Kodeks Napoleona to jeden z 5 kodeksów, których powstanie zainicjował Napoleon Bonaparte. Jest to zarazem pierwsza z wielkich kodyfikacji.
Prace nad nowym kodeksem rozpoczęto w 1800 r. Prowadziła je komisja kodyfikacyjna składająca się z 4 osób. Bardzo czynny udział w jego tworzeniu brał sam Napoleon, któremu przypisuje się autorstwo niektórych artykułów.
Ostatecznie projekt kodeksu został uchwalony w 1804 r.
Kodeks składał się z 2000 artykułów i był podzielony na 3 księgi:
- O osobach- zawierała przepisy prawa osobowego, rodzinnego, opiekuńczego
- O majątkach i różnych rodzajach własności- zawierał przepisy prawa rzeczowego
- O różnych sposobach nabywania własności- obejmowała prawo zobowiązań, prawo spadkowe i prawo małżeńskie majątkowe
Tym samym systematyka kodeksu nawiązywała do prawa rzymskiego.
Kodeks Napoleona czerpał z doświadczeń innych kodyfikacji. Prawo zobowiązań silnie wzorowane było na prawie rzymskim, natomiast prawo małżeńskie odwoływało się do prawa kanonicznego. Uwzględniano również prawo zwyczajowe.
Pod względem technicznym kodeks stał na wysokim poziomie. Napisany był językiem łatwym i przejrzystym i przede wszystkim zwięzłym.
Kodeks Napoleona obowiązywał w znacznej części Europy.
Został wprowadzony nie tylko we Francji ale również w Belgii, Luksemburgu, w Gdańsku, Księstwie Warszawskim, państwach niemieckich. Wzorowały się na nim natomiast takie ustawodawstwa jak: rumuńskie, włoskie, hiszpańskie, portugalskie. Miał również duży wpływ na ustawodawstwo cywilne większość państw Ameryki Łacińskiej.
Kodeks Napoleona obowiązywał również na ziemiach polskich. Był oficjalnym kodeksem w Księstwie Warszawskim.
Kodeks cywilny to nie jedyna kodyfikacja z czasów Napoleona Bonaparte.
W tym czasie zostały jeszcze wydane:
- Kodeks postępowania cywilnego,
- Kodeks handlowy,
- Kodeks karny,
- Kodeks postępowania karnego.
Zobacz serwis: Kodeksy