Nazwanie zespołu budynków parkiem przemysłowym czy technologicznym samo w sobie nie niesie żadnej wartości. Ich istotą jest atmosfera dialogu i współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami, ośrodkami badawczymi a władzami lokalnymi rezydującymi na danym terenie oraz dążenia do wspólnych celów. Te niematerialne czynniki, tworzące wartość dodaną ponad infrastrukturę, mają decydujący wpływ na powodzenie parków, jednakże trudno jest wskazać ich optymalny poziom, ze względu na niemierzalność tych cech.
Parki technologiczne pełnią rolę łącznika pomiędzy ośrodkami badawczo-rozwojowymi a przedsiębiorstwami, które mają możliwość komercjalizacji opracowanych przez nich innowacji. Przepływ wiedzy i kooperacja pomiędzy nimi jest źródłem technologii, które do tej pory nie wykroczyły poza fazę prototypową. Co więcej, uczelnie wyższe, jako jednostki publiczne, do tej pory często natykały się na brak środków na badania i promocję osiągnięć. Współpraca w ramach parku technologicznego przyniesie obopólne korzyści - ośrodki badawcze uzyskają finansowanie, a przedsiębiorstwa zdobędą dostęp do najnowszych technologii i możliwość konkurowania nie niskimi kosztami, ale innowacyjnością, co jest niezwykle ważne w gospodarce opartej na wiedzy. Znacznym ułatwieniem są tworzone laboratoria, dzięki którym prace mogą być przeprowadzane na miejscu. Może to prowadzić także do wspólnej pracy nad innowacjami pomiędzy ośrodkami badawczo-rozwojowymi a firmami, mającymi wizję produktu oraz pomiędzy samymi ośrodkami badawczymi. Towarzystwo placówek badawczych pozwala przedsiębiorstwom także na uzyskanie doradztwa technicznego i patentowego, szkoleń oraz, co jest niezwykle istotne, specjalistycznych baz danych. Ponadto bliskość szkół wyższych jest szansą na zapewnienie sobie młodej, dynamicznej i kreatywnej kadry naukowej. Oprócz pracowników naukowych, współpraca z uczelniami pozwoliłaby na pozyskanie pracowników na zasadach staży i praktyk studenckich. Działalność w ramach parku technologicznego, poza kontaktem z nowymi technologiami, może pozwolić na ich nabycie z pierwszej ręki, a więc po znacznie niższych cenach. Jeszcze większego znaczenia może nabrać ten fakt, jeśli weźmie się pod uwagę wspomniany niedobór w zakresie finansowania badań w Polsce oraz często spotykaną w tych warunkach sprzedaż technologii znacznie poniżej potencjału, jaki ze sobą niosą.
Równie istotne, aczkolwiek nieco zaniedbane w Polsce, są możliwości kojarzenia firm operujących w ramach parków z przedsiębiorstwami joint venture oraz z aniołami biznesu. Ze względu na duże ryzyko towarzyszące innowacyjnym przedsięwzięciom oraz często krótką historię wprowadzających je spółek, możliwości uzyskania kredytu bankowego są niezwykle ograniczone. Parki natomiast nie dysponują środkami pozwalającymi im samym na finansowanie działalności przedsiębiorstw. Wobec tego, źródła kapitału typu private equity, mogą być jedyną szansą na pozyskanie kapitału. W ten sposób firmy mogą uzyskać środki w oczekiwanej przez nie wysokości, na negocjowanych warunkach. Jednocześnie korzystając z pomocy aniołów biznesu, często mogą liczyć na wsparcie merytoryczne ze strony swoich patronów, co - przy uwzględnieniu ich znajomości rynku i praktyki gospodarczej stanowi nieocenioną wartość dla młodego, prężnie rozwijającego się biznesu.
Z zagranicznej praktyki wynika także, że duży nacisk, poza możliwością współpracy oraz pozyskiwaniem finansowania, powinien być kładziony na działania promocyjno-marketingowe. Opracowane innowacje, bez wsparcia w obszarze promocji, nie odniosą sukcesu. Odpowiednia strategia marketingowa pozwala na dotarcie do konsumentów, a następnie powiększenie rynku zbytu o kolejnych klientów, także z zagranicy. Parki często oferują pomoc w opracowaniu taktyki działań promocyjnych lub wręcz prowadzą je dla firm ulokowanych na ich terenie. Warto zauważyć, że park, jako instytucja posiadająca sieć powiązań z jednostkami samorządu terytorialnego, korporacjami, instytucjami finansowymi oraz innymi organizacjami tego typu ma znacznie większą siłę przebicia, w konsekwencji pociągając za sobą znacznie większą grupę odbiorców swoich działań. Dzięki temu przedsiębiorstwa ulokowane w parkach zyskują znacznie większy zakres potencjalnych odbiorców niż w przypadku działania w pojedynkę.
Zapewniane przez parki szkolenia i usługi należą do najważniejszych punktów w ofertach parków. Mając na uwadze, że dość duża część przedsiębiorstw to młode firmy, nieprzywykłe jeszcze do realiów prowadzenia działalności gospodarczej, szczególnie wartościowe są dla nich szkolenia i usługi z zakresu prowadzenia biznesu. Poruszany jest wówczas szeroki zakres zagadnień od tych podstawowych jak kwestie podatkowe i negocjacje, po ochronę patentową. Z kolei usługi doradcze często przyjmują formę wsparcia w procesie pozyskiwania pracowników, prowadzenia księgowości oraz konsultacji prawnych.
