Adresatem Traktatu jest każdy obywatel kraju będącego członkiem Unii Europejskiej. Natomiast główny powód traktatowego uregulowania prawa przedsiębiorczości upatruje się w chęci zagwarantowania równego traktowania podmiotów uczestniczących w obrocie gospodarczym innego państwa za pomocą nowo utworzonego przedsiębiorstwa. Fundamentem swobody przedsiębiorczości, jak wynika z definicji, jest zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność narodową. To, w jaki sposób zakładamy działalność gospodarczą w poszczególnych państwach, regulują przepisy krajowe każdego z nich, ale co możemy robić na terenie Wspólnego Rynku regulują przepisy ponadnarodowe. Zgodnie z nimi obywatele państw członkowskich mają m.in. prawo do:
• Zawierania umów o dzieło i umów najmu, umów o wykonywanie określonej pracy, umów dzierżawy w dziedzinie przemysłu i rolnictwa oraz dochodzenia roszczeń uzasadnionymi takimi umowami.
• Składania ofert i uczestniczenia w przetargach ogłaszanych przez państwo oraz inne osoby prawa publicznego w charakterze strony kontraktu lub podwykonawcy.
• Uzyskiwania koncesji i zezwoleń przyznawanych przez państwo lub inne osoby prawa publicznego.
• Nabywania, korzystania i dysponowania prawami oraz majątkiem ruchomym i nieruchomościami1.
Reasumując: jeżeli nosimy się z zamiarem założenia działalności gospodarczej w innym kraju UE, pamiętajmy, że mamy do tego prawo na takich samych zasadach jak obywatele tego kraju. Trzeba jednak przed podjęciem decyzji zapoznać się z warunkami zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej w kraju, w którym chcemy prowadzić biznes.
Chcę być niemieckim przedsiębiorcą
Prowadzenie działalności gospodarczej na terytorium Niemiec, podobnie jak w przypadku innych państw, może być uwarunkowane:
• Posiadaniem koncesji, np. w gastronomii, transporcie, handlu obwoźnym, ubezpieczeniach, ochronie, handlu bronią, usługach dla osób niedołężnych, produkcji lekarstw.
• Uznaniem w przypadku niektórych rodzajów rzemiosła, kwalifikacji rzemieślniczych na poziomie niemieckiego świadectwa mistrzowskiego.
• Uznaniem kwalifikacji zawodowych osób wykonujących niektóre wolne zawody lub spełnienia określonych warunków zawodowych.
Od czego zacząć?
Najpierw powinniśmy wiedzieć, w jakiej branży chcemy prowadzić działalność. To o tyle istotne, że jeżeli zdecydujemy się prowadzić działalność rzemieślniczą, może się okazać, że musimy legitymować się tytułem mistrzowskim. W branżach pozarzemieślniczych wymagane jest jedynie członkostwo w Izbie Przemysłowo-Handlowej. Aby przekonać się, czy dla zarejestrowania działalności w branży rzemieślniczej potrzebny będzie tytuł mistrzowski czy też nie, należy zajrzeć do niemieckiej ustawy o rzemiośle. Znajduje się w niej wykaz branż podzielony na grupę A i grupę B. Zaszeregowanie do pierwszej rodzi obowiązek posiadania tytułu mistrzowskiego. Natomiast zawody umiejscowione w grupie B wymagają jedynie rejestracji w Izbie Rzemieślniczej.
