Od 1 stycznia 2008 r. podmioty mające siedzibę w Unii Europejskiej będą mogły wnioskować do lokalnych władz celnych o przyznanie statusu upoważnionego podmiotu gospodarczego (ang. Authorized Economic Operator - AEO). Z jego posiadaniem będą się wiązały pewne ułatwienia w handlu międzynarodowym. W zamian przedsiębiorcy będą musieli spełnić rygorystyczne wymogi z zakresu bezpieczeństwa obrotu towarów.
Otrzymanie statusu
Możliwość uzyskiwania statusu upoważnionego podmiotu gospodarczego (UPG) ma wprowadzić nową jakość zarówno w bezpieczeństwie obrotu towarowego, jak również w zakresie przeprowadzania analizy ryzyka celnego i kontroli celnej. Organy odpowiedzialne za kontrole będą brały pod uwagę upoważniony status podmiotu jako element analizy ryzyka. Powinno to wpłynąć na zmniejszenie częstotliwości przeprowadzanych przez nie kontroli celnych.
Certyfikat UPG ma bezterminowo obowiązywać we wszystkich państwach członkowskich UE niezależnie od tego, przez które z nich został wydany. Tym niemniej, podmiot posiadający certyfikat UPG będzie, nie rzadziej niż co trzy lata, podlegał weryfikacji zmierzającej do ustalenia, czy wciąż kwalifikuje się do jego posiadania.
Korzyści dla podmiotów
Według przepisów wprowadzonych do Wspólnotowego Kodeksu Celnego przedsiębiorca o statusie upoważnionego podmiotu gospodarczego będzie mógł korzystać z dwojakiego rodzaju korzyści.
Pewne udogodnienia będą wynikały z uproszczeń celnych. Przykładowo, certyfikowany pomiot będzie uprawniony do dokonywania scentralizowanej odprawy celnej i nie będzie zobowiązany do składania gwarancji celnej. Umożliwi to szybsze, tańsze i bardziej elastyczne dostawy.
Inne korzyści będą rezultatem ułatwień dotyczących bezpieczeństwa i ochrony towarów. Przykładowo, towarom upoważnionego podmiotu będzie przypisywane niższe ryzyko celne niż towarom zwykłych importerów, przez co nie będą one każdorazowo podlegały kontroli celnej.
Rodzaj certyfikatu będzie określał, czy UPO może korzystać z uproszczeń celnych i/lub ułatwień w zakresie bezpieczeństwa. Również typ certyfikatu będzie określał konieczność spełnienia jednych wymogów i ewentualne zwolnienie z obowiązku spełnienia innych.
Przykładowo, status UPG w kategorii uproszczenia celne jest przewidziany dla firm, które zainteresowane są uzyskaniem uproszczeń celnych związanych z obrotem towarowym i odprawami celnymi, lub kontynuacją operacji w ramach tych uproszczeń. Podmiot posiadający taki status będzie mógł uniknąć stosowania tych samych ogólnych środków administracyjnych wymaganych dla uzyskania procedur uproszczonych w każdym państwie członkowskim. Z posiadania tego rodzaju certyfikatu będzie wynikać korzyść polegająca na tym, że w przypadku wystąpienia o kolejne uproszczenie celne sprawdzane będą tylko pewne szczegółowe kryteria związane z konkretnym uproszczeniem.
Podmiot gospodarczy posiadający certyfikat bezpieczeństwo, przewidziany głównie dla podmiotów, które dokonują w imieniu swoich klientów przewozu towarów oraz zainteresowane są ich szybkimi dostawami, będzie musiał spełniać szczegółowe wymogi dotyczące zabezpieczenia towarów. W zamian za to będzie mógł się zakwalifikować do wyjątkowego skrócenia terminów składania deklaracji wstępnych (tj. prenotyfikacji o przybyciu towarów) oraz innych ułatwień z zakresu przepisów celnych zapewniających bezpieczeństwo łańcucha dostaw.
Natomiast UPO posiadający certyfikat bezpieczeństwo i uproszczenia celne będzie mógł korzystać ze wszystkich wyżej opisanych ułatwień z zakresu kontroli celnej. Główne korzyści z posiadania tego rodzaju certyfikatu obejmują nie tylko przypisanie niższej kategorii ryzyka celnego towarom danego podmiotu oraz zwolnienie ich z każdorazowego badania (uproszczenia celne), ale także uznanie tego podmiotu za bezpiecznego partnera przez instytucje rządowe i partnerów handlowych w ramach międzynarodowego łańcucha dostaw.