Nie do ocenienia są także warsztaty umiejętności twardych, związanych ze specyfiką branży, w jakiej firma prowadzi działalność. Wówczas pracownicy przedsiębiorstw mogą poszerzać swoją wiedzę z zakresu inżynierii biomedycznej, genetyki, czy jakiejkolwiek innej dziedziny, na jaką zgłoszą zapotrzebowanie. Porównując działania zagranicznych Parków Technologicznych i Przemysłowych, nie można jednoznacznie stwierdzić jak ta pomoc powinna wyglądać. Z jednej strony usługi te są zapewniane przez firmy zewnętrzne, a koszty ich pokrywają parki. Równie często zdarza się jednak, że szkolenia i wsparcie jest oferowane przez spółki-córki parku, za częściową lub całkowitą opłatą. Jednak żaden park nie umniejsza roli tego typu pomocy w swojej działalności. Jest to spowodowane faktem, że sukcesy przedsiębiorstw stanowią również sukcesy parków, wobec czego zależy im na wspomaganiu firm, a te, w początkowym stadium działalności, często wyposażone są w dobry pomysł z zaniedbaniem części biznesowej.
Parki przemysłowe udostępniając firmom niezbędną infrastrukturę, zezwalają również na prowadzenie badań i produkcję nowych technologii. Kluczową rolę pełni tu udostępnianie laboratoriów i przestrzeni badawczych do swobodnego korzystania. Dodatkową wartość stanowi możliwość użytkowania laboratoriów przez różne organizacje badawcze, co może doprowadzić do zwiększenia poziomu współpracy między nimi. Dzięki temu Parki Przemysłowe i Technologiczne tworzą warunki do tworzenia i wprowadzania innowacji na rynek. Ponadto preferencyjne warunki korzystania z nieruchomości i infrastruktury pozwalają na rozwój nowopowstałych przedsiębiorstw.
W początkowym etapie działalności firmy często generują straty, w związku z czym koszty powinny być ograniczone do minimum. Ograniczenie kosztów stałych w postaci czynszu i opłat za użytkowanie może zakcelerować rozwój start-upów. Jednak nie jest to czynnik konieczny. Z czasem większość zagranicznych parków wycofuje się z tego typu preferencji, koncentrując się na innych ważnych czynnikach zwiększających konkurencyjność. Tutaj ponownie wynika to ze strategii przywództwa mającego źródło w technologii i innowacji, a nie niskich kosztach.
Szczególnym przypadkiem polityki parków alternatywnej wobec taktyki niskich kosztów jest ta prowadzona przez Technopolis Oulu Oy w Finlandii. Otóż organizacja ta, ze względu na swoją rozpoznawalną markę i szeroki zakres usług (dodatkowo płatnych), oferuje możliwość wynajmu powierzchni po cenie wyższej niż średni czynsz w okolicy. Mimo to park nie narzeka na brak chętnych na najem biur i powierzchni produkcyjnej - 97,5% powierzchni jest wykorzystywana - gdyż firmy lokując swoje biura i fabryki na tym terenie, znacznie poprawiają swój wizerunek, co ułatwia dalszą ich działalność. Przykład ten wskazuje kierunek, w jakim powinny podążać parki działające na terenie Polski. Kładąc nacisk na renomę i dobrze skonstruowaną, dopasowaną do potrzeb lokatorów ofertę, będą one mogły przyciągać inwestycje walorami innymi niż niskie koszty, co w konsekwencji dodatkowo zwiększy zyski parku.
Wbrew pozorom, preferencyjne stawki podatkowe nie stanowią podstawy przyciągania i funkcjonowania przedsiębiorstw w parkach. Oczywiście, w początkowym stadium istnienia parków, ze względu na brak większej ilości cech rozróżniających poszczególne inicjatywy, może być to czynnik decydujący. Jednak w miarę ich rozwoju, przestaje on być bodźcem determinującym rozwój przedsiębiorstw działających w parkach. Istnieje dość proste wytłumaczenie tej kwestii. Jeśli park zapewnia efektywną współpracę z instytucjami naukowymi i finansowymi, w okolicy występuje kadra o wymaganych umiejętnościach i predyspozycjach, względnie duży rynek zbytu oraz dobra infrastruktura medialna i techniczna, to nawet wyższe podatki nie odstraszą firmy od założenia siedziby właśnie na tym terenie. Od wysokości podatków ważniejszy jest również potencjał jaki wykazuje dany park. Bardzo często zdarza się, że firmy rezydujące w parkach, i z racji tego korzystające z ulg podatkowych, opuszczają teren w momencie, w którym wygasa im prawo do preferencyjnych stawek.
Szczególna oferta skierowana jest do przedsiębiorstw zebranych w ramach tzw. inkubatorów przedsiębiorczości. Głównym obszarem działania tego typu organizacji jest wspomaganie start-upów oraz młodych przedsiębiorstw z innowacyjnym pomysłem, w dużej mierze tworzonych przez absolwentów szkół wyższych. Ze względu na ważną rolę parków w rozwoju przedsiębiorczości, firmy w nich działające mogą liczyć na dodatkowe przywileje. Zdarza się, że nawet jeśli park nie przewiduje udostępniania pomieszczeń i szkoleń na preferencyjnych warunkach, to przedsiębiorcy zgromadzeni w ramach inkubatorów mogą liczyć na przychylność jego zarządu.
Więcej informacji na temat Parków Przemysłowych, Technologicznych i Specjalnych Stref Ekonomicznych znajdą państwo w najnowszym Raporcie Grupy IPO.pl.
Eliza Smyrgała