Jeżeli odnajdziemy swoją działalność w grupie zawodów A, powinniśmy dokonać wpisu do rejestru rzemiosła właściwego (Handwerksrolle), względnie wpisu na listę zakładów z działalnością zbliżoną do rzemieślniczej, co wymaga, jak wspomnieliśmy, w przypadku zawodów z grupy A dokumentu mistrzowskiego. Jeżeli go nie mamy, szanse na rejestrację i zezwolenie na działalność są minimalne. Wspomniana ustawa dopuszcza jednak sytuacje, które pozwalają traktować osobę bez tytułu mistrzowskiego jako mistrza. Chodzi tutaj o osoby, które wykonywały dany zawód i oprócz tego:
• co najmniej przez 6 lat nieprzerwanie prowadziły samodzielną działalność gospodarczą w danym zawodzie lub pracowały na stanowisku kierownika zakładu lub
• co najmniej przez 3 lata nieprzerwanie prowadziły samodzielną działalność gospodarczą lub pracowały na stanowisku kierownika zakładu, po uprzednim ukończeniu minimum trzyletniego, państwowego lub uznanego przez państwo, kształcenia zawodowego w tym zawodzie lub
• co najmniej przez 3 lata nieprzerwanie prowadziły samodzielną działalność gospodarczą oraz pracowały minimum przez 5 lat jako pracownik zależny lub
• co najmniej przez 5 lat w trybie ciągłym pracowały na stanowisku kierowniczym, z tego minimum przez 3 lata zakres obowiązków obejmował zadania o charakterze technicznym oraz odpowiedzialność za co najmniej jeden oddział/wydział przedsiębiorstwa, po uprzednim ukończeniu minimum trzyletniego kształcenia zawodowego w tym zawodzie.
Jeżeli przedmiot naszej działalności rzemieślniczej nie jest ujęty w grupie zawodów A, wystarczy rejestracja w Izbie Rzemieślniczej. Chcąc się tam zarejestrować, warto zabrać ze sobą poświadczenie obywatelstwa oraz potwierdzenie wykonywania działalności w kraju (wydaje je Ministerstwo Gospodarki), jeżeli trzeba potwierdzić kwalifikacje zawodowe. Koszt wpisu do Izby wynosi ponad 200 euro.
Rejestrujemy działalność
Wpisu dokonuje się w lokalnym urzędzie ds. gospodarki (Gewerbeamt), w urzędzie gminy, na której terenie ma być prowadzona działalność. Rejestracji należy dokonać przed rozpoczęciem działalności. W przypadku osób fizycznych opłata rejestracyjna wynosi ponad 20 euro, osoby prawne muszą zapłacić ponad XXXXXX euro. Opłaty za zgłoszenie mogą być zróżnicowane w zależności od landu, w którym będzie prowadzona działalność. Podczas rejestracji konieczne są następujące dokumenty:
W przypadku osóby fizycznych:
• paszport lub dowód osobisty,
• umowa najmu pomieszczeń na biuro,
• dowód otwarcia rachunku bankowego,
• karta rzemieślnicza lub specjalne zezwolenie (jeżeli są wymagane dla danego rodzaju działalności);
w przypadku osób prawnych, oprócz dokumentów niezbędnych w przypadku osób fizycznych:
• wyciąg z rejestru handlowego firmy macierzystej w oryginale z uwierzytelnionym tłumaczeniem,
• ewentualne pełnomocnictwa
• potwierdzenie wysokości kapitału zakładowego
Przedstawione procedury dotyczą działalności w nieskomplikowanych formach organizacyjnoprawnych, np. firmach jednoosobowych. Jeżeli ktoś myśli o bardziej skomplikowanej formie, np. spółce z o.o, przed rozpoczęciem działalności będzie musiał dokonać wpisu do rejestru handlowego za pośrednictwem notariusza oraz zarządcy spółki w miejscowym wydziale rejestrowym (Handelsregister) sądu rejonowego (Amstgericht). Wszystkie dokumenty rejestrowe też musi przygotować notariusz.
Powyższym procedurom podlegają wszyscy, którzy chcą prowadzić biznes na terenie Niemiec, zarówno obywatele tego kraju, jak i państw członkowskich.
Przykład
Pani X, Polka, chce otworzyć salon fryzjerski w Berlinie. Fryzjerstwo jest w Niemczech branżą wymagającą posiadania tytułu mistrzowskiego. Pani X nie ma tytułu i odmówiono jej rejestracji działalności na terytorium Niemiec. Nie może tu być mowy o dyskryminacji ze względu na przynależność narodową, bo każdy Niemiec, który podobnie jak Pani X nie posiadałby tytułu mistrzowskiego, również nie zarejestrowałby tej działalności. O dyskryminacji moglibyśmy mówić wówczas, gdyby nie wymagano takiego tytułu od Niemca, a jedynie od obywateli innych państw UE.
