Jedną z głównych zasad realizacji inwestycji ze środków unijnych jest refundacja poniesionych kosztów przez beneficjenta dopiero po zakończeniu i rozliczeniu projektu. Oznacza to, że firma, która otrzymała wsparcie unijne na konkretne przedsięwzięcie, musi je w całości sfinansować ze środków własnych, a pieniądze unijne dostanie dopiero po zrealizowaniu inwestycji. Taki model wsparcia wynika z założenia, że Unia Europejska dotuje tylko te projekty, które powstałyby i bez środków unijnych.
Niestety, wielu przedsiębiorstw nie stać na sfinansowanie inwestycji i czekanie na zwrot pieniędzy. Utrudnione jest także, zwłaszcza w okresie kryzysu, pozyskanie prefinansowania bankowego.
By ułatwić korzystanie ze wsparcia unijnego także tym beneficjentom (m.in. firmom), którzy nie są w stanie zrealizować projektów za własne środki, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego oraz pozostałe instytucje przyznające dotacje unijne będą wypłacać zaliczki na realizacje projektów unijnych. Nowelizacja rozporządzenia MRR w tej sprawie weszła w życie 12 lutego br. Jego celem jest wprowadzenie rozwiązań umożliwiających szybsze i skuteczniejsze wykorzystanie środków unijnych na lata 2007-2013.
Nowe zasady pomocy
Poprzednio obowiązujące rozporządzenie dotyczące zaliczek w praktyce uniemożliwiało przedsiębiorcom korzystanie z tej formy pomocy. Teraz z zaliczek będą mogli korzystać wszyscy beneficjenci środków unijnych przyznawanych z programów operacyjnych:
• Infrastruktura i środowisko,
• Innowacyjna Gospodarka,
• Kapitał Ludzki,
• Rozwój Polski Wschodniej,
• Regionalnych Programów Operacyjnych.
Nowelizacja zmienia także sposób obliczania środków przeznaczonych na zaliczki. Dotychczas kwotę przeznaczoną na prefinansowanie określano w odniesieniu do priorytetu lub działania konkretnego programu operacyjnego. Od 12 lutego br. poziom zaliczki określa się w stosunku do projektu.
Zaliczka może być wypłacona jako:
• refundacja części wydatków kwalifikowanych już poniesionych przez beneficjenta,
• przekazanie części przyznanego dofinansowania w jednej lub kilku transzach,
• przekazanie całości dofinansowania w jednej lub kilku transzach.
Podstawą wypłaty zaliczki jest umowa, którą beneficjant zawiera z instytucją przyznającą dotację.
Przy ubieganiu się o zaliczkę na realizację projektu współfinansowanego z UE liczy się kolejność zgłoszeń, ponieważ będą one przyznawane pod warunkiem, że instytucja udzielająca dotacji będzie miała na ten cel środki.
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego podwyższyło również próg wartości projektu, poniżej którego zabezpieczeniem zaliczki ze strony beneficjenta może być weksel in blanco. Obecnie próg ten wynosi 4 mln zł (poprzednio 1 mln zł), co oznacza, że o zaliczkę zabezpieczoną tylko wekslem mogą się ubiegać przedsiębiorcy realizujący projekty unijne o wartości niższej niż 4 mln zł. Przy wyższej wartości projektu firma będzie musiała przedstawić dodatkowe zabezpieczenia, np. hipoteką, poręczenie, gwarancją lub zastaw na papierach wartościowych Skarbu Państwa.
Zaliczki dla wykonawców inwestycji publicznych
W przypadku projektu realizowanego przez gminę, powiat lub województwo otrzymaną zaliczkę samorząd będzie mógł przekazać firmie, która wygrała przetarg na inwestycję.
Wysokość zaliczki zostanie określona w umowie z samorządem, jednak nie może być ona wyższa niż 20% wartości inwestycji. Zaliczka może być przekazywana w transzach, przy czym wykonawca inwestycji musi przedstawić zabezpieczenie otrzymanych środków. Rodzaj zabezpieczenia zależy od kwoty zaliczki:
• do 1 mln zł - wystarczy weksel in blanco,
• powyżej 1 mln zł trzeba przedstawić dodatkowe rodzaje zabezpieczeń (np. hipotekę, poręczenie, gwarancję lub zastaw na papierach wartościowych Skarbu Państwa).
Rozliczanie zaliczki
By rozliczyć zaliczkę, beneficjent będzie musiał przedstawić dokumenty potwierdzające dokonanie wydatków kwalifikowanych przewidzianych w projekcie (w przypadku firm, którym zaliczkę przekazał samorząd - w umowie o wykonanie inwestycji publicznej) na kwotę odpowiadającą otrzymanym środkom.
Podstawowe zasady przekazywania zaliczek na realizacje projektów unijnych
1. Zaliczki powinny był przekazywane przede wszystkim na te projekty, które dzięki tej formie pomocy będą szybciej realizowane.
2. Wysokość zaliczki zależy od decyzji instytucji przyznającej dofinansowanie, która udzielając pomocy, powinna wziąć pod uwagę:
• dostępność środków,
• typ beneficjenta,
• rodzaj realizowanego projektu.
3. Zaliczka jest wypłacana po ustanowieniu zabezpieczenia.
4. Zaliczka może być przekazywana w jednej lub kilku transzach, przy czym:
• wypłata kolejnych transz jest uzależniona od rozliczenia poprzedniej (przynajmniej jej 70%),
• kolejna transza będzie pomniejszana o nierozliczoną kwotę z poprzedniej transzy, chyba że beneficjent zwróci nierozliczoną część dotacji,
• kolejna transza jest pomniejszona o odsetki narosłe od wcześniej przekazanych transz.
5. Zaliczka powinna być wpłacana na wyodrębniony rachunek bankowy przeznaczony wyłącznie do obsługi zaliczki.
Anna Wiśniewska