Oprócz wielu podobieństw istnieje także wiele cech odróżniających transakcje na rynku Forex od tych wykonywanych tradycyjnie. Dlatego, też można powiedzieć, że rynkiem o bardziej zbliżonej charakterystyce do rynku Forex jest rynek kontraktów terminowych futures, a zwłaszcza rynek giełdowych kontraktów walutowych.
Cechą wspólną łączącą oba rynki jest wykorzystywanie instrumentów pochodnych do zawierania transakcji walutowych, którymi w przypadku rynku forex są kontrakty różnic kursowych CFD (contracts-for-difference) będące jednymi z nowszych instrumentów pochodnych. Cechą charakterystyczną tego instrumentu jest jego ścisła i bezpośrednia zależność od wartości instrumentu bazowego.
Wszystkie transakcje na rynku walutowym zawierane są na tzw. parach walutowych, które oferowane są przez daną platformę transakcyjną. Najbardziej płynną parą walutową, na której odbywa się większość światowych obrotów jest para EURUSD. Poza nią do tzw. „wielkiej czwórki” należą również pary: GBPUSD, USDCHF oraz USDJPY.
Dla każdej pary walutowej podawana są zawsze dwie ceny: cena kupna (bid) oraz cena sprzedaży (ask), po których dokonywane są transakcje. Najczęściej ceny te są kwotowane w czasie rzeczywistym przez brokera detalicznego i są one rzeczywistymi kursami transakcyjnymi, po których broker zobowiązany jest zrealizować żądaną transakcje. Są to kursy SPOT, których realizacja jest natychmiastowa, natomiast rozliczenie transakcji następuje po dwóch dniach roboczych od jej zawarcia. Należy jednak dodać, że niektórzy brokerzy stosują, krótsze terminy rozliczania transakcji dokonywanych za ich pośrednictwem.
Stronami transakcji na platformach są z jednej strony inwestor sprzedający / kupujący walutę, z drugiej samo biuro forexowe, występujące, jako tzw. Market maker, które wystawia oferty kupna i sprzedaży oraz dba o płynność i realizację zleceń. Market maker na bieżąco zabezpiecza swoje pozycje na rynku międzybankowym.
Mechanizm działania dźwigni finansowej
Opisując transakcje na rynku forex należy zwrócić uwagę, że są to transakcje wysoce lewarowane. Dźwignia finansowa stosowana na rynku forex może osiągać poziom 200-krotnie większy w stosunku do wpłacanego depozytu, co sprawia, że możliwe jest osiąganie kilkudziesięcioprocentowych zysków w bardzo krótkich okresach. Stosowanie bardzo wysokiej dźwigni pomimo oczywistych zalet niesie za sobą również bardzo wysokie ryzyko związane z zapewnieniem wystarczającego poziomu depozytu zabezpieczającego dla otwartych pozycji walutowych.
Niestety, w przypadku rynku forex nie jest stosowany mechanizm margin call obowiązujący na rynku kontraktów terminowych. Dlatego też w każdym momencie na rachunku inwestycyjnym musi być zapewniony odpowiedni poziom depozytu zabezpieczającego, tak, aby uniknąć ewentualnego automatycznego zamknięcia pozycji po niekorzystnym kursie. Większość biur maklerskich oferujących rachunki forexowe ze względów bezpieczeństwa zamyka otwarte pozycje walutowe swoich klientów w przypadku, gdy poziom depozytu przy uwzględnieniu otwartych pozycji walutowych obniży się poniżej określonej procentowo wartości depozytu początkowego.
Transakcje na rynku forex wykonywane za pomocą kontraktów CFD mogą być zawierane zarówno na wzrost jak i na spadek danej waluty bazowej w stosunku do waluty nie-bazowej (kwotowanej). Walutą bazową nazywana jest waluta, której symbol występuje, jako pierwszy dla danej pary, druga waluta w parze natomiast określana jest, jako waluta kwotowana. W przypadku pary EURUSD walutą bazową jest euro, a walutą kwotowaną dolar. Należy w tym miejscu wyjaśnić, że wysokość depozytu potrzebnego do zawarcia transakcji ustalany jest na podstawie waluty bazowej, natomiast wysokość ponoszonych zysków i strat, a także wysokość spreadu denominowane są w walucie kwotowanej.
Płynność rynku
Istotną cechą dokonywania transakcji na rynku forex jest ich natychmiastowa realizacja, o ile oczywiście zawierane są one w godzinach działania danego rynku. W praktyce niemalże na wszystkich dostępnych parach walutowych możliwe jest zawieranie transakcji 24h na dobę we wszystkie dni tygodnia z wyjątkiem soboty, niedzieli oraz świąt państwowych, aczkolwiek należy zaznaczyć, że warunki transakcji zawieranych o różnych porach dnia na niektórych parach walutowych mogą znacząco się różnić pod względem wysokości spreadu. Jego wielkość zależy przede wszystkim od płynności rynku, zmienności oraz sytuacji rynkowej.
Dodatkowym atutem rynku forex jest jego wręcz nieograniczona płynność, co sprawia, że w niemal każdym momencie możliwe jest zrealizowanie transakcji po aktualnej cenie rynkowej. Jest to diametralna różnica w stosunku do kontraktów walutowych notowanych na Warszawskiej Giełdzie, których poziom płynności nie zapewnia odpowiedniego bezpieczeństwa realizacji transakcji po żądanej cenie.
Punkty swapowe
Ostatnim ważnym elementem transakcji na rynku forex jest występowanie, tzw. punktów swapowych, które naliczane są w przypadku przetrzymania otwartej pozycji na następny dzień. Stanowią one różnice pomiędzy kursem terminowym obliczonym na daną datę rozliczenia, a kursem natychmiastowym. Inaczej mówiąc są one czynnikiem uwzględnianym przy obliczaniu wartości teoretycznej kontraktu. Mogą mieć one charakter dodatni zwiększając wartość pozycji, bądź ujemny powodując jej obciążenie (zmniejszenie). Natomiast ich wartość oraz ich charakter uzależnione są od zajętej pozycji oraz od poziomu stóp procentowych walut występujących w danej parze walutowej.