Obecnie jedną z możliwości pozyskania dofinansowania na rozpoczęcie działalności gospodarczej jest dotacja unijna. Jest ona najkorzystniejszym źródłem dla firm - nie trzeba jej zwracać i nie jest oprocentowana (jak np. kredyt bankowy), a ponadto nie powoduje zagrożenia utraty kontroli nad przedsiębiorstwem.
O udzielenie dotacji mogą występować zarówno nowo powstałe przedsiębiorstwa, posiadające osobowość prawną, jak i osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą.
Do dyspozycji przedsiębiorców są środki z Programów Operacyjnych:
• Innowacyjna Gospodarka, Infrastruktura i Środowisko,
• Kapitał Ludzki,
• Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
• oraz Regionalnych Programów Operacyjnych dla 16 województw.
Z chwilą gdy Polska stała się członkiem Unii Europejskiej, została zobowiązana do realizacji założeń strategii rozwoju Unii, przyjętej przez Radę Europejską w Lizbonie w 2000 r. - tzw. strategii lizbońskiej. Jej celem jest stworzenie z Europy najbardziej dynamicznego i konkurencyjnego regionu świata, co będzie możliwe przy realizacji gospodarki opartej na wiedzy. Podstawowym elementem rozwoju takiego typu gospodarki wraz z jej założeniami jest wspieranie powstawania nowych innowacyjnych przedsiębiorstw. Oznacza to, że fundusze unijne mogą finansować wprowadzenie nowej działalności na rynek, pod warunkiem że będzie się to wiązać z wdrożeniem w takim nowo powstałym przedsiębiorstwie innowacyjnych technologii.
Formy pomocy
Udzielane wsparcie finansowe może przybrać różną formę - od doradztwa w zakresie stworzenia nowego przedsiębiorstwa, przez udostępnienie infrastruktury i usług niezbędnych dla nowo powstałych firm, aż do bezpośredniego wsparcia kapitałowego nowo powstałego przedsiębiorcy.
W ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka ponad 90% środków rocznie jest skierowanych na działania, których zadaniem jest wspieranie istniejących i nowo powstałych przedsiębiorstw. Działania te obejmują:
• rozwój sfery badawczo-rozwojowej, wdrożenie innowacji technologicznych, produktowych lub procesowych,
• finansowanie zaawansowanych technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych.
Z funduszy unijnych nie można pozyskać środków na pokrycie kosztów operacyjnych, tj. zakupu surowców lub produktów do prowadzenia działalności.
Do sfinansowania należy zaprezentować konkretne przedsięwzięcie, np.:
• zakup wyposażenia,
• sprzęt komputerowy, maszyny i urządzenia, linie technologiczne,
• systemy informatyczne itp.
Początkujący przedsiębiorcy, obok możliwości otrzymania dotacji, mają również szansę finansowania inwestycji ze źródeł specjalnie utworzonych w tym celu, tj. funduszy pożyczkowych i zalążkowych, oraz uzyskania poręczeń kredytowych z funduszy poręczeniowych.
Ponadto przy wsparciu środków finansowych z funduszy strukturalnych powstają:
• regionalne inkubatory i akceleratory przedsiębiorczości,
• centra transferu technologii i innowacji,
• akceleratory technologii,
• parki naukowo-technologiczne,
• sieci prywatnych inwestorów,
• podmioty świadczące usługi doradcze na rzecz przedsiębiorstw (wśród nich „anioły biznesu”),
które bezpośrednio nie finansują powstawania nowych firm, jednak pomagają nowym przedsiębiorcom we wdrażaniu ich pomysłów na prowadzenie działalności.
Jednocześnie część środków przeznaczona jest na inwestycje kapitałowe w fundusze kapitału podwyższonego ryzyka, powstałe w celu rozwijania małych i średnich przedsiębiorstw, ze szczególnym naciskiem na przedsiębiorstwa innowacyjne, które znajdują się na początkowych etapach wzrostu. Dostępność tych środków powinna zachęcić istniejące fundusze podwyższonego ryzyka oraz fundusze pożyczkowe do większej aktywności na rzecz bardziej ryzykownych nowo powstałych podmiotów, a także sprzyjać powstawaniu nowych funduszy inwestujących w tym sektorze. W latach 2007-2013 do rozdysponowania na wsparcie tego typu działań jest w sumie 340 milionów euro.
Wiele możliwości otrzymania wsparcia dla nowo powstałych przedsiębiorstw oferują również regiony w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych zarządzanych przez urzędy marszałkowskie. Dofinansowanie z nich mogą otrzymać m.in. projekty dotyczące:
• zakupu wyposażenia niezbędnego do prowadzenia i rozwoju działalności gospodarczej, nabycia i rozbudowy istniejącego przedsiębiorstwa,
• zastosowania i wykorzystania technologii informatycznych i komunikacyjnych w procesach zarządzania przedsiębiorstwem.
Ze względu na fakt, że projekty inwestycyjne są oceniane przez władze regionalne, nowo powstałe przedsiębiorstwa muszą charakteryzować się nie tylko innowacyjnością na skalę najbliższej konkurencji, ale powinny się przyczyniać do zwiększenia poziomu konkurencyjności i innowacyjności danego regionu. W związku z tym szczególna uwaga instytucji oceniających jest skierowana na inwestycje w sferze badawczo-rozwojowej oraz wdrażających nowe rozwiązania technologiczne.
Wyjątkiem od zasady innowacyjności projektów - z powodu konieczności i potrzeby rozwoju w tym zakresie - są nowe inwestycje w sektorze turystycznym (głównie hotelarstwo, gastronomia, infrastruktura rekreacyjna), które przede wszystkim powinny charakteryzować się atrakcyjnością oferty turystycznej oraz niekonwencjonalnymi pomysłami na rozwój usług turystycznych.
Warunki uczestnictwa
W programie wypłat dotacji, który ruszył od stycznia 2009 r., uczestnikiem może zostać każdy, kto w ciągu 12 miesięcy przed wystąpieniem o pomoc nie miał zarejestrowanej działalności gospodarczej. Maksymalnie można się ubiegać o 40 000 złotych. Osoby, które chcą uczestniczyć w programie, powinny zgłosić swój udział w projekcie realizowanym przez instytucję - tzw. operatora - która otrzymała na ten cel środki unijne z wojewódzkiego urzędu pracy lub urzędu marszałkowskiego.
Do instytucji - operatora należy złożyć wniosek aplikacyjny, na podstawie którego następuje kwalifikacja do grupy objętej programem wsparcia. Wszystkie osoby włączone do grupy przechodzą szkolenia i mają możliwość korzystania z indywidualnego doradztwa. Po zakończeniu tego etapu uczestnicy programu muszą napisać biznesplany, które są oceniane przez komisję kwalifikacyjną. Autorzy najwyżej ocenionych biznesplanów otrzymają dotacje na rozpoczęcie działalności. Ponadto przez pierwsze pół roku prowadzenia własnego biznesu będą oni otrzymywać co miesiąc tzw. wsparcie pomostowe, czyli pomoc o równowartości minimalnego wynagrodzenia.
Katarzyna M. Świderska