok NSA z 2 września 2008 r. (sygn. akt I FSK 1076/07), z którego wynika, że pracodawca wykonujący czynności w ramach administrowania środkami ZFŚS nie działa w charakterze podatnika VAT. Stanowisko to podzieliły kolejne składy orzekające, czego przykładem są wyroki NSA: z 22 października 2010 r. (sygn. akt I FSK 1727/09), z 18 stycznia 2011 r. (sygn. akt I FSK 91/10) oraz z 30 marca 2011 r. (sygn. I FSK 449/10).
Brak obowiązku naliczenia VAT z tytułu świadczeń z ZFŚS odnosi się zarówno do sytuacji, gdy pracodawca finansuje wydatki z funduszu w całości, jak i do sytuacji, gdy finansuje je w części, tj. gdy pozostałą część dopłaca sam pracownik.
Przeczytaj w INFORLEX.PL Biznes cały artykuł: Świadczenia na rzecz pracowników – skutki dla rozliczenia VAT
W artykule omówiono również świadczenia na rzecz pracowników finansowane wyłącznie ze środków obrotowych.