Spełnienie wymogów
W celu uzyskania statusu upoważnionego podmiotu gospodarczego należy spełnić szereg wymogów. Podstawowym kryterium jest prowadzenie przez wnioskodawcę działalności gospodarczej na terenie Wspólnoty (z wyjątkiem sytuacji, gdy Komisja Europejska zniesie ten wymóg dla pewnego rodzaju podmiotów).
Inne kryteria przyznawania statusu upoważnionego podmiotu gospodarczego obejmują odpowiednie przestrzeganie wymogów i przepisów celnych; posiadanie odpowiedniego systemu zarządzania ewidencjami handlowymi; posiadanie, w niektórych przypadkach, odpowiedniego systemu zarządzania ewidencjami transportowymi; udokumentowaną wypłacalność; jak również odpowiednie standardy bezpieczeństwa i ochrony.
Weryfikacja warunków
Wytyczne Komisji Europejskiej przewidują, że weryfikacji będą podlegały zarówno informacje ogólne o spółce związane z jej charakterystyką organizacyjną, dotychczasowym przestrzeganiem przez nią zasad i przepisów prawa celnego/skarbowego, jak i informacje o systemach rachunkowości i logistyki (w szczególności ewidencje handlowe i transportowe) oraz skuteczność zabezpieczeń i znajomość środków bezpieczeństwa przez pracowników spółki.
W zależności od rodzaju certyfikatu UPG, o jaki wnioskodawca będzie się ubiegał, weryfikacja działalności spółki będzie obejmować wszystkie lub niektóre jej obszary (patrz tabela).
I tak, w przypadku gdy podmiot będzie wnioskował o certyfikat UPG - uproszczenia celne, nacisk będzie położony na sprawdzenie prawidłowości procedur mające wpływ na techniczną obsługę transakcji. W przypadku ubiegania się o certyfikat UPG - Bezpieczeństwo, weryfikacja będzie dotyczyła przede wszystkim kwestii ochrony fizycznej towarów. Podmiot, który chce uzyskać certyfikat pełny, będzie sprawdzany w obu kategoriach.
Z wytycznych Komisji Europejskiej wynika również, że podmiot, przygotowując się do kontroli ze strony organów celnych, powinien przeprowadzić samoocenę, która umożliwi mu stwierdzenie, czy spółka jest w stanie spełnić wymogi przewidziane dla uzyskania statusu upoważnionego podmiotu gospodarczego. Wiąże się to z koniecznością przeprowadzenia przeglądu wewnętrznego i ewentualnych szkoleń.
Czas weryfikacji
Mając na uwadze doświadczenia firm wdrażających lub weryfikujących systemy zarządzania jakością w przedsiębiorstwach, można przypuszczać, że weryfikacja systemu pod kątem spełnienia wymogów certyfikatu UPG i wdrożenie ewentualnych zmian może potrwać od sześciu miesięcy do roku. Stąd też już teraz każda firma dokonująca obrotu towarowego z zagranicą powinna rozważyć korzyści płynące z uzyskania certyfikatu UPG i ewentualnie podjąć kroki zmierzające do uzyskania jednego z nich.
Przeprowadzenie wstępnej weryfikacji procedur wewnętrznych już w tym roku umożliwi skrócenie czasu oczekiwania na wydanie certyfikatu do minimum, a co za tym idzie - umożliwi szybsze korzystanie z udogodnień oferowanych Upoważnionym Podmiotom Gospodarczym.
TRZY KATEGORIE UPRZYWILEJOWANIA
Status upoważnionego podmiotu gospodarczego będzie można uzyskać w trzech kategoriach:
l uproszczenia celne,
l bezpieczeństwo,
l uproszczenia celne i bezpieczeństwo (tzw. status pełny).
PODDANIE SIĘ WERYFIKACJI
Mimo że certyfikaty upoważnionego podmiotu gospodarczego będą wydawane dopiero od 1 stycznia 2008 r., będzie możliwe poddanie się weryfikacji organów celnych przed tą datą.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
PODSTAWA PRAWNA
l Rozporządzenie (WE) nr 648/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 kwietnia 2005 r. zmieniające rozporządzenie Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz.Urz. UE L 177 z 4 maja 2006 r.).
l Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1875/2006 z dnia 18 grudnia 2006 r. zmieniające rozporządzenie (EWG) nr 2454/93 ustanawiające przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz.Urz. UE L 360 z 19 grudnia 2006 r.).
Agnieszka Bartuzi
konsultant celny, zespół ds. cła i handlu zagranicznego PricewaterhouseCoopers
Roman Rosiak
doradca podatkowy, starszy menedżer, zespół ds. cła i handlu zagranicznego PricewaterhouseCoopers