Przykładem łamania zakazu dyskryminacji w korzystaniu ze swobody przedsiębiorczości może być również orzeczenie w sprawie Steinhauser2. Malarz Steinhauser, obywatel Niemiec zamieszkały we Francji, odwoływał się w tym postępowaniu od decyzji władz miasta Biarritz, odmawiających mu możliwości wzięcia udziału w przetargu na wynajęcie lokalu wystawowego z powołaniem się na okoliczności, że nie ma on obywatelstwa francuskiego. Trybunał uznał takie działanie władz miasta za sprzeczne z postanowieniami traktatu w zakresie swobody przedsiębiorczości.
Wersja skonsolidowana Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej
PRAWO PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
Artykuł 49 (dawny artykuł 43 TWE)
Ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego Państwa Członkowskiego na terytorium innego Państwa Członkowskiego są zakazane w ramach poniższych postanowień. Zakaz ten obejmuje również ograniczenia w tworzeniu agencji, oddziałów lub filii przez obywateli danego Państwa Członkowskiego, ustanowionych na terytorium innego Państwa Członkowskiego.
Z zastrzeżeniem postanowień rozdziału dotyczącego kapitału, swoboda przedsiębiorczości obejmuje podejmowanie i wykonywanie działalności prowadzonej na własny rachunek, jak również zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza spółkami w rozumieniu artykułu 54 akapit drugi, na warunkach określonych przez ustawodawstwo Państwa przyjmującego dla własnych obywateli.
Grupa A - rzemieślnicy, wymagany tytuł mistrzowski
1. Murarz i betoniarz (Mauer und Betonbauer).
2. Zdun i wykonawca powietrznej instalacji grzewczej (Ofenund Luftheizungsbauer).
3. Cieśla (Zimmerer).
4. Dekarz (Dachdecker).
5. Wykonawca dróg (Straßenbauer).
6. Wykonawca izolacji cieplnej, przed zimnem i pochłaniającej dźwięki (Wärme-, Kälteund Schallschutzisolierer.
7. Studniarz (Brunnenbauer).
8. Kamieniarz i rzeźbiarz, prace w kamieniu (Steinmetzen und Steinbildhauer).
9. Wykonawca sztukaterii (Stukkateure).
10. Malarz i lakiernik (Maler und Lackierer).
11. Wykonawca rusztowań (Gerüstbauer).
12. Kominiarz (Schornsteinfeger).
13. Wykonawca części/konstrukcji z metalu (Metallbauer).
14. Mechanik chirurgiczny (Chirurgiemechaniker).
15. Mechanik samochodowy, wykonanie/naprawa karoserii (Karosserieund Fahrzeugbauer).
16. Mechanik precyzyjny (Feinwerkmechaniker).
17. Mechanik rowerowy (Zweiradmechaniker).
18. Wykonawca klimatyzacji (Kälteanlagebauer).
19. Technik przekazu informacji (Informationstechniker).
20. Technik samochodowy (Kraftfahrzeutechniker).
21. Mechanik maszyn rolniczych (Landmaschinenmechaniker).
22. Rusznikarz (Büchsenmacher).
23. Blacharz (Klempner).
24. Wykonawca instalacji, w tym instalacji grzewczej (Instalateur und Heizungsbauer).
25. Technik elektryczny (Elektrotechniker).
26. Mechanik budowy maszyn z napędem elektrycznym (Elektromaschinenbauer).
27. Stolarz (Tischler).
28. Wykonawca łodzi i statków (Bootsund Schiffbauer).
29. Powroźnik (Seiler).
30. Piekarz (Bäcker).
31. Cukiernik (Konditoren).
32. Rzeźnik (Fleischer).
33. Optyk oczny (Augenoptiker).
34. Akustyk aparatów słuchowych (Hörgeräteakustiker).
35. Technik ortopeda (Orthopädietechniker).
36. Wykonawca butów ortopedycznych (Orthopädieschumacher).
37. Technik dentystyczny (Zahntechniker).
38. Fryzjer (Friseure).
39. Szklarz (Glaser).
40. Dmuchacz szkła i wykonawca aparatury ze szkła (Glasbläser und Glassapparatebauer).
41. Wulkanizator i mechanik do opon (Vulkaniseuere und Reifenmechaniker).
Magdalena Skrzypek-Terlecka
|
|
1 Red. J. Barcz, "Prawo Unii Europejskiej", Warszawa 2004, s. 599-600.
2 ETS 1985, 197/84 Steinhauser v. miasto Biarritz.